Jak leczyć zatrucie ołowiem u zwierząt gospodarskich?

Kiedy występuje zatrucie ołowiem u zwierząt?

Zatrucie ołowiem (Pb) może wystąpić, gdy z powodu wysokich kosztów, źle utylizuje się odpady takie jak zużyty olej i baterie. Wraz z eliminacją tetraetylu ołowiu z benzyny, po wprowadzeniu paliwa bezołowiowego w Europie, zmniejszyła się za to liczba zatruć przypisywanych spalanym paliwom. Inne źródła zatruć Pb to: farby, linoleum, smary, skażone rośliny rosnące w pobliżu hut (miedzi i cynku) i wzdłuż poboczy dróg, szkło kryształowe, akumulatory, kable, czcionki drukarskie, panewki i łożyska mechaniczne.

Zwierzęta mogą zatruć się liżąc zużyte i niezabezpieczone akumulatory (np. elektrycznych pastuchów) czy łuszczące się i odpadające farby z maszyn i budynków rolniczych. Niewłaściwe usuwanie zatrutych padłych zwierząt, może z kolei truć zwierzęta dzikie i środowisko.

Skutki zatrucia ołowiem u zwierząt

Zaabsorbowany ołów wchodzi do krwi, tkanek miękkich i kości, przy czym na jego stopień wchłaniania i zatrzymywania w ciele wpływają czynniki dietetyczne, takie jak poziom wapnia lub żelaza w organizmie. Metal ten ma głęboki wpływ na enzymy, erytrocyty, obronę przeciwutleniającą i tkanki bogate w mitochondria, co znajduje odzwierciedlenie w chorobowym zespole klinicznym. Oprócz krwotoku móżdżkowego i obrzęku związanego z uszkodzeniem naczyń włosowatych, ołów jest też ogólno toksyczny i immunosupresyjny, teratogenny i nowotworowy, niszczy komórki rozrodcze, nerki i układ krwiotwórczy.

Ołowica to choroba bardzo poważna i śmiertelna w przypadku większej ilości. Żrące działanie soli ołowiu powoduje zapalenie żołądka i jelit oraz łożyska, nagromadzenie ołowiu u płodu i poronienia. Ostre zatrucie ołowiem występuje częściej u młodych zwierząt.

U bydła objawy pojawiają się w ciągu 24-48 godzin i obejmują: ataksję, ślepotę, ślinienie, spastyczne drganie powiek, szczypanie szczęki, bruksizm, drżenie mięśni i drgawki. U owiec lub starszych sztuk bydła są to: anoreksja, zastój w żwaczu, kolka, otępienie, przejściowe zaparcia często z biegunką, ślepotą, uciskiem głowy, bruksizmem, przeczuleniem i brakiem koordynacji.

Przewlekłe zatrucie Pb jest rzadko obserwowane u bydła i objawia się syndromem podobnym do ostrego lub podostrego zatrucia Pb. Upośledzenie odruchów połykania często skutkuje zapaleniem płuc, a toksyczność dla embrionów i nasienia – bezpłodnością. U koni zatrucie Pb wywołuje zespół przewlekły z utratą masy ciała, depresją, osłabieniem, kolką, biegunką, paraliżem gardła, dysfagią i zapaleniem płuc. Osteoporozę opisano u jagniąt, a u ptaków hodowlanych: anoreksję, ataksję, utratę kondycji, osłabienie skrzydeł i nóg, niedokrwistość.

Diagnoza zatrucia ołowiem 

Diagnoza zatruć obejmuje głównie badania obecności związków Pb we krwi i moczu oraz badania radiologiczne. Zatrucie Pb można mylić z innymi chorobami z zaburzeniami nerwowymi – u bydła np.: polioencefalomalacja, kokcydioza, tężec, hipowitaminoza A, choroba hipomagnezowa, acetonemia, zatrucie środkami owadobójczymi, arszenikiem lub rtęcią, ropień mózgu, nowotwór, wścieklizna, listerioza, czy infekcja Haemophilus.

Zapobieganie i leczenie

Aby zapobiec przyszłym zatruciom, niezbędna jest identyfikacja okolicznych źródeł Pb i ich natychmiastowe usunięcie lub choćby absolutnie skuteczne zabezpieczenie dostępu do nich. W stadzie bydła z potwierdzonymi przypadkami zatrucia Pb, należy ocenić wszystkie osobniki potencjalnie narażone na taką intoksykację. Jeśli uszkodzenie tkanek ołowiem jest rozległe, szczególnie w układzie nerwowym, leczenie może być nieskuteczne.

U zwierząt hodowlanych stosuje się m.in. lek edetynian disodium wapnia (Ca-EDTA) w dawce 110 mg/kg mc/dobę. Inny lek tiamina (2-4 mg/kg/dzień) łagodzi objawy kliniczne i zmniejsza odkładanie się połkniętego ołowiu w tkankach. Z kolei d-Penicylamina nie jest zalecana dla zwierząt gospodarskich. Środki przeczyszczające, takie jak siarczan magnezu (400 mg/kg, PO), mogą być z kolei przydatne do usuwania Pb z przewodu pokarmowego.

W przypadku bydła, zabiegi chirurgiczne mające na celu usunięcie cząstek ołowiu z układu pokarmowego (np. po spożyciu baterii), rzadko przynoszą pozytywne efekty. Leki uspokajające mogą być wskazane do niwelacji drgawek.

Redakcja KalendarzRolnikow.pl     Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj