KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Psychologiczne aspekty starzenia się

Opublikowano 13.09.2018 r.
W związku z zachodzącymi procesami demograficznymi tematyka związana ze starością podejmowana jest w ostatnich latach dość często. Według danych GUS odsetek osób w wieku powyżej 65 lat rośnie w stałym tempie, natomiast odsetek osób w wieku produkcyjnym maleje. Oznacza to, że coraz mniejsza liczba osób starszych będzie mogła liczyć na wsparcie bliskich. W 2006 roku na jednego seniora przypadały średnio cztery osoby w wieku produkcyjnym, podczas gdy w 2016 już tylko trzy. 

Ludzie nie dlatego przestają się bawić, bo się starzeją, 
ale starzeją się, bo przestają się bawić!

Mark Twain

Chociaż starzenie się nie jest chorobą, lecz procesem naturalnym, to jednak predestynuje ono do wielu chorób, zaburzeń i obniżenia sprawności psychofizycznej. Dlatego należy odróżnić naturalne, fizjologiczne starzenie się od patologicznych procesów chorobowych. 

Starość, czyli kolejny etap życia

Z psychologicznego punktu widzenia starość jest jednym z etapów rozwoju życiowego, z określonymi zadaniami do zrealizowania. W tym stadium życia człowieka istotnym zadaniem jest dążenie do mądrości, czyli wiedzy o życiowych priorytetach, nauki z własnego doświadczenia i traktowania błędów jako lekcji. 

Starość można klasyfikować ze względu na wiek biologiczny określany wskaźnikami biochemicznymi, społeczny (zmiana zakresu i charakteru pełnionych ról życiowych), socjalny (akty prawne regulujące dostęp do świadczeń), kalendarzowy (liczba przeżytych lat), psychologiczny (m.in. zmiany w funkcjonowaniu poznawczym).

Z psychologicznej perspektywy starzenie się jest procesem zmian w zakresie osobowości, funkcji poznawczych, zdolności adaptacyjnych, relacji społecznych oraz zdolności do odpowiedzi na stres środowiskowy. Na proces ten wpływa szereg czynników, takich jak: doświadczenia życiowe, sposób myślenia, przeżywania emocji, percepcji starości własnej i innych. Postrzeganie starości determinowane jest stereotypami, przekazami społecznymi czy rodzinnymi, uwarunkowaniami kulturowymi. 

Warto zdać sobie sprawę, że starość możemy kreować również my sami. Dowodzi tego eksperyment, w którym młode osoby poproszono o dwukrotne zejście tymi samymi schodami i zmierzono czas wykonania zadania. Przy czym przed drugim zejściem wzbudzono w badanych schemat osoby starszej – poruszającej się powoli. Okazało się, że badane osoby za drugim razem wykonały zadanie wolniej. Zatem to, w jaki sposób będziemy postrzegać starość i jak będziemy o niej mówić, może wpłynąć na nasze funkcjonowanie. Wielu badaczy zauważa, że osoby o pozytywnym nastawieniu do starości mają lepszą pamięć i zdrowie oraz żyją średnio o kilka lat dłużej w porównaniu z osobami o postawach negatywnych.

Wraz z wiekiem się zmieniamy

Wraz z wiekiem słabnie tempo przetwarzania informacji, zdolność zapamiętywania i nabywania nowych umiejętności. Trudno jest dłużej skoncentrować uwagę na jednej czynności lub przedmiocie, słabnie też podzielność uwagi przy wykonywaniu dwóch czynności jednocześnie. Na poziomie poznawczym trudność może sprawiać również rozróżnianie informacji ważnych od nieistotnych. W życiu codziennym może powodować to większy niepokój, częstsze martwienie się. Trudność może sprawiać znalezienie odpowiednich artykułów w sklepie spożywczym, zorientowanie się, który z nadjeżdżających autobusów jest tym właściwym, pamiętanie o gotujących się ziemniakach podczas rozmowy telefonicznej, etc. W związku z większą tendencją osób starszych m.in. do rozkojarzenia, słabnie funkcjonowanie pamięci. Proces kodowania i wydobywania informacji ulega spowolnieniu. Mają na to również wpływ zmiany anatomiczne – zmniejsza się objętość mózgu, gęstość istoty białej, występują zaniki korowe. W starszym wieku naturalne jest zapominanie nazwisk osób niedawno poznanych, poszukiwanie np. okularów, pilota do TV, zapominanie dłuższej listy spraw do załatwienia, trudność z przypomnieniem sobie informacji usłyszanej np. w radiu. Osłabieniu ulega także postrzeganie, przetwarzanie szybko zmieniających się bodźców, zdolność koordynacji wzrokowo-ruchowej, co może przejawiać się np. w trudności z wsiadaniem do tramwaju, chodzeniu po schodach, trafieniu kluczem do zamka w drzwiach.

Obniżenie wraz z wiekiem niektórych funkcji poznawczych, w szczególności pamięci, u wielu osób może budzić lęk i pytanie „Czy to już Alzheimer?” Kiedy bliscy zauważają, że daną historię słyszeli już kilka razy, jeśli pojawiają się trudności z orientacją w nowym miejscu albo ze znalezieniem odpowiedniego słowa, nie musi to oznaczać choroby. Nie można jednak bagatelizować sytuacji utrudniających codzienne funkcjonowanie. 

Jeśli coraz częściej: 
- szukasz różnych przedmiotów, które „przecież powinny leżeć na swoim miejscu”;
- miewasz trudności z ukończeniem dobrze znanych zadań w domu, w pracy lub w czasie wolnym; 
- nie jesteś pewien dnia tygodnia ani daty; 
- miewasz trudności z planowaniem lub rozwiązywaniem problemów;
- gubisz wątek lub często doświadczasz efektu „mam to na końcu języka”; 
- miewasz problemy ze zrozumieniem obrazów i związków przestrzennych, 
wskazane jest zgłoszenie się do lekarza pierwszego kontaktu bądź specjalisty geriatry, w celu skonsultowania zaobserwowanych zmian.

Przede wszystkim jednak należy zadbać o właściwą higienę życia: odpowiednią ilość snu, właściwe odżywianie i nawadnianie organizmu, ruch na świeżym powietrzu, kontakty towarzyskie, trening intelektu. Bowiem chociaż starzenie się ma podstawy genetyczne, to „program” genetyczny determinuje tylko pewne sfery najsłabszej odporności w organizmie. W znacznej mierze jednak na kondycję w okresie starości „pracujemy” całe życie. Na szybkość starzenia się wpływają w równej mierze czynniki ekologiczne (odżywianie, wpływ środowiska naturalnego), społeczno-ekonomiczne (warunki pracy, standard życia, stresy), kulturowe (wzory dotyczące trybu życia) oraz indywidualna gotowość do działania.

Warto pamiętać, że nie jesteśmy bezbronni wobec procesów starzenia się – mamy nawet możliwość modyfikowania zmian mózgowych zachodzących z wiekiem. Jest to możliwe dzięki treningowi poznawczemu (ćwiczenie uwagi, spostrzegawczości, pamięci, koordynacji wzrokowo-ruchowej, uczenie się) oraz aktywności fizycznej i społecznej. Szczególnie budujący jest fakt, że na poziomie intelektualnym wiek jest naszym sprzymierzeńcem. Badania dowodzą, że wraz z wiekiem poziom inteligencji wzrasta i to niezależnie od wykształcenia, płci, rasy czy narodowości. (Przypomniał mi się żart: Mówi się, że mądrość przychodzi z wiekiem... gorzej gdy wiek przychodzi sam).

Istotne znaczenie dla jakości życia na starość ma ilość i jakość relacji społecznych. Najniższy poziom demencji występuje u tych, którzy mają rozbudowane sieci kontaktów społecznych. Osoby takie są szczęśliwsze, zdrowsze, bardziej odporne na zachorowania, a gdy nawet zachorują, mają większe szanse na wyzdrowienie. Co więcej ci, którzy regularnie spotykają się z przyjaciółmi, żyją średnio piętnaście lat dłużej niż samotnicy. Bo bliskość twarzy drugiego człowieka wpływa na chemię naszego organizmu w taki sposób, że organizm ma siłę żyć i walczyć z przeciwnościami...

 

 

kontakt1.jpg
Elwira Zakrzewska
psycholog, prowadzi terapię z osobami starszymi, w nurcie terapii schematów oraz terapię krótkoterminową, skoncentrowaną na rozwiązaniu  
 
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj