Wiosenne nawożenie zbóż ozimych

O wielkości plonu ziarna zbóż decydują trzy elementy: liczba kłosów na jednostce powierzchni, liczba ziaren w kłosie oraz masa tysiąca ziaren (MTZ). Są one ze sobą ściśle powiązane – dzięki temu istnieje szansa na przynajmniej częściowe zrekompensowanie strat w obsadzie kłosówprzez większą liczbę ziaren w kłosie czy też ich większą masę. Elementy struktury plonu są kształtowane w różnych fazach rozwojowych zbóż, m.in. w fazie krzewienia następuje formowanie liczby źdźbeł kłosonośnych i programowanie elementów kłosa, w fazie strzelania w źdźbło następuje rozbudowa aparatu asymilacyjnego oraz formowanie długości kłosa i liczby ziaren w kłosie, w fazie kłoszenia kształtują się cechy jakościowe ziarna oraz masa ziarniaków. 

Za pomocą odpowiednio dobranych dawek i terminów nawożenia azotem możemy sterować procesem kształtowania plonu oraz w pewnym stopniującego cechami jakościowymi. 

Nawożenie azotem

W praktyce pszenicę jakościową nawozi się trzema, a pozostałe zboża ozime dwoma dawkami azotu. Jednakże należy wspomnieć, że wiosenne nawożenie azotem zbóż ozimych w trzech dawkach nie jest błędem agrotechnicznym. Jeżeli nasza produkcja ukierunkowania jest na uzyskanie wysokich czy bardzo wysokich plonów o dobrych parametrach jakościowych, jest wręcz zalecane wysokie nawożenie tym składnikiem. 

Azot jest najbardziej plonotwórczym czynnikiem w nawożeniu zbóż i od niego powinniśmy zacząć wiosenne żywienie roślin. W polowej produkcji istotną rolę odgrywają warunki atmosferyczne i dlatego należy na bieżąco reagować na sytuacje występujące w łanie i odpowiednio modyfikować wyjściowe założenia nawozowe.

Zanim zaczniemy ustalać wiosenne nawożenie azotem, warto wiedzieć, jaka zawartość tego pierwiastka znajduje się w glebie. Do tego celu niezbędne jest wykonanie analizy gleby. Wiedza ta pozwoli nam na oszczędne gospodarowanie nawozem azotowym, który jest jednym z najdroższych środków produkcji. Gdy znamy już zawartość azotu mineralnego w glebie lub oszacujemy ją metodą bilansową, przystępujemy do ustalania pierwszej dawki nawozu, jaką trzeba zastosować pod zboża ozime. 

I dawka azotu

Zalecany termin: krótko przed wznowieniem wegetacji. Ma na celu pokrycie potrzeb pokarmowych łanu, pobudzenie roślin do krzewienia, a także stworzenie zapasu azotu w glebie, z którego rośliny będą korzystały w okresie późniejszym. Pierwsza dawka azotu decyduje o liczbie pędów w roślinie oraz liczbie kłosków i kwiatków w kłosie. Pamiętajmy jednak, że zbyt duża jednorazowa dawka tego pierwiastka może spowodować zbyt 
mocne krzewienie się, a nawet wyleganie roślin. 

W zależności od stanu roślin i kondycji plantacji pierwsza dawka powinna wynosić od 30-70 kg N/ha. Najlepiej wysiać nawóz zawierający  formę saletrzano-amonową, która jest najbardziej uniwersalną formą nawozów azotowych. Dobrze by było, aby taki nawóz zawierał również magnez, gdyż wspomaga on pobieranie azotu, a także wapń, który minimalizuje miejscowe zakwaszenie gleby spowodowane działaniem nawozów azotowych, oraz siarkę. 

II dawka azotu

Zalecany termin: początek strzelania w źdźbło. Ma na celu ustabilizowanie liczby źdźbeł kłosonośnych i poprawienie zawiązywania kłosów. Odpowiednie zaopatrzenie w azot w tej fazie decyduje o ilości ziaren w kłosie i stwarza warunki do bardzo silnego przyrostu biomasy od fazy drugiego kolanka. Drugą dawkę tego składnika można roślinom dostarczyć  w każdej formie nawozu, ale w doborze należy uwzględnić przede wszystkim stan łanu i wilgotność. 

Ponadto jest to również ostatni termin na równoczesne dostarczenie roślinom siarki. Na dobrze wyrośniętych plantacjach, mocno rozkrzewionych jesienią,  sygnałem do zastosowania drugiej dawki nawożenia azotowego jest rozpoczęcie procesu redukcji źdźbeł. Na takich plantacjach możemy 
zastanowić się również nad podziałem drugiej dawki azotu i wysianiu jednej części pod koniec krzewienia,  a drugiej po ukazaniu się liścia flagowego. Jeżeli rośliny charakteryzują się nadmiarem wytworzonych źdźbeł kłosonośnych, to wówczas możemy pokusić się o za
stosowanie mocznika. Pamiętajmy jednak, że ze względu n a j e g o w o l n i e j s z e d z i a ł a n i e n i e n a l e ż y g o w y s i e w a ć na suchą glebę, gdyż wtedy znaczną część azotu utracimy. 

Na plantacjach słabo rozkrzewionych lub z późnych siewów – po kukurydzy ziarnowej, burakach, drugą dawkę należy zwiększyć i przyśpieszyć jej zastosowanie (faza: koniec krzewienia), aby utrzymać źdźbła do tej pory wytworzone. Na takich plantacjach wskazane jest dostarczenie azotu w formie szybko działającej. 

Zbyt wysoka II dawka azotu lub zbyt wczesny termin jej zastosowana sprzyja wyleganiu i występowaniu chorób w łanie. 

III dawka azotu

Zalecany termin: od początku do końca kłoszenia Zastosowanie azotu w tym terminie ma zapobiegać zjawisku tak zwanego rozcieńczenia azotu. Mając na uwadze, że 70-80% azotu zawartego w ziarnie pochodzi z zapasów zmagazynowanych w częściach wegetatywnych rośliny przed okresem kwitnienia, trzecia dawka tego azotu wpływa na poprawę jakości ziarna. Zaleca się zastosowanie od 30 do 40 kg N/ha. Wyższe dawki powodują pogorszenie biologicznej wartości białka. W związku z powyższym pszenica nawożona wysokimi dawkami azotu wymaga dodatkowo nawożenia mikroskładnikami, zwłaszcza miedzią, która ma duże znaczenie w przemianach metabolicznych azotu. 

Dobór formy nawozu zależy przede wszystkim od warunków atmosferycznych: w latach wilgotnych wysiewamy formy saletrzane, amonowe lub amidowe, które wykażą podobne działanie, natomiast w latach suchych nie powinniśmy stosować nawozów zawierających azot w formie amidowej. Termin zastosowania trzeciej dawki azotu w prawidłowo prowadzonym łanie i przy dobrych warunkach pogodowych przesuwamy na środek fazy kłoszenia w celu poprawy zawartości białka w ziarnie. 

W słabych łanach (nierówny, piętrowy) i w warunkach spodziewanej suszy w okresie nalewania ziarna azot należy zastosować wcześniej, nawet w końcowej fazie rozwoju kłosa w pochwie liściowej, aby poprawić plon i zawartość białka w ziarnie. Pamiętajmy, że aby uzyskać wysoki plon zbóż       o dobrej jakości ziarna, należy zadbać o właściwe zaopatrzenie roślin we wszystkie niezbędne składniki pokarmowe przez cały okres ich wegetacji.

Rafał Balcerak  Artykuł opublikowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj