Monte Cassino - kolebka Benedyktynów

Na wzgórzu Monte Cassino w Apeninach Środkowych, nad doliną rzeki Liri znajduje się stary klasztor, założony przez św. Benedykta z Nursji. Drugi równie stary klasztor znajduje się w Subiaco. To dwa najstarsze opactwa klasztorne we Włoszech. Casa z łaciny oznacza dom. W zamierzchłych czasach prawdopodobnie mieszkali tu Wolskowie, którzy osiedlili się na terenach Półwyspu Apenińskiego zanim przybyli tu Rzymianie. Widomo, że w V wieku terytorium to zajmowali już Rzymianie, którzy pobudowali na szczycie góry sanktuarium na cześć Jowisza, Febusa i Wenus. 

Jak mówi tradycyjny przekaz między 525 a 529 rokiem przybył tutaj Benedykt z Nursji, by założyć klasztor. Wcześniej zorganizował zakon benedyktyński w Rzymie i Subiaco. Benedykt urodził się w Nursji, w Umbrii, części Italii leżącej ok. 100-150 km na północ od Rzymu, prawdopodobnie ok. 480 r., w zamożnej chrześcijańskiej rodzinie, która zapewniła mu odpowiednie wykształcenie na miejscu, a potem wysłała na dalsze studia do Rzymu. Jednak atmosfera panująca w mieście w trudnych czasach przemian, po upadku Cesarstwa Zachodniego, kiedy Rzymowi zagrażały najazdy barbarzyńców nie podobała się Benedyktynowi. Z niesmakiem obserwował życie wielu młodych ludzi oddających się płytkim uciechom i hedonistycznym żądzom. Zniechęcony Rzymem Benedykt postanowił porzucić wszystko i oddać się wyłącznie życiu duchowemu. Początkowo był pustelnikiem w grocie koło Subiaco. Otrzymał habit od mnicha Romana z pobliskiego klasztoru. Nauczał prawd wiary żyjących w pobliżu pasterzy. Kiedy zaczęły się rozpowszechniać wieści o jego świętym życiu, wspólnota mnichów, którą tradycja umieszcza w niedalekim Vicovaro, poprosiła go, by został jej przełożonym. Mnisi nie chcieli jednak poddać się jego surowym zasadom.

Próbowali go nawet otruć, dlatego opuścił to miejsce. Ale sława jego świętego życia poszła za nim warz z nowymi zwolennikami, których wciąż przybywało. Napływ uczniów skłonił go do założenia dla nich 12 małych klasztorów, nad którymi czuwał, zajmując się głównie przygotowywaniem kandydatów. Wrogie nastawienie pobliskiego kapłana spowodowało, że przeniósł się, prawdopodobnie ok. 529 r., na górę Cassino, gdzie przebywał aż do śmierci. Najwięcej informacji o jego życiu można zaczerpnąć z  II księgi „Dialogów”, którą napisał żyjący tuż po Benedykcie papież Grzegorz Wielki, a która zachowała się do naszych czasów Św. Grzegorz Wielki podaje różne szczegóły z jego życia: apostolstwo wśród ludzi, którzy jeszcze oddawali cześć pogańskim bogom, cudowne uzdrowienia, przykłady roztropnego działania i wypraszania cudownych łask. Wspomina jego siostrę, mniszkę św. Scholastykę, oraz okoliczności jego śmierci w otoczeniu uczniów po przyjęciu Komunii świętej. Benedykt umierał w kaplicy klasztornej na stojąco, podtrzymywany przez braci i śpiewał psalm. Zmarł zapewne 21 marca 547 r., choć podaje się też daty od 543 do 560 r. 

Na wzgórzu Monte Cassino św. Benedykt założył klasztor, który stał się duchowym centrum życia zakonnego na Zachodzie. Na tym wzgórzu zredagował słynną regułę, zaczynającą się słowami: „Słuchaj, synu, nauk mistrza i nakłoń ku nim ucho swego serca”. Ten tekst na długie wieki ukształtował styl życia zakonnego na Zachodzie. Charakterystyczną cechą reguły jest umiar. Wiele innych reguł zakonnych grzeszyło nadmierną surowością. Reguła wyznaczała harmonogram dnia: posiłków, modlitwy i pracy – w myśl słynnej dewizy: „módl się i pracuj”. Uczyła mądrej równowagi. Praca fizyczna była uzupełniana pracą umysłową. Reguła, początkowo znana i zachowywana obok innych reguł, zdobywała sobie coraz większe uznanie i poprzez misje anglosaskich mnichów stawała się podstawą życia klasztorów, które zakładali w różnych krajach Europy. To także benedyktyńskim mnichom zawdzięczamy manuskrypty wielkich dzieł starożytności. Założony przez Benedykta zakon dał chrześcijaństwu 40 papieży i aż 3600 świętych i błogosławionych. 

Św. Benedykt z Nursji żyjący na przełomie starożytności i średniowiecza, stał się pomostem spinającym kulturę tych dwóch epok. W 1964 roku papież Paweł VI ogłosił Benedykta patronem Europy. Monte Cassino – wzgórze św. Benedykta górujące nad drogą łączącą Rzym z Neapolem, Polakom kojarzy się głównie ze słynną bitwą w 1944 r.