KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Morela - uprawa i wymagania

Opublikowano 30.04.2021 r.
Morela to popularne drzewo owocowe, rodzące smaczne owoce spożywane na surowo lub wykorzystywane na przetwory i jako dodatek do ciast. Aby dobrze plonowała, potrzebuje odpowiedniej pielęgnacji. Zalecany termin sadzenia drzewek moreli to wiosna. Zwykle drzewo wykształca kwiaty w okresie od marca do kwietnia (zdarza się, że jeszcze wcześniej).

Pod uprawę moreli, niezależnie od rejonu Polski, wybieramy miejsca słoneczne, ciepłe i osłonięte od silnych wiatrów. W takich warunkach plon będzie największy, owoce najlepiej wybarwione, a drzewa (i kwiaty) najmniej narażone na przemarzanie (a także porażanie przez choroby grzybowe). 

Optymalne pod uprawę moreli są gleby żyzne, próchnicze, dobrze zdrenowane (morela nie lubi nadmiaru wody), o odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego. Przed sadzeniem drzew zaleca się wykonanie głębokiej orki (nawet do 80 cm) i wymieszanie podłoża z obornikiem (30-40 t/ha). Sadzonki moreli wybieramy w certyfikowanych szkółkach lub sprawdzonych sklepach ogrodniczych. Najlepsze są te droższe, ale z uformowaną bryłą korzeniową (np. balotowane). 

Wiosenne sadzenie

Zalecany termin sadzenia drzewek moreli to wiosna. Odległości zależą od siły wzrostu i kształtu korony poszczególnych odmian. Najczęściej jednak rozstawa wynosi 5-6 x 3-3,5 m. Drzewka nierozgałęzione przycinamy na wysokości około 70 cm, tym rozgałęzionym trzeba przyciąć pędy na wysokości 50 cm. 

Morele można prowadzić jako pojedyncze drzewa lub w szpalerze. W początkowym okresie po posadzeniu powinny być regularnie podlewane (starsze okazy zaleca się także nawadniać w czasie suszy). Cennym zabiegiem jest ściółkowanie gleby w rzędach i siew nawozów zielonych między rzędami. Warto stosować zróżnicowane nawożenie obejmujące także mikroelementy (Zn i B). Przy niedoborze tego ostatniego (boru) często dochodzi do opadania zawiązków owoców.

Cenna etykieta

Drzewa morelowe spotykane są w naszym kraju rzadko, chociaż dobrze sobie radzą w naszym klimacie. Morela przywędrowała do nas aż z dalekiej Azji i od razu zaskoczyła swoimi licznymi i bardzo smacznymi owocami, które można spożywać bezpośrednio, a także po przerobieniu w przetworach, ciastach lub deserach. Morela jest rośliną łatwą w uprawie, nawet w naszym klimacie. Do posadzenia kupujemy małe drzewka, które dostaniemy w szkółkach. Zwróćmy uwagę na etykiety, przyczepiane do roślin. To właśnie dzięki nim jesteśmy w stanie dowiedzieć się więcej o danym okazie ‒ jaka to odmiana, producent i jakość. 

Morele - kwitnienie

Problemem w uprawie moreli jest newralgiczny termin kwitnienia. Zwykle drzewo wykształca kwiaty w okresie od marca do kwietnia (zdarza się, że jeszcze wcześniej). W polskim klimacie – charakteryzującym się zmienną pogodą na przedwiośniu i wiosną – często kwiaty moreli są niszczone przez przymrozki. Dlatego raczej unika się sadzenia moreli w chłodniejszych rejonach kraju. Warto wybierać do sadzenia późne odmiany.

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie uprawą moreli. Zauważalne ocieplanie się klimatu sprawiło, że teraz są one mniej zawodne w plonowaniu niż 20-30 lat temu. Stwierdzenie, które było popularne w tamtym czasie, iż sadownik powinien być zadowolony, jeśli sad morelowy zaowocuje mu 2 razy w dziesięcioleciu traci na aktualności, zwłaszcza przy odpowiednim wyborze stanowiska. 

Rozszerza się także obszar, na którym zakłada się sady morelowe. Oprócz tradycyjnie polecanych regionów – Dolnego Śląska i Ziemi Sandomierskiej, morele coraz częściej sadzi się na Mazowszu i w Wielkopolsce. Jednak musimy mieć ciągle świadomość, że Polska to nie Turcja i czynnik klimatyczny będzie ograniczał produkcję owoców tego gatunku. 

Wrażliwy kwiat

Morela przetrwa nawet trzydziestostopniowe mrozy, jednak jej kwiaty są wrażliwe na niskie temperatury. Ponieważ rozwijają się dosyć wcześnie, są narażone na przemarzanie i opadanie, co wpływa na obfitość owocowania w danym roku. Właśnie dlatego tak ważne jest, by drzewo miało dobry dostęp do promieni słonecznych, które ogrzewają je i chociaż trochę zmniejszają straty. Pierwsze owoce pojawiają się dopiero po 3-5 latach od posadzenia.

Pierwsza w sezonie

Morela kwitnie jako jedno z pierwszych drzew owocowych, bo już w połowie kwietnia. Morele najlepiej rosną na glebach głębokich i ciepłych o dobrych właściwościach fizycznych, pH ziemi powinno być lekko kwaśne lub zbliżone do obojętnego. W uprawie moreli warto pamiętać o nawożeniu na początku sezonu wegetacyjnego nawozami organicznymi typu obornik czy kompost lub nawozami mineralnymi wieloskładnikowymi.

Prowadzona jak śliwa

Morele można prowadzić jako okaz pojedynczy o koronie stożkowatej lub jako szpalery wachlarzowe. Podobnie jak śliwa, kwitnie i owocuje na krótkich, bocznych pędach, zatem prowadzimy ją podobnie. Morela rośnie silniej niż brzoskwinia czy nektaryna.

Cięcie polega na oszczędzeniu długopędów, gdyż z nich wyrastają boczne krótkopędy, które kwitną i wydają owoce. W związku ze słabym rozkrzewianiem się drzewa można pobudzić je do lepszego rozgałęzienia przez skracanie długopędów lub wyłamanie najwyższego pąka. 

Cięcie drzew moreli zaleca się wykonywać wiosną, przed fazą różowego pąka. U okazów 2-4-letnich skraca się najsilniej rosnące pędy. Starszych drzew nie trzeba ciąć co roku. W razie potrzeby wykonuje się prześwietlanie koron oraz cięcie sanitarne.

Cięcie młodej moreli

Cięcie młodej moreli polega na usunięciu pędów do wysokości 50 cm. Następnie wybieramy trzy – cztery pędy boczne i skracamy je na jednym poziomie. Tniemy również przewodnik nad poziomem pędów bocznych. Koronę moreli formujemy przez pierwsze cztery lata. 

Roślina reaguje na cięcie wyrastaniem mocnych długopędów. Usuwamy te, które rosną do wnętrza korony. Jeśli pędy są wzniesione, można je podginać ciężarkami, przez co uzyskamy krótkopędy z pąkami kwiatowymi.
Warto regularnie odnawiać drzewo, stale utrzymując odpowiednią liczbę długopędów.

Odmiany dla surowego klimatu

Liczba odmian moreli, jakie uprawia się na świecie przekracza 1500 genotypów. Jednak w krajach europejskich, słynących z produkcji moreli na skalę towarową, uprawia się około 30 odmian. Większość z nich nie sprawdza się w naszym, dużo surowszym klimacie. Dlatego w tym artykule – na podstawie obserwacji prowadzonych w kolekcji moreli IO w Skierniewicach – przedstawiamy krótką charakterystykę tylko tych odmian, których niezawodność w plonowaniu jest największa, przy zachowaniu wysokiej jakości owoców.

Choroby moreli

Drzewa moreli mogą być porażane przez choroby. Oprócz spotykanego w czasie ulewnego lata pękania oraz gnicia owoców, nawiedzają ją również inne choroby, z którymi musimy walczyć. Są to przede wszystkim trzy przypadłości, na które trzeba zwrócić szczególną uwagę.

Monilioza - choroba owoców moreli 

Choroba owoców moreli, która objawia się brunatnymi plamkami z szarawymi brodawkami, które są przyczyną gnicia. Do zakażenia dochodzi już w czasie kwitnienia, przez co jej późniejsze zwalczenie jest trudniejsze. Przede wszystkim pozbywamy się zainfekowanych pędów i owoców, a także stosujemy oprysk środkami grzybobójczymi, takimi jak Horizon 250 EW i Topsin M70 WP. 

Dziurkowatość liści 

Choroba grzybicza, obejmująca liście moreli, objawiająca się brunatnymi plamkami, które w miarę rozwoju infekcji doprowadzają do obumierania części liści. Ochroną może być oprysk Miedzianem na wiosnę.

Zgorzel bakteryjna

Bakterie atakują kolejno najpierw kwiat, później krótkopędy, a następnie całe gałęzie oraz konary. Powoduje ich stopniowe obumieranie, a w efekcie nawet zamieranie całych drzew. Z ran wydziela się guma. Przy zidentyfikowaniu tej choroby należy niezwłocznie wyciąć porażone pędy i spalić je. Ważny jest też wiosenny oprysk Miedzianem.

Odmiany moreli

Jeżeli zdecydowaliśmy się na zakup morelowego drzewka, warto zapoznać się z przykładowymi odmianami. Odmiany moreli różnią się plennością, wyglądem owoców i odpornością na choroby. Do wartościowych odmian moreli należą m.in.:

  • Orange Red 

Odmiana wczesna, dojrzewająca jeszcze w pierwszej połowie lipca, bardzo szybko rosnąca i rozłożysta. Owoce średniej wielkości, pojawiają się na roślinie dość licznie i są bardzo smaczne.

  • Pietropawłowskij

Odmiana wczesna, dojrzewająca w pierwszej połowie lipca, rosnąca bujnie i rozłożyście. Charakteryzuje się dużymi, a nawet bardzo dużymi owocami, niestety niezbyt obficie pojawiającymi się na drzewie.

  • Early Orange 

Odmiana wczesna, dojrzewająca w połowie lipca, polecana do nasadzeń w naszym klimacie, głównie ze względu na przystosowanie do niskich temperatur i dużą odporność kwiatów na przemarzanie. Owoce średniej wielkości, pojawiają się regularnie co roku.

  • Harcot 

Odmiana średnio wczesna, dojrzewająca w połowie lipca, polecana ze względu na wysoką jakość zbiorów. Owoce dość duże i bardzo smaczne.

  • Hargrand

Odmiana średnio wczesna, dojrzewająca w połowie lipca, rosnąca dość powolnie, ale tworząca rozłożyste korony. Utrzymuje się w dobrej formie, wytwarzając owoce średniej wielkości lub małe, ale za to bardzo soczyste i smaczne.

  • Heja 

Odmiana średnio wczesna, dojrzewająca w drugiej połowie lipca, pochodząca z Polski. Owoce średniej wielkości lub duże z małą pestką.  

  • Darina

Odmiana późna, dojrzewająca pod koniec lipca lub na początku sierpnia. Wykazuje się odpornością na mrozy. Owoce średniej wielkości, czasem nawet duże w zależności od ich ilości na drzewie, zawsze z bardzo małą pestką. 

  • Wczesna z Morden 

Odmiana wczesna, dojrzewająca nierównomiernie w lipcu. Jest niezwykle popularna w naszym kraju, głównie ze względu na wysoką odporność kwiatów na mrozy. Owoce średniej wielkości, mogą być mniejsze, gdy jest ich więcej lub większe, gdy jest ich mniej. Polecana do nasadzeń w naszym klimacie.  

  • Późna z Morden 

Odmiana bardzo późna, dojrzewająca dopiero w pierwszej połowie września. Owoce średniej wielkości z dużą pestką, nie powinny być zbyt długo trzymane na drzewie, gdyż mogą zaczynać gnić.  

  • Somo 

Odmiana bardzo późna, dojrzewająca w drugiej połowie lub nawet pod koniec sierpnia. Pochodzi z Polski i jest przystosowana do krajowych warunków uprawy, dzięki czemu jest bardzo popularna wśród naszych ogrodników, mniej wśród sadowników. Owoce raczej nieduże, za to obficie pokrywające drzewo. 

 

kontakt1.jpg
Józef Witkowski
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu realizuje na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO