Ogródki bioróżnorodności

Zmiana sposobu użytkowania gruntów, utrzymywanie intensywnych, wielkoobszarowych, monokulturowych upraw, niekontrolowane stosowanie środków chemicznych ochrony roślin (np. herbicydów), nadmierne wycinanie lasów, zanieczyszczanie środowiska, prowadzenie złej działalności w obszarze wód podziemnych i powierzchniowych, przy jednoczesnej zmianie klimatu powoduje wyginięcie gatunków. A przecież różnorodność biologiczna jest bardzo ważna dla człowieka. To ona, wraz z czystą wodą i krystalicznym powietrzem, glebą dobrej jakości, a przede wszystkim zapylaniem upraw gwarantuje produkcję żywności.

Zróżnicowanie życia na ziemi pozwala ograniczyć zmiany klimatu i zmniejszyć występowanie katastrof naturalnych. Dlatego też wprowadzane są programy rolno-środowiskowo-klimatyczne, które mają zachęcić rolników do prowadzenia upraw zwiększających różnorodność ekosystemów rolniczych. Jednym z nich jest Interwencja 7. Bioróżnorodność na gruntach ornych. Ma ona na celu wzbogacenie zróżnicowania
biologicznego i krajobrazu wiejskiego oraz zapewnienie miejsca bytowania oraz bazy pokarmowej dla organizmów pożytecznych, w tym owadów zapylających oraz ptaków polnych i łąkowych. Polega na zakładaniu na gruntach ornych i utrzymaniu śródpolnych, wieloletnich pasów kwietnych, stanowiących jednocześnie korytarze ekologiczne i ostoje dla wielu gatunków zwierząt (wariant 7.1) oraz ogródków bioróżnorodności w celu zwiększania bioróżnorodności na terenach wiejskich (wariant 7.2).

O pasach i łąkach kwietnych pisaliśmy już wielokrotnie, natomiast ciekawym pomysłem, nadal niedocenianym przez rolników, są ogródki bioróżnorodności. Rolnik, który chce skorzystać z dofinansowania, podejmuje 5-letnie zobowiązanie. Stawka corocznej płatności wynosi – 2.342 zł/ha. Zakładając taki obiekt, gospodarz rolny musi spełnić kilka warunków. Maksymalna jego powierzchnia, do której jest przyznawana płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna, wynosi 0,5 ha. Rolnik może założyć i równocześnie utrzymywać w gospodarstwie co najwyżej dwa ogródki bioróżnorodności. Ta zielona przestrzeń musi składać się z minimum 15 gatunków roślin jednorocznych lub wieloletnich (w ramach jednego gatunku dopuszcza się uprawę kilku odmian lub form – populacji lub genotypów). Jeden gatunek nie może być dominujący i zajmować więcej niż 50% ogródka. W skład wysianych roślin muszą wchodzić warzywa, np.: bób, fasola zwykła i wielokwiatowa, burak, cebula, czosnek, cukinia, cykoria, dynia olbrzymia, piżmowa i zwyczajna, groch siewny, jarmuż, kalafior, kalarepa, kapusta (głowiasta, czerwona, włoska i brukselka), koper, ogórek, marchew, papryka, pietruszka, pomidor, por, roszponka, rokietta, rzodkiewka, sałata, seler, szpinak i zioła, np.: anyż, arcydzięgiel, arnika łąkowa, babka lancetowata, bazylia pospolita, bluszczyk kurdybanek, bylica piołun, czarnuszka siewna, cząber górski i ogrodowy, czosnek niedźwiedzi, dziewanna wielkokwiatowa, dziurawiec zwyczajny, fiołek trójbarwny, glistnik jaskółcze ziele, hyzop lekarski, kolendra siewna, krwawnik pospolity, lubczyk ogrodowy, macierzanka zwyczajna, majeranek ogrodowy, melisa lekarska, mięta kędzierzawa i pieprzowa, różeniec górski, nostrzyk żółty, szałwia lekarska, wiesiołek dwuletni – przynajmniej jeden gatunek z każdej grupy.

Ponadto przynajmniej jeden z uprawianych gatunków lub odmian należy do odmian regionalnych lub amatorskich, wpisanych do krajowego rejestru lub odmian marginalnych z gatunków roślin rolniczych lub gatunków rzadko uprawianych roślin rolniczych i warzywnych, wymienionych w ust. 3 pkt 2 załącznika nr 4 do rozporządzenia, np.: owies szorstki, pszenica twarda, proso zwyczajne, gorczyca sarepska, kminek zwyczajny, len zwyczajny, mak, rzepik, esparceta siewna, koniczyna białoróżowa i perska, lucerna chmielowa, kostrzewa nitkowata i owcza, rajgras wyniosły, mietlica (owcza, psia i pospolita), wiechlina błotna i gajowa oraz brukiew i kapusta pastewna lub gatunków, odmian, form lub genotypów uprawianych dawniej na terenie Polski, a współcześnie nieuprawianych, których materiał siewny został pozyskany z kolekcji banków genów.

Przy uprawach regionalnych, amatorskich lub marginalnych dodatkowo musimy pamiętać, że:
• w pierwszym i czwartym roku uprawy danej odmiany ma być ona prowadzona z wykorzystaniem kwalifikowanego materiału siewnego lub materiału siewnego kategorii standard; w drugim, trzecim i piątym roku realizacji zobowiązania dopuszczalna jest uprawa z materiału uzyskanego ze zbioru w poprzednim roku – w przypadku uprawy roślin jednorocznych i dwuletnich
• w pierwszym roku uprawy danej odmiany uprawa ta ma być prowadzona z wykorzystaniem kwalifikowanego materiału siewnego lub materiału siewnego kategorii standard – w przypadku uprawy bylin.

Jeżeli chcemy pozyskać rośliny do uprawy z kolekcji Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, w pierwszym roku zakładamy plantację z tego materiału na podstawie protokołu przekazania przez bank genów.

W kolejnych latach realizacji zobowiązania dopuszcza się zmianę składu gatunkowego lub liczby uprawianych gatunków, zachowując ich minimalnie 15. Dodatkowym warunkiem jest zakaz stosowania herbicydów do walki z chwastami na powierzchni założonego ogródka.

Do 31 lipca danego roku beneficjent zobowiązania powinien dostarczyć do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dokument potwierdzający zakup kwalifikowanego materiału siewnego lub materiału siewnego kategorii standard roślin odmian regionalnych lub amatorskich, wpisanych do krajowego rejestru lub odmian marginalnych gatunków roślin rolniczych.

Ogródki bioróżnorodności są ważnym gwarantem równowagi i trwałości ekosystemów. Pozwolą gospodarstwom rolnym łatwiej zaadaptować się do zachodzących zmian w środowisku naturalnym i przetrwać nawet w trudnych warunkach, np. suszy czy nadmiaru opadów.

Ewa Kłosińska Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj