_mlun.jpg)
Nawożenie fosforem - dlaczego jest tak ważne?
Opublikowano 28.09.2019 r.
Fosfor jest to dość kapryśny składnik nawozowy i wcale nie tak łatwo skutecznie go zastosować. Obok azotu i potasu – to podstawowy składnik pokarmowy. Jego funkcje budulcowe i mnogość funkcji metabolicznych pozwalają stwierdzić, że nic co ważne w roślinie nie dzieje się bez udziału fosforu. Wymaga jednak wypracowania efektywnych technologii nawożenia, a to ze względu na skomplikowane oddziaływania na procesy życiowe roślin i nietypowe właściwości.
Mała mobilność – oznacza słabe przemieszczanie się składnika w profilu glebowym. Nawóz fosforowy pozostawiony na powierzchni nie wnika do głębszych warstw. Wymusza to stosowanie przedsiewne i konieczność wymieszania z glebą. Tylko wtedy staje się dostępny dla systemu korzeniowego roślin i może zostać pobrany.
Uleganie uwstecznianiu – to przejście z formy dostępnej w niedostępną dla roślin. Intensywność tego niekorzystnego procesu zależy od warunków glebowych, a szczególnie od pH gleby. Przy niskim (poniżej 5,5) – powstają sole żelaza, glinu i manganu, a przy wysokim (powyżej 7,0) sole wapnia. Proces uwsteczniania jest częściowo odwracalny. Warunkiem jest: doprowadzenie pH do optymalnego poziomu (5,6-6,8) i zapewnienie stałego dopływu materii organicznej z nawozów organicznych i naturalnych.
Wpływ temperatury na dostępność – przy niskiej temperaturze dostępność jest zdecydowanie niższa. Zjawisko to często występuje w czasie chłodnej wiosny na plantacjach kukurydzy, gatunku bardzo wrażliwego na niedobory fosforu. Jeśli zasobność gleby w fosfor jest odpowiednia, pojawiające się objawy niedoboru są przemijające i zwykle znikają po kilku ciepłych dniach ze średnią dobową temperaturą na poziomie 12-15O C.
I. Zapotrzebowanie
Rośliny uprawne wykazują zróżnicowane zapotrzebowanie na fosfor. Szczególnie istotny jest on dla roślin, których plonem są nasiona, ziarna czy owoce. Duże pobranie jednostkowe (ilość P zakumulowanego w 1 tonie plonu głównego wraz z odpowiednią masą plonu ubocznego) wykazuje rzepak, mniejsze strączkowe i zboża, najmniejsze – rośliny okopowe.
|
Roślina uprawna |
Liczba kg P2O5 wyprowadzanych wraz z 1 t plonu |
|
rzepak ozimy |
30,0 |
|
groch |
14,0 |
|
pszenica ozima |
11,5 |
|
żyto ozime |
11,0 |
|
kukurydza |
10,0 |
|
koniczyna czerwona |
6,0 |
|
siano łąkowe |
5,0-7,0 |
|
ziemniak |
1,5 |
|
burak cukrowy |
1,0 |
II. Rodzaje nawozów
Nawozy fosforowe, ze względu na szybkość działania, dzieli się na grupy:
1) szybko działające – rozpuszczalne w wodzie superfosfaty (zmielone apatyty i fosforyty + kwas siarkowy), różniące się zawartością fosforu, formą i właściwościami
2) bardzo wolno działające i słabo rozpuszczalne w wodzie mączki fosforytowe; są to zmielone fosforyty bez obcych zanieczyszczeń.
Tempo pobierania fosforu w sezonie wegetacyjnym nie jest równomierne. Dla tego składnika, co jest wyjątkiem, wyróżnia się dwie (dla roślin jarych) i trzy (dla roślin ozimych) odległe w czasie fazy krytyczne. Pierwsza – to okres budowy systemu korzeniowego i krzewienia się zbóż. Druga przypada na wiosenne ruszenie wegetacji roślin ozimych. Trzecia – to okres kwitnienia oraz tworzenia nasion i ziarniaków. W dwóch pierwszych fazach rośliny potrzebują łatwo dostępnych źródeł fosforu, natomiast w trzecim, ilościowo największym, o zaopatrzeniu decydują zasoby glebowe, czyli tzw. fosfor przyswajany. Prawidłowość ta dotyczy każdej rośliny uprawnej.
|
Nawóz |
Zawartość fosforu [%] |
Uwstecznianie |
Stosowanie |
|
Superfosfat pylisty pojedynczy |
18 |
bardzo szybkie, szczególnie w glebach kwaśnych i zasadowych |
można stosować pogłównie |
|
Superfosfat granulowany (prosty) |
19 |
jw. |
na gleby o odczynie słabo kwaśnym |
|
Superfosfat granulowany potrójny |
46 |
bardzo małe, gdyż przechodzący do roztworu glebowego fosfor jest szybko pobierany przez roślinę |
pod rośliny mające małą zdolność pobierania fosforu, np. jęczmień, na glebach zimnych, ciężkich, zagęszczonych |
|
Mączki fosforytowe |
10-30 |
bardzo wolne, fosfor w małych ilościach przechodzi do roztworu glebowego, z którego jest szybko pobierany przez roślinę |
przed siewem lub sadzeniem roślin o długim okresie rozwoju, np. ziemniaki; na łąki i pastwiska, szczególnie torfowe; dobrze reagują na ten nawóz: seradela, łubin żółty, gryka; wskazany na gleby kwaśne i bardzo kwaśne |
III. Objawy niedoboru
Objawy niedoboru są specyficzne, a jednocześnie dobrze rozpoznawalne gołym okiem. Przede wszystkim należy ich szukać na starszych liściach w postaci fioletowych lub purpurowych przebarwień. Inne objawy to: strzelisty, sztywny pokrój rośliny, skrócone pędy i zamieranie bocznych pączków. Skutkiem niedożywienia tym składnikiem jest słabe krzewienie się zbóż, przerzedzenie łanu, ograniczone kwitnienie i zawiązywanie nasion. W skrajnym przypadku rośliny mogą ich w ogóle nie zawiązać.
IV. Systemy nawożenia
Prawidłowe – uwzględniają: zapotrzebowanie wszystkich roślin uprawianych w zmianowaniu (najlepiej 3-4-letnim), omówione wcześniej fazy krytyczne i aktualną zasobność gleby w przyswajalny fosfor. To ostatnie wymaga pobrania próbek glebowych i analizy laboratoryjnej. Wyniki badania wskażą konieczność bądź uzupełnienia rezerw w przypadku niedoboru fosforu, bądź redukcji nawożenia tym składnikiem.
Warto zapamiętać:
1) rośliny uprawne we wczesnych fazach rozwojowych reagują na bieżące nawożenie fosforem, a w okresie realizacji plonu korzystają z zapasów glebowych fosforu
2) nawozy fosforowe wymagają dokładnego wymieszania z glebą
3) mączki fosforytowe i kostne stosuje się na gleby kwaśne
4) nawozów fosforowych nie należy mieszać z nawozami zawierającymi wapń; można natomiast stosować łącznie z nawozami potasowymi
5) najodpowiedniejszym terminem stosowania jest jesień (pod podorywkę lub orkę)
6) jeśli z jakiegoś powodu wystąpi potrzeba pogłównego zastosowania fosforu, to dobra rozpuszczalność fosforanu wapnia z superfosfatu prostego jest przesłanką do zastosowania tego nawozu, najlepiej w formie pylistej; prawidłowość ta dotyczy także nawożenia użytków zielonych.
|
Janina Długosz
Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach
 Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|