Jak uchronić się przed zaczadzeniem?
Tlenek węgla, potocznie zwany czadem, jest gazem bezbarwnym, bezwonnym i łatwo rozprzestrzeniającym się w powietrzu. Jest silnie trujący – w sezonie grzewczym corocznie pochłania w Polsce około 100 ofiar śmiertelnych.
Potencjalnym źródłem czadu w pomieszczeniach mieszkalnych są kominki, gazowe podgrzewacze wody, kuchnie gazowe oraz piece węglowe, gazowe lub olejowe.
Tlenek węgla powstaje w wyniku niepełnego spalania paliw (m.in. drewna, węgla, oleju, gazu, benzyny, nafty, propanu, ropy) spowodowanego brakiem dostatecznej ilości tlenu niezbędnej do spalania całkowitego. Może to wynikać z braku dopływu świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego, a także przedwczesnego zamknięcia paleniska pieca lub kuchni czy zapchania i nieszczelności przewodu kominowego lub uszkodzenia połączenia między kominem i piecem. Czad często powstaje także podczas pożaru.
Szczelnie pozamykane okna (czasem dodatkowo uszczelnione), pozaklejane kratki wentylacyjne, brak otworów wentylacyjnych w drzwiach łazienkowych, a także brak regularnych kontroli drożności przewodów wentylacyjnych i kominowych sprawiają, że w naszych mieszkaniach lub domach możemy nie być bezpieczni. W niewietrzonych pomieszczeniach łatwo może dojść do tragedii. Do zatruć często dochodzi w nowo wyremontowanych mieszkaniach, z nowymi piecami bez indywidualnych przewodów napowietrzających oraz tam, gdzie z przyczyn oszczędnościowych zlikwidowano (zasłonięto) przewody wentylacyjne, a okna i drzwi są zbyt szczelne. Mieszkanie doskonale szczelne „nie oddycha”, a brak dostępu tlenu może doprowadzić do tragedii.
Na działanie tlenku węgla narażona jest każda osoba przebywająca w środowisku nim skażonym. Do grupy największego ryzyka zaczadzenia należą: noworodki, niemowlęta, dzieci, kobiety ciężarne, osoby w podeszłym wieku, osoby z wadami serca oraz chorobami oskrzelowo-płucnymi oraz niewydolnością układu oddechowego, osoby wykonujące prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym.
Niebezpieczeństwo zaczadzenia wynika z faktu, że tlenek węgla jest gazem niewyczuwalnym dla człowieka.
Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie jest wchłaniany do krwioobiegu. W układzie oddechowym tlenek węgla wiąże się z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen, co blokuje dopływ tlenu do komórek organizmu i prowadzi do uszkodzenia mózgu oraz innych narządów. Następstwem ostrego zatrucia może być nieodwracalne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, niewydolność wieńcowa i zawał albo nawet śmierć.
Objawy zatrucia tlenkiem węgla:
- ból głowy, mdłości, wymioty, ogólne zmęczenie i osłabienie – lekkie zatrucie;
- nasilający się ból głowy, senność, zaburzenia świadomości i równowagi, trudności z oddychaniem, oddech przyspieszony, zaburzenia rytmu serca – średnie zatrucie;
- drgawki, utrata przytomności – ciężkie zatrucie.
Osłabienie i znużenie oraz zaburzenia orientacji i zdolności oceny zagrożenia powodują, że zaczadzony jest całkowicie bierny (nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny), traci przytomność i – jeśli nikt nie przyjdzie mu z pomocą – umiera.
Pierwsza pomoc przy zatruciu tlenkiem węgla:
- natychmiast zapewnić dopływ świeżego, czystego powietrza;
- jak najszybciej wynieść osobę poszkodowaną w bezpieczne miejsce, na świeże powietrze;
- rozluźnić poszkodowanemu ubranie (ale nie rozbierać go, aby nie doprowadzić do przemarznięcia);
- wezwać służby ratownicze (pogotowie ratunkowe – tel. 999, straż pożarna – tel. 998 lub 112) oraz pogotowie gazowe.
Jeśli po wyniesieniu na świeże powietrze zaczadzony nie oddycha, należy niezwłocznie przystąpić do wykonywania sztucznego oddychania i masażu serca.
Jak uchronić się przed zaczadzeniem?
- Stosować urządzenia posiadające zezwolenia w zakresie wprowadzenia do obrotu – żądać okazania wystawionej przez producenta lub importera urządzenia tzw. deklaracji zgodności, tj. dokumentu zawierającego informacje o specyfikacji technicznej oraz przeznaczeniu i zakresie stosowania danego urządzenia.
- Przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych korzystać z usług wykwalifikowanej osoby.
- Użytkować urządzenia sprawne techniczne, w których proces spalania odbywa się zgodnie z instrukcją producenta.
- Kontrolować stan techniczny urządzeń grzewczych.
- Dokonywać okresowych przeglądów instalacji wentylacyjnej i przewodów kominowych oraz ich czyszczenia – nie rzadziej niż raz na 3 miesiące w przypadku spalania węgla i drewna oraz nie rzadziej niż raz na pół roku w przypadku używania gazu ziemnego lub oleju opałowego. Zarządca lub właściciel budynku ma obowiązek m.in. przeglądu instalacji wentylacyjnej co najmniej raz w roku.
- Nie zasłaniać kratek wentylacyjnych i otworów nawiewnych.
- Systematycznie sprawdzać ciąg powietrza (np. poprzez przyłożenie kartki papieru do otworu lub kratki wentylacyjnej; jeśli nic nie zakłóca wentylacji, kartka powinna przywrzeć do otworu).
- Często wietrzyć pomieszczenia, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe), a najlepiej zapewnić choćby niewielkie rozszczelnienie okien.
- W przypadku wymiany okien sprawdzić poprawność działania wentylacji, ponieważ nowe okna najczęściej są o wiele bardziej szczelne niż wcześniej stosowane w budynku i mogą pogarszać wentylację.
- Rozmieścić w domu lub mieszkaniu czujniki tlenku węgla, które w sytuacji wykrycia czadu w powietrzu wydają bardzo głośny dźwięk, mogący obudzić śpiącego. Tego typu czujki powinny znaleźć się w pokojach z kominkiem lub piecem kaflowym, w pomieszczeniach z kuchenkami gazowymi, w łazienkach z gazowymi podgrzewaczami wody, w kotłowniach, garażach, warsztatach.
- Nie spalać węgla drzewnego w domu, garażu, na zamkniętej werandzie itp., jeżeli pomieszczenia te nie mają odpowiedniej wentylacji
- Nie pozostawiać samochodu w garażu z włączonym silnikiem, nawet przy otwartych drzwiach garażowych.
- Nie bagatelizować duszności, bólów i zawrotów głowy, nudności, wymiotów, oszołomienia, osłabienia, przyspieszenia akcji serca i oddechu, gdyż objawy te mogą być sygnałem zatrucia czadem. W takiej sytuacji natychmiast przewietrzyć pomieszczenie i zasięgnąć porady lekarskiej.
Spełniając podstawowe warunki bezpiecznego użytkowania urządzeń spalających gaz można łatwo zapobiec powstawaniu tlenku węgla i jego przenikaniu do mieszkań. Warunkami tymi są: prawidłowa instalacja, stały dopływ świeżego powietrza, swobodny odpływ spalin, właściwa eksploatacja zapewniająca dobry stan techniczny.
Zainstalowania lub wymiany piecyka czy kuchenki gazowej może dokonać wyłącznie uprawniony specjalista, zgodnie z instrukcją producenta. Piecyk gazowy powinien być szczelnie przyłączony do szczelnego i drożnego przewodu spalinowego.
Nieszczelny komin powoduje osłabienie ciągu lub może być przyczyną przenikania spalin do sąsiadujących z nim pomieszczeń. Przewody kominowe (dymowe, spalinowe i wentylacyjne) należy kontrolować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Kontrola powinna być przeprowadzona przez osoby uprawnione, a obowiązek poddania obiektu kontroli spoczywa na właścicielu lub zarządcy budynku.
Warunkiem swobodnego odpływu spalin jest nie tylko drożny przewód spalinowy, lecz także stały dopływ świeżego powietrza do pomieszczenia, w którym następuje spalanie gazu. Spaliny nie będą odpływały, jeżeli pracujący piecyk gazowy znajduje się w zamkniętym, uszczelnionym mieszkaniu.
Podczas kąpieli nie należy włączać wentylatora w kuchni lub w innym miejscu w mieszkaniu, ponieważ jego działanie osłabia naturalny ciąg spalin w przewodzie spalinowym piecyka gazowego.
Urządzenia gazowe powinny być utrzymywane w czystości i w dobrym stanie technicznym, a także okresowo kontrolowane zgodnie z zaleceniami producenta.
Pamiętajmy!
Od stosowania się do powyższych rad może zależeć zdrowie i życie Twoje oraz Twoich bliskich. Wystarczy jedynie odrobina przezorności.
Andrzej Siennicki
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających. Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|