KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • ODR Bratoszewice

WYSZUKIWARKA

Czy warto siać kwalifikowany materiał siewny?

Opublikowano 02.01.2020 r.
Wielu rolników zastanawia się, czy wysiewać kwalifikowany materiał siewny, czy użyć ziarna z własnej reprodukcji. Sprawdzmy się zatem, co warto siać.

Dostosowywanie prawa przed wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej zmieniło realia funkcjonowania spółek hodowlanych. Zlikwidowane zostało wsparcie z budżetu państwa na rzecz samofinansowania hodowli. Cierpiały krajowe programy hodowlane, a ponieważ życie nie zna próżni skorzystali na tym przedstawiciele zagranicznych hodowców, którzy zaczęli rejestrować w Polsce na dużą skalę odmiany zbóż, ziemniaka, rzepaku, kukurydzy, buraków cukrowych. Polscy hodowcy poszukując rozwiązań pozwalających postawić na nogi krajową hodowlę twórczą powołali do życia Agencję Nasienną, której zadaniem było zbieranie opłat licencyjnych za rozmnażanie i zbyt materiału siewnego chronionych odmian. Rozwiązanie to oparte było na przepisach dających hodowcom wyłączne prawo do wytwarzania, rozmnażania, oferowania do sprzedaży materiału siewnego swoich odmian, a podmiotom, które chciałyby korzystać z tego prawa w sposób zarobkowy, nakazują mieć licencję, czyli pisemne upoważnienie od hodowcy.

WYŁĄCZNE PRAWO zastrzega dla hodowcy:
• wytwarzanie lub rozmnażanie
• przygotowanie do rozmnażania
• oferowanie do sprzedaży
• sprzedaż lub inne formy zbywania
• eksport
• import
• przechowywanie materiału siewnego odmiany chronionej.

Podmioty inne niż hodowca mogą wykonywać ww. czynności wyłącznie za zgodą uprawnionego hodowcy, na warunkach określonych w formie pisemnej umowy licencyjnej.

Wspomniane regulacje prawne (tj. Ustawa z 26 czerwca 2003 roku o ochronie prawnej odmian roślin (DzU.2003.137.1300 ze zm.) rolnicy często odczytują jako dodatkowy podatek, obciążenie budżetu gospodarstwa. Z kolei hodowcy opłatę traktują jako stymulację postępu biologicznego w przedsiębiorstwie, gdzie oprócz wspomnianej już hodowli twórczej, czyli wytwarzaniu nowych odmian, realizowana jest również hodowla zachowawcza istniejących odmian, czyli produkcja materiału siewnego o cechach w najwyższym stopniu odpowiadających wzorcowi danej odmiany.

GATUNKI DOZWOLONE DO UŻYCIA W ODSTĘPSTWIE ROLNYM

Dla odmian chronionych wyłącznie na poziomie krajowym, zgodnie z art. 23 ust. 2 ustawy o ochronie prawnej odmian roślin: bobik, groch siewny, jęczmień, kukurydza, len zwyczajny (oleisty), lucerna siewna, łubin wąskolistny, łubin żółty, owies, pszenica twarda, pszenica zwyczajna, pszenżyto, rzepak, rzepik, wyka siewna, żyto, ziemniak, soja (od 11.07.2017 r.).

Dla odmian chronionych na poziomie wspólnotowym, zgodnie  z art. 14 ust. 2 Rozporządzenia Rady (WE) nr 2100/94 z 27 lipca 1994 r. w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin:
• rośliny pastewne: bobik, ciecierzyca pospolita, groch zwyczajny, koniczyna aleksandryjska, koniczyna perska, lucerna siewna, łubin żółty, wyka siewna;
• zboża: jęczmień, kanar, owies, pszenica, pszenica orkisz, pszenica twarda, pszenżyto, ryż, żyto;
• ziemniak;
• rośliny oleiste i włókniste: len oleisty (z wyłączeniem lnu włóknistego), rzepak, rzepik.

Jak ma postępować rolnik?

Co przyniesie mu największą korzyść, a będzie jednocześnie zgodne z prawem? Należy pamiętać, że można użyć do siewu w posiadanym gospodarstwie nabyty kwalifikowany materiał siewny bez obowiązku uiszczania na rzecz hodowcy dodatkowych opłat licencyjnych za siew, które z kolei wymagane są w przypadku odstępstwa rolnego.

Odstępstwo rolne ma zastosowanie, gdy rolnik decyduje się na siew zebranych przez siebie nasion lub sadzeniaków odmian chronionych wyłącznym prawem. Takie wykorzystanie odmiany chronionej nie wymaga posiadania licencji od hodowcy, ale muszą zostać spełnione pewne warunki:

• gatunek musi być dozwolony prawem do korzystania z odstępstwa rolnego,
• materiał do siewu odmiany chronionej musi pochodzić z własnego zbioru,
• gatunek, który chcemy wysiać, jest odmianą populacyjną.

Odstępstwo rolne z kolei nie obejmuje:

• gatunków spoza listy dozwolonych gatunków roślin uprawnych,
• odmian syntetycznych i mieszańcowych,
• nabytych jako niekwalifikowany materiał siewny.

W ciągu 30 dni od siewu materiału z własnego zbioru rolnik ma obowiązek uiścić na rzecz hodowcy opłatę za materiał wykorzystany do siewu. Jej wysokość wynosi 50% opłaty licencyjnej dla danej odmiany w danym roku. Opłatę za odstępstwo rolne uiszczają:

• w przypadku odmian ziemniaków – posiadacze gruntów rolnych o powierzchni 10 ha i więcej;
• w przypadku pozostałych odmian roślin chronionych na poziomie krajowym – posiadacze gruntów rolnych o powierzchni 25 ha i więcej;
• w przypadku pozostałych odmian roślin chronionych na poziomie wspólnotowym – posiadacze gruntów rolnych o powierzchni 30 ha i więcej.

Właściciele gruntów rolnych do 10 ha, jako tzw. drobni rolnicy, są zwolnieni z obowiązku opłaty.

Czy warto stosować kwalifikowany materiał siewny?

Wiemy już, jakie obowiązki związane z wykorzystaniem odmian ciążą na rolniku oraz z jakich praw może skorzystać. Zastanówmy się czy warto zastosować kwalifikowany materiał siewny, czy może materiał siewny z własnego rozmnożenia. Podpowiedzią może być przedstawiona w Tabeli kalkulacja porównawcza. Założenia, podane ceny i koszty można zmieniać – ważne, aby decyzję podejmować świadomie.

Tabela. Kalkulacja porównawcza dotycząca siewu materiału własnego i kwalifikowanego na przykładzie pszenżyta ozimego

Wyszczególnienie Nasiona własne Kwalifikowany materiał siewny
Założenia Obsada roślin: 320 szt.
Plon: 50 dt/ha
Parametry siewne (MTZ, kiełkowanie)
identyczne – siew 150 kg/ha
Obsada roślin: 320 szt.
Plon: 50 dt/ha
Parametry siewne (MTZ, kiełkowanie)
identyczne – siew 150 kg/ha

Cena rynkowa 1d t nasion [zł]

70,00 180,00
Koszty [zł] Koszty [zł] Koszty [zł]
Nasiona 105,00 270.00
Czyzczenie i zaprawianie 1,00 0,00
Zaprawa 30,00 0,00
Opłata za siew odmiany chronionej (odstępstwo rolne) 13,50 0,00
Razem 149,50 270,00
Przychody [zł] Przychody [zł] Przychody [zł]
Dopłata do materiału siewnego 0,00 102,14
5% zniżka plonu - 2,5 dt 0,00 175,00
Razem 0,00 277,14
Bilans Bilans Bilans
Przychody - Koszty - 149,50 7,14

Źródło: 1. Ustawa z 26 czerwca 2003 roku o ochronie prawnej odmian roślin (DzU 2003.137.1300 ze zm.); 2. https://agencjanasienna.pl

 

 
Ireneusz Sadowski
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 
 
 

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach realizuje na obszarach wiejskich województwa łódzkiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.