Prawo pracy w gospodarstwie rolnym

Pomoc od 1 stycznia 2025 roku będzie uzależniona od przestrzegania przez rolników przepisów prawa pracy, w tym poprawności zatrudnienia  pracowników oraz zapewnienia odpowiednich warunków BHP, czyli tzw. mechanizmu warunkowości społecznej. Co to znaczy dla każdego gospodarza rolnego korzystającego ze środków unijnych? Niestety, na rolników czekają niełatwe zadania – będą musieli oni spełniać określone kryteria dotyczące prawa pracy, aby móc liczyć na pełną wysokość wsparcia finansowego. Powinni szczegółowo zapoznać się z wymogami Kodeksu pracy oraz zasadami BHP, aby uniknąć problemów związanych z kontrolami i sankcjami. Wraz z wprowadzeniem zmian w życie, 
sektor rolny będzie musiał dostosować się do unijnych standardów, które stawiają coraz większy nacisk na przestrzeganie praw pracowników.

Nowelizacje te mają na celu zwiększenie ochrony osób zatrudnionych w rolnictwie oraz promowanie odpowiedzialności społecznej wśród rolników. Wysokość wsparcia będzie uzależniona od respektowania wybranych przepisów z zakresu prawa pracy, m.in. poprawności zatrudnienia 
pracowników w gospodarstwie czy zapewnienia odpowiednich warunków BHP. Mechanizmem warunkowości społecznej objęci zostaną rolnicy, którzy wnioskują 
o przyznanie:

• płatności bezpośrednich, w tym: podstawowego wsparcia dochodów, płatności redystrybucyjnej, płatności dla młodych rolników, płatności związanych z produkcją oraz płatności w ramach ekoschematów (w tym dobrostanowej);
• płatności rolno-środowiskowo-klimatycznych;
• płatności ekologicznych lub premii z tytułu zalesień, zadrzewień lub systemów rolno-leśnych;
• płatności ONW.

Planowane jest, że Państwowa Inspekcja Pracy zostanie upoważniona do przeprowadzania kontroli w celu weryfikacji spełnienia warunków społecznych. Wybór podmiotów poddanych wizytacjom będzie oparty na analizie historii przeglądów, skarg oraz bieżących priorytetów inspekcji.
W przypadku stwierdzenia przez PIP naruszenia przepisów podczas kontroli, rolnik zostanie obciążony zmniejszeniem wysokości płatności przyznanych przez agencję płatniczą, co stanowi formę kary administracyjnej. Wysokość zmniejszenia płatności wynosi zasadniczo 3% całkowitej kwoty. W przypadku poważnych naruszeń redukcja ta ulega zwiększeniu. Przy powtarzających się niezgodnościach płatność zostanie zmniejszona o co najmniej 10%, a w przypadku umyślnego naruszenia – minimum o 15%. W szczególnie rażących sytuacjach umyślnego naruszenia 
przepisów, wypłata środków może zostać całkowicie wstrzymana.

W uzasadnieniu podkreśla się, że na terenie Unii Europejskiej, biorąc pod uwagę tzw. szarą strefę w rolnictwie, zatrudnionych jest aż 17 mln osób. 
Mówi się o niskich wynagrodzeniach, długich godzinach i niebezpiecznych warunkach pracy, a także o złych standardach mieszkaniowych. W odpowiedzi na te problemy Unia Europejska w ramach wspólnej polityki rolnej postanowiła w art. 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z 2 grudnia 2021 r., że państwa członkowskie wskażą w swoich planach strategicznych WPR zasadę, zgodnie z którą najpóźniej od 1 stycznia 2025 r. nakłada się kary administracyjne na rolników i innych beneficjentów otrzymujących określone wsparcie, jeśli nie 
spełniają oni wymogów dotyczących obowiązujących warunków pracy i zatrudnienia lub obowiązków pracodawcy wynikających z aktów prawnych. 

WAŻNE: zdecydowano, że w Polsce nie będzie się nakładać kary, jeżeli wynosi ona 100 EUR lub mniej na rok kalendarzowy w odniesieniu do danego rolnika. Powiadamia się go jednak o stwierdzeniu niezgodności i o obowiązku podjęcia działań naprawczych. Dodatkowo nie będzie kar, jeśli niezgodność z wymogami warunkowości społecznej wynika z działania siły wyższej albo jest wynikiem nakazu wydanego przez organ publiczny. 

Należy jeszcze poczekać na przepisy wykonawcze, które ustalą szczegóły dostosowania do tych wymogów.Zaostrzenie wymagań to jednak nie wszystko. 

Projekt tej nowelizacji zakłada także wprowadzenie nowych form wsparcia finansowego dla rolników. W ramach ekoschematów pojawi się nowa płatność – do materiału siewnego kategorii „elitarny” lub „kwalifikowany”. Co do szczegółów wiadomo już teraz, że warunki przyznawania i wypłaty pomocy zostaną ustalone w oddzielnych przepisach. Założono również uproszczenie procedur związanych z ustalaniem i odzyskiwaniem należności wobec Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, co ma przyczynić się do obniżenia kosztów administracyjnych oraz zminimalizowania biurokracji. Reasumując: co roku coś nowego. Lepiej? Trudniej? Czas pokaże...

Izabela Radziwon Artykuł opublikowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj