Uprawa cebuli

Zabiegi pielęgnacyjne

Pielęgnowanie cebuli, niezależnie od terminu i metody uprawy, polega głównie na: dobrym spulchnianiu gleby, nawożeniu pogłównym, nawadnianiu według potrzeb oraz ochronie przed chorobami, szkodnikami i chwastami.

Ochrona przed szkodliwymi organizmami Głównym celem ochrony przed szkodliwymi organizmami jest skuteczne, bezpieczne i opłacalne obniżenie liczebności agrofagów do poziomu, przy którym nie wyrządzają one szkód o znaczeniu gospodarczym. W związku z tym coraz większy sens ma właściwe korzystanie z sygnalizacji pojawiania się szkodników, chorób i prognozowanie występowania chwastów. Jest to możliwe poprzez regularne prowadzenie lustracji upraw, przewidywanie pojawu agrofagów i dokonywanie oceny zagrożenia za pomocą różnego rodzaju narzędzi, np. pułapek feromonowych.

Do najważniejszych agrofagów atakujących cebulę należą: śmietka cebulanka, wgryzka szczypiorka, rolnice, wciornastek tytoniowiec, chowacz szczypiorak, niszczyk zjadliwy oraz miniarki. Środki zwalczające powinno stosować się interwencyjnie, gdy ilość szkodników jest na tyle duża, że przekracza próg ekonomicznej szkodliwości. Należy zawsze wybierać tylko takie substancje, które są dopuszczone do stosowania dla danej rośliny uprawnej oraz ściśle przeznaczone do zwalczania określonego agrofaga. Trzeba również bezwzględnie przestrzegać zalecanych dawek i sposobu stosowania opisanych na etykiecie dołączonej do każdego opakowania środka.

Chwasty

Uzyskanie wysokich i dobrej jakości plonów cebuli z siewu jest zależne od braku zachwaszczenia na polu przynajmniej przez okres 10-12 tygodni; tj. od trzeciej dekady kwietnia do pierwszej dekady lipca. Dużo mniejszym problemem są chwasty w cebuli uprawianej z dymki. Do najczęściej występujących w uprawach cebuli chwastów zaliczane są gatunki jednoroczne: chwastnica jednostronna, komosa biała, gwiazdnica pospolita, żółtlica drobnokwiatowa, tasznik pospolity, tobołki polne, pokrzywa żegawka, gorczyca polna, rdest plamisty i powojowy, przytulia czepna, psianka czarna, maruna bezwonna i chwasty rumianowate. Spotykane są też rośliny wieloletnie, mianowicie: ostrożeń polny, rzepicha leśna, rdest ziemnowodny i skrzyp polny.

Zapobieganie i zwalczanie chwastów metodami agrotechnicznymi
• w uprawie cebuli z dymki można ściółkować glebę materiałami nieprzepuszczającymi światła, np. czarną folią lub włókniną
• przy pojawieniu się chwastów można stosować pielenie ręczne, a zabiegi mechaniczne wykonywać płytko (na głębokości 1-3 cm)
• w cebuli z siewu najwięcej nakładu pracy pochłania odchwaszczanie rzędów i pasa tuż przy roślinach
• do mechanicznego zwalczania chwastów można wykorzystać pielniki z nożami kątowymi i gęsiostópkami, najlepiej w połączeniu z między-
rzędowymi wałkami strunowymi.

Dobór odpowiedniego środka trzeba uzależniać od gatunków chwastów spotykanych na plantacji, a dawkę od warunków glebowych i fazy rozwojowej chwastów oraz cebuli. Ze względu na ochronę środowiska należy unikać corocznego stosowania tych samych substancji czynnych na danym polu, gdyż może to powodować wystąpienie osobników uodpornionych.

Choroby

Do najważniejszych gospodarczo chorób cebuli należą: mączniak rzekomy oraz schorzenia pochodzenia glebowego. W okresie kiełkowania są to: głownia cebuli, biała zgnilizna oraz choroby zgorzelowe. W dalszym okresie wzrostu wymienić trzeba: fuzaryjne gnicie cebuli od piętki, różową zgniliznę korzeni cebuli i pora. Poważne zagrożenie stanowią także: alternarioza, antraknoza, zgnilizna szyjki, choroby bakteryjne i niektóre choroby wirusowe, np.: żółta karłowatość cebuli czy żółtaczka astra.

Można zapobiegać wspomnianym chorobom przez wysiew nasion o najwyższej wartości siewnej i kompleksowo zaprawionych preparatami grzybobójczymi i owadobójczymi.

Zbiór i dosuszanie cebuli

Za optymalny termin zbioru cebuli przeznaczonej do przechowywania uważa się moment, gdy ok. 70-80% roślin na plantacji ma załamany szczypior, przy czym 3-4 liście na każdej roślinie są jeszcze zielone. Odwlekanie decyzji o zbiorze znacznie skróci możliwy okres przechowywania. W gospodarstwach uprawiających cebulę na niewielkich areałach stosuje się powszechnie dwufazowy zbiór oraz tradycyjny sposób dosuszania i przechowania. Pierwsza faza to wykopanie cebuli i pozostawienie jej do wstępnego podsuszenia w polu, a druga – to zbiór cebuli do skrzynek lub przewiezienie do przechowalni, gdzie odbywa się jej dalsze dosuszanie. Pozostawienie cebuli na polu nie powinno trwać dłużej niż 7-10 dni. Dłuższe prowadzi do pogorszenia jakości cebuli w czasie dalszego jej przechowywania.

Po wstępnym dosuszeniu na polu, obcina się szczypior i ładuje cebulę do drewnianych skrzynek, które ustawia się w słupkach (na wysokość 4-5 skrzynek) i zabezpiecza przed zamoknięciem, przykrywając górną skrzynkę folią. Przy sprzyjających warunkach pogody w okresie jesieni (wysoka temperatura, brak opadów) proces dosuszania trwa około 2 tygodni. Tak dosuszoną cebulę przewozi się do gospodarstwa, ustawiając skrzynki pod wiatą lub zadaszeniem, gdzie odbywa się dalszy proces dosuszania. Podczas zbioru jednofazowego, przed wykopaniem cebuli obcina się szczypior na długość 10-12 cm. Coraz częściej robi się to obcinaczem zawieszonym z przodu ciągnika i wykopuje cebulę kopaczką umieszczoną za ciągnikiem oraz ładuje luzem na przyczepę lub do palet skrzyniowych. Cebula przeznaczona do jednofazowego zbioru powinna być wyrównana pod względem dojrzałości. Dosuszanie cebuli ze zbioru jednofazowego trzeba przeprowadzić natychmiast po załadunku do przechowalni w temperaturze od 20 do 25°C.

Warunki przechowywania cebuli

Optymalna temperatura przechowywania cebuli to 0°C. Wilgotność względna powietrza powinna pozostawać w granicach 65-75%. Cebula może być również przetrzymywana w stanie zamrożonym, w stałej temperaturze od -2° do -3°C. Długość okresu takiego sposobu przechowywania wynosi 8-12 miesięcy. W naszych warunkach klimatycznych wymagania te można spełnić, składując cebulę w dobrze izolowanym magazynie. Jeśli natomiast chcemy przedłużyć okres przechowania do maja lub czerwca, wówczas należy cebulę składować w komorach chłodniczych w stałej temperaturze 0°C.

Duże straty podczas przechowywania cebuli spowodowane są głównie wyrastaniem korzeni i szczypioru. Następuje przy tym obniżenie jej jakości. Wyrastanie korzeni jest zwykle spowodowane wysoką wilgotnością, a wyrastanie szczypioru – podwyższoną temperaturą. Okres schładzania cebuli może być stopniowy i trwać od 4 do 6 tygodni. W celu uniknięcia powierzchniowego zawilgocenia cebuli po wyjęciu z przechowalni lub chłodni zaleca się jej składowanie przez 24 godziny w temperaturze, która będzie utrzymywana w czasie transportu. Po tym czasie przystępuje się do pakowania i przygotowania cebuli do wysyłki. Nie powinno się transportować cebuli w stanie zamrożonym lub dopuszczać do jej zamrożenia podczas przewozu.

Halina Abramowicz Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj