KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Przezimowanie zbóż - jak zapewnić to optymalnie?

Opublikowano 27.11.2019 r.
W Polsce są średnio i mało korzystne warunki klimatyczne do zimowania zbóż. Najsurowsze zimy mamy zwykle na wschodzie i płn.-wsch., a łagodniejsze w kierunku zach. i płd.-zach. Rolnicy więc powionni regularnie sprawdzać stan obsianych jesienią pól. Jak zapewnić optymalne przezimowanie zbóż? Jak chronić rośliny, by zimowanie zbóż okazało się pozytywne?

Czynniki mające wpływ na przezimowanie zbóż

Warto wiedzieć, że na proces hartowania siewek bardzo korzystnie wpływa słoneczna i sucha pogoda, ponieważ zwiększa to koncentrację suchej masy w organach młodych jeszcze roślin. Tego typu i inne czynniki pogodowe panujące jesienią, mocno wpływają na bujny wzrost siewek w tym czasie. Niektóre z nich zmniejszają jednak ich fizjologiczną mrozoodporność, co z kolei decyduje o zimotrwałości zbóż. Bardzo źle na oziminy wpływają też opady deszczu występujące jesienią. W znaczącym stopniu opóźnia to bowiem siewy, co potem skutkuje tym, że niedojrzałe oziminy, nie są one w stanie uzyskać odpowiedniej fazy rozwoju przed zimą i skutecznie przezimować. Deszczowe jesienią warunki pogodowe nie sprzyjają więc optymalnemu hartowaniu roślin. Na niekorzystne dla ozimin przesunięcia w terminach agrotechnicznych wpływa też susza w poprzedzającym zimę sezonie wegetacyjnym. Opóźnianie siewów zbóż ozimych choćby tylko o kilka dni, a na dodatek prowadzenie ich jeszcze w złych warunkach (np. opady), powoduje potem nierównomierne wzrosty i słabe rozkrzewianie się młodych roślin.

Jak temperatura wpływa na zimowanie zbóż?

Aby zboża ozime mogły wejść w stadium rozwojowe najkorzystniej sprzyjające hartowaniu, powinny przed zimą wykształcić 4-6 pierwszych liści. Do końca okresu ich hartowania temperatura powinna wynosić najlepiej 3-5°C. Na koniec ma stopniowo przechodzić w wartość 0°C, a następnie w wartości stale ujemne. Jeśli zboża zostaną dobrze zahartowane, są wtedy w stanie bez szwanku znieść późniejsze ujemne temperatury zimą – jęczmień ozimy -15°C, pszenica -21°C, a żyto nawet -30°C. Gdy jednak zboża nie zahartują się należycie, mogą wtedy zamierać. Jeśli jednak zapanuje ciepła i sucha jesień zdecydowanie nasila to występowanie szkodników, a także znacząco zwiększa presję chwastów. Zbyt zimna i na dodatek deszczowa jesień powoduje z kolei, że siewki wejdą w zimę zbyt słabe. O zamieraniu zimujących roślin może też decydować niekorzystna temperatura samej gleby. Aby wiec zimowanie zbóż było pozytywne, podłoże powinno mieć temperaturę wyższą od temp. panującej nad jego powierzchnią, wynosząc w przypadku jęczmienia w granicach -10 do -12°C, pszenicy -14 do -17°C oraz żyta ok. -25°C.

Przebieg zimy i jej wpływ na przezimowanie zbóż

Zbożom najbardziej odpowiadają późne zimy, które poprzedza powolne obniżanie temperatury. Z kolei niekorzystnie na zimowanie zbóż wpływają wczesne i długo trwające zimy, ze znacznymi amplitudami temperatur. Z kolei jeśli chodzi o opady, to z różnych ich form i rodzajów występujących w czasie zimowych miesięcy, najlepiej na zimowanie zbóż wpływa śnieg, jednak tylko wtedy, gdy jego opad nastąpi na już zamarzniętą glebę z oziminami. Jeśli bowiem gleba nie zdąży przed takim opadem zamarznąć lub podmarznie tylko częściowo, wtedy pod przykryciem śniegowym, jak pod pierzyną gleba zacznie na powrót odmarzać, co zabije zbożowe siewki. Młode rośliny nadal będą bowiem próbować oddychać w niezamarzniętym środowisku, lecz tak zakryte nie będą mogły prowadzić normalnej fotosyntezy (wymiany gazowej) i poduszą się pod śniegiem. Jeśli jednak ziemia z oziminami zdąży dobrze zamarznąć i spadnie na nią pokrywa śnieżna grubości co najmniej 7,5-12,5 cm, w pełni zabezpieczy to zmarzniętą glebę przed nawet dużymi zmianami temperatury. Bardzo groźne dla przezimowania zbóż są też zimy bezśnieżne, ponieważ młodym roślinom szkodzi wtedy smagający niczym nie okrytą ziemię wiatr. Co prawda wiatr sam fizycznie nie uszkadza roślin, jednak gdy zamarznięta gleba na polu nie jest okryta śniegiem, łatwo powoduje on odparowanie wody, odwodnienie i wysuszenie nadziemnych części zimujących siewek i ich obumieranie (tzw. wysmalanie). Gdy na danym terenie rolnym brak jest okrywy śnieżnej, a na dodatek temperatura w ciągu dnia utrzymuje się tu powyżej 0°C, rosnące oziminy też jednak nie mają dobrych warunków na przetrwanie zimy.

Obecnej prowadzone są w Polsce doświadczenia, w których od fazy trzeciego liścia, zboże mocno stymuluje się różnymi środkami, dla uzyskania jak najsilniejszego rozwoju systemu korzeniowego. Ma to pomóc oziminom znosić suszę w czasie jesiennych siewów. Masa korzeniowa zboża zwiększa się, dzięki rozbudowie strefy włośnikowej korzeni, która z kolei pozwala roślinom czerpać więcej wody i minerałów z gleby. Taki zabieg agrotechniczny nawet w listopadzie może jeszcze poprawić kondycję i przezimowanie zbóż ozimych.

 

kontakt1.jpg Redakcja KalendarzRolnikow.pl
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO