Jak postępować przy ugryzieniu przez kleszcza?

W przypadku znalezienia kleszcza najważniejsza jest kolejność postępowania. Zaczynamy od wyciągnięcia kleszcza i staramy się zdezynfekować miejsce ugryzienia. Następnie przez kilka tygodni trzeba oglądać skórę osoby ugryzionej.

Prawidłowe usuwanie kleszcza

Na temat usuwania kleszczy krąży wiele szkodliwych mitów. Przede wszystkim trzeba pamiętać, aby nie smarować żadnymi środkami – alkoholem czy olejem. Mogłyby spowodować jego uduszenie i samoistne odpadnięcie. Takie postępowanie spowoduje zwrócenie treści, którą pajęczak ma w przewodzie pokarmowym. To zwiększy ryzyko infekcji. Nie należy także kleszcza wykręcać, w ten sposób bowiem w skórze pozostanie jego głowa. Do usunięcia używamy pęsety. Najlepiej, aby była ona jak najmniej ostra, aby nie uszkodzić pajęczaka podczas wyciągania.

Kleszcza powinniśmy usunąć jak najszybciej po jego zauważeniu. Wraz z czasem wkłucia wzrasta ryzyko przeniesienia infekcji z kleszczy zarażonych boreliozą. Badanie wykazało, że ryzyko zainfekowania boreliozą przez zarażonego kleszcza w czasie pierwszych 24 godzin jest minimalne. Wzrasta natomiast do 12% po 48 godzinach i 79% po upływie 72 godzin. Pajęczaka należy zatem usunąć natychmiast po zlokalizowaniu. Dorosła samica może pozostawać w skórze nawet 10-11 dni.

Jak usunąć kleszcza?

Kleszcza należy chwycić pęsetą tuż przy skórze i wyciągnąć zdecydowanym ruchem. Nie chwytamy go za odwłok, ponieważ spowoduje to jego rozerwanie. Jeśli podczas usuwania nie udało się oderwać całego kleszcza, trzeba spróbować ponownie pęsetą. Zagrożenie stanowi jedynie jego głowa. W przypadku problemów z jej usunięciem można zastosować wyjałowioną igłę. Należy wówczas postępować tak, jak w przypadku wbicia drzazgi lub pójść do lekarza. W przypadku pozostawienia w skórze odnóży nie trzeba ich usuwać.

Gdy oderwiemy kleszcza, skórę należy natychmiast zdezynfekować najlepiej spirytusem salicylowym. Nie należy usuwać pajęczaka rękami ani go rozgniatać, ponieważ może to również doprowadzić do infekcji. Osoba usuwająca kleszcza powinna dokładnie umyć ręce mydłem.

Obserwacja miejsca ugryzienia

Miejsce po ugryzieniu kleszcza trzeba obserwować przez co najmniej miesiąc. W Polsce najczęstszą chorobą odkleszczową jest borelioza (w 2016 r. ponad 21 000 zachorowań). Wczesne objawy boreliozy to charakterystyczny rumień. Najczęściej pojawia się on w miejscu ugryzienia. Jednak może się również pojawić w innym, dowolnym miejscu na ciele. Rumień najczęściej można zaobserwować kilka dni po ugryzieniu. Zwykle ma więcej niż 5 cm średnicy i ustępuje samoczynnie po upływie około 4 tygodni.

Rumień może zmieniać swoje położenie na skórze, zaniknąć w jednym miejscu i pojawić się w innym. Taki odczyn na skórze nazywamy rumieniem wędrującym. Odczyny na skórze pojawiają się u 30 do 80% osób, które zapadły na boreliozę.
Inne objawy boreliozy to gorączka, bóle głowy, ciągłe zmęczenie, bóle stawów, mięśni oraz powiększenie węzłów chłonnych. Jeśli po ugryzieniu kleszcza zaobserwujemy jakikolwiek z tych objawów, należy jak najszybciej udać się do lekarza. Zleci on terapię antybiotykową.

Kleszczowe zapalenie mózgu

Jest to druga pod względem częstości choroba przenoszona przez kleszcze. W 2016 r. w Polsce zostało zdiagnozowanych 284 pacjentów. Pierwsze objawy występują po około 10 dniach. Są to gorączka, ból głowy, nudności, wymioty i sztywność karku. Objawy ustępują w przeciągu kilkunastu dni. U około 75% pacjentów po krótkim okresie poprawy występuje bardzo wysoka gorączka, silne bóle głowy, wymioty, porażenie kończyn, a nawet śpiączka. Nie należy w żadnym wypadku lekceważyć już pierwszych objawów choroby.

Jeśli nie mamy pewności co do pojawiających się objawów, warto udać się do lekarza. Można wykonać badania krwi, w celu wykrycia przeciwciał. Po zaobserwowaniu jakichkolwiek objawów nie należy na własną rękę stosować antybiotyków. Nie warto również przyjmować ich „na zapas”.

Kleszcz w domu

Czasem zdarza się, że nie zauważymy kleszcza na skórze. Znajdujemy najedzonego pasożyta już po odpadnięciu od skóry. W takim przypadku warto obserwować uważnie skórę wszystkich domowników. Należy zwracać uwagę na niepokojące objawy, jak gorączka czy ból głowy.

Choroby przenoszone przez kleszcze są poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Częstość ich występowania niestety szybko wzrasta. Warto więc wiedzieć jak prawidłowo postępować z ugryzieniami kleszczy. W przypadku ugryzienia nigdy nie należy bagatelizować żadnych objawów. Trzeba udać się do lekarza w celu jak najszybszej diagnostyki oraz podjęcia leczenia.