KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych

WYSZUKIWARKA

Uprawa brokuła - jak uniknąć problemów?

Opublikowano 27.06.2021 r.
Uprawa brokułów możliwa jest w całym sezonie wegetacyjnym, jednak na największą skalę uprawia się je na zbiór jesienny, na potrzeby przemysłu chłodniczego.

Z roku na rok powierzchnia uprawy brokułów w Polsce wzrasta. Dotyczy to zarówno sezonu wiosenno-letniego, jak również uprawy jesiennej. 

Uprawa brokuła - woda, światło i temperatura

Uprawa na zbiór letni jest możliwa, ale utrudniają ją wysoka temperatura i niedostatek wody. W takich warunkach rośliny wytwarzają róże złej jakości - mają nieregularny kształt, są zdeformowane (mocno nabrzmiałe) pąki, żółtozielone przebarwienia, są przerośnięte liśćmi.

Takie brokuły z trudem znajdują nabywców. W warunkach skrajnych rośliny przedwcześnie zawiązują małe i rozpierzchłe róże pozbawione jakichkolwiek walorów handlowych. Zjawisko to występuje także w uprawie wiosennej, gdy panuje wysoka temperatura i susza. Może również mieć miejsce w warunkach długotrwałego podtopienia plantacji, gdy korzenie roślin nie mają warunków do prawidłowego oddychania. 

O ile na przebieg temperatury w warunkach polowych nie mamy wpływu, o tyle sytuację wodną może poprawić nawadnianie. Posiadanie instalacji nawadniającej jest w naszych czasach podstawą profesjonalnej uprawy warzyw, które (zawierając średnio około 95% wody) wymagają do wydania dużego i dobrej jakości plonu dostatecznej ilości wody w glebie. Najbardziej wrażliwe na jej niedobór są rośliny w początkowym okresie pobytu na polu - tuż po siewie lub sadzeniu - oraz w początkach formowania części jadalnej. Moment rozpoczęcia nawadniania plantacji najlepiej jest ustalić na podstawie wskazań tensjometrów (przyrządów służących do pomiaru stopnia uwilgotnienia gleby) umieszczonych w glebie na głębokości 30-60 cm. 

Choroby brokuła - makro i mikroskładniki

Podstawowym składnikiem plonotwórczym jest azot. Jego niedobór w młodocianym okresie rozwoju rośliny prowadzi do budowania słabo rozwiniętej części wegetatywnej, co w konsekwencji powoduje obniżkę plonu. Czasem niedobór tego pierwiastka może uwidocznić się także pod koniec okresu wegetacji, podczas formowania się róż i wówczas obserwuje się lekko czerwonawe przebarwienia na łodygach. Natomiast gdy deficyt azotu jest wysoki, następuje czerwienienie liści.

Połowę dawki azotu, wyliczonej na podstawie wyników analizy chemicznej gleby (optymalna zawartość to około 120 mg N/dm3 gleby), należy rozsiać przed sadzeniem rozsady (np. w postaci saletrzaku), a drugą połowę podzielić na dwie równe części i dokarmiać rośliny po 2 oraz po 4, 5 tygodniach po posadzeniu. 

Wysoki, dobrej jakości plon gwarantuje optymalna dawka azotu, ale tylko pod warunkiem, że rośliny zostaną zaopatrzone także (w odpowiedniej proporcji) w pozostałe makro- i mikroskładniki. Jednym z często niedocenianych jest magnez. Na glebach wykazujących jego niedobór (zjawisko bardzo częste) najlepiej jest zastosować wapno magnezowe, gdyż jest to najtańszy sposób dostarczenia roślinom tego pierwiastka. 

Zaburzenia w rozwoju roślin, w tym i róż, mogą wynikać z braku niektórych mikroskładników, z których najważniejsze to molibden i bor. Znaczny niedobór tego pierwszego prowadzi do zaburzenia zwanego biczykowatością (silne zwężenie blaszki liściowej) i zaniku stożka wzrostu. Niedostatek boru może powodować nasilenie powstawania pustych przestrzeni w łodygach będących częścią róży.

W powstałych pustych przestrzeniach panują dobre warunki do rozwoju chorobotwórczych grzybów i bakterii. 
Ewentualny niedobór tych dwóch pierwiastków można eliminować nawożeniem obornikiem w ilości 40-60 t/ha lub opryskiwaniem rozsady w fazie 3, 4 liści 0,1% roztworem molibdenianu amonowego lub sodowego oraz 0,3% roztworem boraksu. Braki boru można również uzupełnić, nawożąc pole jesienią superfosfatem potrójnym borowanym. Częstszym jednak (od niedostatku boru) powodem powstawania pustych komór są zbyt wysokie dawki azotu, za duża rozstawa roślin i duże opady po długiej suszy.

Szkodniki brokuła 

Oprócz powszechnie znanych szkodników brokułów, jakimi są: pchełka ziemna, śmietka kapuściana, bielinek kapustnik i bielinek rzepnik, piętnówka kapustnica oraz mszyca kapuściana, w niektórych rejonach uprawy bardzo groźna jest paciornica krzyżowianka. Jej larwy, żerując na wierzchołku rośliny, uszkadzają stożek wzrostu, co uniemożliwia rozwój róży lub też (przy słabszym uszkodzeniu) powoduje jej silną deformację. Najczęściej skutki żerowania tych trudnych do zauważenia larw widoczne są w postaci blizn pokrytych warstwą korkową , ale czasem niewielkie uszkodzenia zasklepiają się bez pojawienia się tej warstwy.

Stwarza to mylne wrażenie, że stożek wzrostu zanikł wskutek zaburzeń fizjologicznych. Rośliny silnie uszkodzone przez paciornicę porażane są często przez choroby i giną, natomiast mniej uszkodzone wypuszczają na ogół wiele pędów bocznych

Na niewielkich plantacjach można w takiej sytuacji ciąć rośliny i pozostawić jeden najsilniejszy pęd, który przejmie rolę głównego. W rejonach dużego nasilenia tego szkodnika rośliny do momentu zawiązania róży należy systematycznie, w odstępach 7-12 dni (w zależności od substancji czynnej ŚOR) opryskiwać insektycydami zalecanymi w aktualnym programie ochrony roślin. 


Lustrację plantacji należy prowadzić przede wszystkim na obecność śmietki kapuścianej, której żerowanie kojarzy się na ogół z uprawą wiosenną. W tym okresie larwy pierwszego pokolenia powodują uszkodzenia górnej części korzenia i szyjki korzeniowej, co skutkuje ograniczeniem pobierania wody.

Rośliny rozwijają się bardzo słabo, ich liście przybierają szary odcień, a podczas suszy natychmiast więdną i wkrótce zamierają. Groźne mogą być także larwy drugiego pokolenia (druga połowa lipca, sierpień), które żerują w różach brokułów, drążąc w nich kanały, tym samym znacznie obniżając wartość handlową plonu. Dodatkowo, uszkodzenia ułatwiają porażenie roślin przez choroby.

 

W niektórych rejonach duże szkody mogą wyrządzić zające. Brokuły są dla nich przysmakiem i na terenie, gdzie rosną różne warzywa kapustne, brokuły są atakowane w pierwszej kolejności. Rośliny pozbawione wskutek ich żerowania stożka wzrostu, niekiedy wypuszczają u podstawy pęd boczny, który przejmuje rolę głównego i na nim formuje się róża. Oczywiście wiąże się to z opóźnieniem zbioru w stosunku do roślin nieuszkodzonych. Na małych powierzchniach pole można otoczyć płotem wysokości około 40 cm, który skutecznie zabezpieczy pole przed żerowaniem zajęcy.

Choroby brokuła 

Brokuły wraz z kapustą pekińską są zaliczane do roślin bardzo podatnych na infekcję grzybem wywołującym kiłę kapusty. Aby uniknąć pojawienia się tej groźnej choroby, należy przestrzegać zasad integrowanej ochrony przedstawionych w najnowszym programie ochrony warzyw.

Przede wszystkim trzeba zwrócić uwagę na profilaktykę i nie uprawiać brokułów na glebach kwaśnych oraz po sobie i innych roślinach kapustnych częściej niż co 4, 5 lat, a z płodozmianu wyeliminować gorczycę, często używaną jako nawóz zielony. Podczas uprawy należy usuwać chwasty należące do tej samej co brokuł rodziny (gorczyca polna, rzodkiew świrzepa, tasznik pospolity, tobołki polne, rzepicha leśna i inne), które są także żywicielami grzyba wywołującego kiłę kapusty. 


W ostatnich sezonach obserwuje się nasilenie mokrej zgnilizny bakteryjnej, która powoduje czasem bardzo duże straty, a występuje najczęściej w uprawie późnoletniej i wczesnojesiennej, przy wysokiej temperaturze i wilgotności powietrza (duża ilość opadów). Do tej pory nie opracowano skutecznej metody walki z tą chorobą. Pewne kroki zapobiegawcze, jakie można podjąć, to:

  • uprawa brokułów w mniejszym zagęszczeniu i sadzenie rozsady w terminach nieco późniejszych, tak aby formowanie róż przypadło na okres chłodniejszy (w ostatnich latach często obserwuje się jednak nietypowy przebieg pogody - nawet późną jesienią zdarzają się okresy ciepłe sprzyjające aktywności bakterii);
  • w okresie bezpośrednio poprzedzającym zbiór należy unikać deszczowania plantacji.

W zapobieganiu bakteriozom pewną nadzieję wiąże się z preparatem biologicznym Serenade ASO, który powinno się stosować po wysadzeniu rozsady do gruntu, maksymalnie 6 razy w sezonie wegetacyjnym w odstępach 10-12-dniowych.

Uprawa brokuła - jaki zysk? 

Róże brokułów po zbiorze szybko tracą wartość handlową, zwłaszcza jeśli są przetrzymywane w nieodpowiedniej temperaturze. Zebrane podczas upalnego dnia i przechowane w pomieszczeniu o temperaturze pokojowej już następnego dnia nie nadają się do obrotu. Należy o tym pamiętać i zbierać je po ich naturalnym schłodzeniu (nad ranem) albo natychmiast po zbiorze schłodzić je zimną wodą (około 2oC) i potem przetrzymywać w temperaturze zbliżonej do 0 st. C. 

Ważny jest także zbiór w odpowiedniej fazie rozwojowej róży. Najlepiej jest go przeprowadzić, gdy pąki tworzące powierzchnię róży osiągną średnicę około 2 mm, czyli mniej więcej odpowiadającą średnicy główki od szpilki. Zarówno wcześniejszy, jak i późniejszy zbiór, skraca okres trwałości róż po zbiorze.

 

 
Karol Kłopot
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli
 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO