Przenawożenie upraw rolniczych

Objawy przenawożenia upraw często są mylnie interpretowane jako niedobory składników, co motywuje rolników do kontynuacji procesu nawożenia roślin, powodując tym samym dalsze szkody. Przenawożenie może skutkować uszkodzeniem upraw, „spaleniem” liści, zahamowaniem wzrostu, powstawaniem przebarwień oraz wydłużeniem okresu wegetacji. Naraża gospodarza na coraz większe koszty, pogorszenie jakości plonu lub jego spadek.

Stosowanie nadmiernych dawek nawozów zawierających sole (saletra amonowa i potasowa), chlorki (sól potasowa, kainit), siarczany  (siarczan amonu, potasu) i borany prowadzi do zasolenia gleby. Natomiast w przypadku nawożenia organicznego, trudno jest przekroczyć dozwolone dawki, chyba, że jest to nierozcieńczony nawóz kurzy. Nawożenie mineralne, a szczególnie z wykorzystaniem nawozów wysokoprocentowych jest najczęstszą przyczyną przenawożenia upraw. Najbardziej niebezpieczne jest przenawożenie azotem.

Należy pamiętać o zachowaniu równowagi poszczególnych elementów w podłożu, bo w skrajnych przypadkach przyczynimy się do zaburzenia w pobieraniu składników odżywczych. Jest to skutkiem antagonistycznego oddziaływania różnych pierwiastków w glebie. Nadmiar jednego składnika może blokować przyswajanie innego. Wymienione wcześniej, najbardziej niepożądane przenawożenie azotem objawia się ciemnozielonym zabarwieniem liści, łodygi są wówczas nienaturalnie grube – „roślina idzie w zieloną masę”.

Spada ogólna odporność upraw, które są bardziej narażone na choroby fizjologiczne i grzybowe oraz stają się bardzo atrakcyjne dla szkodników. Łatwo ulegają szkodom mrozowym, a okres wegetacyjny zostaje wydłużony – rośliny nie przygotowują się do czasu zimowego. Nadmiar azotu powoduje zagęszczenie łanu i przedwczesne wyleganie. Przydatność warzyw i owoców do długiego przechowywania maleje, jakość plonu spada (zbiory nie nadają się do sporządzania przetworów). Azot jest plonotwórczy i niezbędny dla rozwoju roślin. Łatwo wymywany z gleby szybko ulega przemianom, dlatego ważny jest dobór terminu jego stosowania, tak aby wyprzedzić fazę krytyczną roślin na jego zapotrzebowanie.

Przykładowe fazy krytyczne rozwoju roślin na zapotrzebowanie azotu:

1) zboża: krzewienie, początek strzelania w źdźbło, koniec strzelania w źdźbło, kłoszenie
2) kukurydza: faza 6.-7. liścia, początek kwitnienia
3) ziemniaki: 20-30% zakrytych międzyrzędzi, początek tworzenia bulw.

Przenawożenie innymi składnikami zdarza się niezwykle rzadko. Fosfor i potas stosowane przedwegetacyjnie są długo przyswajane przez rośliny.

Potas zwiększa odporność roślin na wyleganie i choroby oraz chroni przed mrozem i suszą. Jest antagonistą w stosunku do magnezu. Przenawożenie nim prowadzi zatem do zmniejszenia zdolności roślin do pobierania magnezu. Charakterystyczne objawy przenawożenia potasem są takie, jak w przypadku braku magnezu na liściach. Jest to szczególnie niebezpieczne dla plantacji roślin jagodowych i sadów (owoce są wtedy kwaśne). Fosfor stymuluje kwitnienie, zawiązywanie owoców i rozwój korzeni. W praktyce nie obserwuje się przenawożenia tym pierwiastkiem, ponieważ rośliny nie wykazują skłonności do pobierania w nadmiarze tego składnika. Jeśli jednak do tego dojdzie, to upośledza on wchłanianie przez roślinę żelaza i miedzi. Kwiaty i owoce rozwijają się słabo, najmłodsze liście są zdeformowane, a te starsze mają przypalone końcówki.

W celu uniknięcia przenawożenia, warto zrobić analizę chemiczną gleby. Zaleca się, aby w nawożeniu pogłównym nawozy mineralne jednoskładnikowe wysiewać w kilku dawkach, w zależności od fazy rozwojowej roślin. Wysiew nawozów powinien być równomierny na całej powierzchni. Stosując nawozy, trzeba brać pod uwagę również ich rodzaj i termin wprowadzenia oraz planowaną ilość plonu.

Marek Langowski Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj