Deratyzacja i zabezpieczenie ferm przed szkodnikami
Dużym problemem na fermach drobiu jest obecność owadów oraz gryzoni, które stanowią źródło patogenów. Pomimo stosowania różnych działań mających na celu utrzymanie odpowiednich warunków zoohigienicznych w obiektach inwentarskich, niejednokrotnie obserwuje się obecność szkodników, głównie gryzoni, określanych jako szkodniki sanitarne.
Gryzonie
Do najpopularniejszych gatunków, z którymi borykają się hodowcy, należą: szczur wędrowny, szczur śniady oraz mysz polna. Charakterystycznymi oznakami obecności gryzoni na fermie są uszkodzone worki z paszą, przegryzione przewody lub zniszczona warstwa izolacji budynku. Gryzonie, przebywając na terenie magazynów czy hal hodowlanych, zanieczyszczają paszę moczem, krwią, sierścią, odchodami, a także padliną. Ich pojawienie się na fermie to oznaka niemałych problemów. Straty wynikające z ich działalności dotyczą: zanieczyszczeń pokarmu, zakładania gniazd oraz przenoszenia licznych chorób.
Za pośrednictwem gryzoni u drobiu dochodzi najczęściej do zakażeń jelitowych (salmonella). Rozprzestrzeniające się choroby przyczyniają się do licznych upadków ptaków, a to powoduje duże straty ekonomiczne u producentów drobiu. Obecność gryzoni niepokoi ptaki.
Szczury to nie tylko roznosiciele drobnoustrojów, ale także szkodniki powodujące liczne straty gospodarcze, m.in. niszczą one budynki poprzez drążenie licznych kanałów, labiryntów, uszkadzają instalacje, zabijają pisklęta, a także wyjadają paszę. Hodowcy drobiu reagują na obecność tych szkodników dopiero wtedy, gdy zauważą osobniki dorosłe, tj. w momencie gdy populacja jest bardzo liczna.
Monitoring szkodników
Proces ten polega na kompleksowej ochronie kurników, zgodnie z założeniami dobrej praktyki produkcyjnej i higienicznej. Na program zwalczania szkodników składają się stworzenie opisu zakładu oraz możliwych dróg zagrożenia. W pierwszej kolejności należy ocenić odległość fermy od innych zabudowań, zagrożenie otoczenia, jako miejsca bytowania gryzoni (obszary ugorów, nieużytków, ścierniska, baloty słomy). Należy również pamiętać o otoczeniu fermy, które musi być regularnie sprzątane. Obiekty inwentarskie powinny być zabezpieczone przed dzikim ptactwem. Dokładne opracowanie programu monitoringu oraz jego systematyczna realizacja pozwolą na usunięcie zagrożeń zoohigienicznych spowodowanych przez gryzonie.
Monitoring gryzoni powinien obejmować strefę zewnętrzną, gdzie rozmieszczone są stacje deratyzacyjne, wewnątrz których znajdują się rodentycydy. Tunele powinny znajdować się przy ścianach budynków. Zabiegi w strefie zewnętrznej mają nie dopuścić do migracji szkodników do wnętrza budynków.
Skuteczna deratyzacja powinna być poprzedzona sprzątaniem na fermie resztek rozsypanej paszy, ziaren oraz ściółki. Do najczęściej stosowanych metod fizycznych należy używanie ultradźwięków odstraszających gryzonie. Do metod mechanicznych stosowanych w walce z gryzoniami można zaliczyć stosowanie pułapek. W pułapkach często wykorzystuje się substancje zwabiające. Pułapki stosowane są na myszy i szczury, np. chwytacze, pułapki lejkowe, pułapki lepowe. Wśród dostępnych na rynku pułapek mechanicznych wyróżnia się pułapki z mechanizmem zapadkowym z ocynkowanej blachy, siatki lub plastiku, z jednym lub dwoma otworami wejściowymi wyposażonymi w zapadnie.
Metody chemiczne zwalczania gryzoni oparte są na stosowaniu trucizn - rodentycydów, związków zaburzających krzepnięcie krwi i uszkadzających naczynia krwionośne. Oprócz działających toksycznie substancji chemicznych rodentycydy zawierają w swym składzie również atraktanty (substancje wabiące), związki mumifikujące (zapobiegają rozkładowi gnilnemu padłych gryzoni, powodują ich wysychanie), substancje zniechęcające inne gatunki zwierząt.
Różnorodność trutek
Jest bardzo duży wybór trutek, służących do walki z gryzoniami, są one dostępne w różnych formach, np.: granulaty dozowane bezpośrednio do nor, proszki do opylania nor i ścieżek przebiegu gryzoni, ziarna zbóż i płatki aplikowane bezpośrednio do nor oraz woskowe bloczki, kostki i pierścienie mocowane w karmnikach, jak również żele, pianki, które są stosowane w okolicy otworów i wąskich przejść uczęszczanych przez gryzonie. Należy oznaczyć wszystkie miejsca z trutkami w celu zachowania wszelkich możliwych zasad bezpieczeństwa. Do odstraszania gryzoni stosuje się również urządzenia wysyłające fale ultradźwiękowe, które wpływają na narząd słuchu oraz układ nerwowy większości szkodników, sprawiając im tym samym ból i dyskomfort.
Owady
Owady stanowią poważne zagrożenie sanitarne hodowli, stanowiąc ogromny rezerwuar wielu chorobotwórczych wirusów, bakterii i grzybów. Do obiektów inwentarskich dostają się wraz ze ściółką, paszą oraz na ubraniach pracowników obsługi. Część z tych szkodników występuje pospolicie w budynkach, szparach podłóg, klatkach czy konstrukcjach. Uciążliwe dla drobiu są przede wszystkim: roztocza, wszoły i pchły, a także: mucha domowa, chrząszcze, pluskwy, pleśniakowiec lśniący i muchówki. Ściółka to główne miejsce bytowania tych szkodników, tam znajdują one idealne warunki zarówno do rozwoju, jak i rozmnażania.
Szkodliwe oddziaływanie na zwierzęta może być związane z ich drażnieniem, wywoływaniem chorób, zmniejszeniem produkcyjności oraz jakości pozyskiwanych od nich produktów. Jeżeli drób został zaatakowany przez szkodniki, możemy zaobserwować pewne nieprawidłowości w jego wyglądzie zewnętrznym, tj. zaczerwienienia i złuszczenia naskórka, strupy i inne rany na skórze, które powstają w wyniku dziobania. Dochodzi do obniżenia odporności organizmu, co prowadzi do zmniejszenia masy ciała, nieśności u niosek, miejscami do łysienia w wyniku masowego wypadania piór.
Procesem prowadzącym do usunięcia lub zniszczenia drobnoustrojów jest dekontaminacja, w obrębie której można wyróżnić: sanitaryzację, dezynfekcję oraz sterylizację. Sanitaryzacja stanowi początkowy etap, polegający na usunięciu zabrudzeń poprzez mycie pomieszczeń i sprzętów.
Dezynfekcja fermy
Dezynfekcję należy przeprowadzać w oparciu o zasady dobrej praktyki higienicznej. Ferma powinna posiadać plan bioasekuracji. Należy wyznaczyć śluzy dezynfekcyjne dla transportu oraz pracowników posiadających zaplecze sanitarne. Pomieszczenia powinny być utrzymywane w czystości, w oparciu o harmonogram dezynfekcji pomieszczeń, maszyn, urządzeń i środków transportu. Oczyszczaniu mechanicznemu powinny zostać poddane nie tylko powierzchnie budynku, ale również zbiorniki na pasze, poidła, koryta, drabiny. Środki użyte do mycia powinny charakteryzować się wysokim współczynnikiem powlekania, wyrażającym się w znacznej możliwości zwilżania powierzchni i usuwania tłuszczu. Wśród najczęściej stosowanych metod wyróżnia się: opryskiwanie, zamgławianie oraz ozonowanie. Skuteczność dezynfekcji może być osiągnięta, jeżeli obiekt poddany czyszczeniu jest szczelny oraz panują w nim wysoka temperatura i wilgotność.
Dezynsekcja fermy
Dezynsekcja może przybrać formę działań profilaktycznych, zabezpieczających przed migracją szkodników. Stanowi zespół czynności mających na celu zniszczenie wszelkich stadiów rozwojowych owadów i roztoczy za pomocą środków chemicznych oraz metod mechanicznych, fizycznych i biologicznych. Każda z zastosowanych metod charakteryzuje się określoną skutecznością, ale często stosuje się kombinacje kilku z nich. Należy pamiętać o niedopuszczeniu do zagrożenia zdrowia stada i personelu.
Mechaniczne sposoby dezynsekcji opierają się na utrzymaniu w czystości pomieszczeń inwentarskich oraz zastosowaniu różnego typu pułapek. Jedną z metod fizycznych jest wytworzenie wysokiej temperatury, za pomocą gorącego powietrza, pary wodnej lub wody. Metody te stosuje się głównie w magazynach pasz. W walce z owadami wykorzystuje się także lampy owadobójcze. Zadowalające efekty widoczne są po zastosowaniu ozonowania. Zabieg ten jest przydatny do zwalczania roztoczy. Metodą biologiczną jest wykorzystanie naturalnych wrogów szkodników, wśród których znajdują się drapieżnicy i organizmy patogenne.
Środki chemiczne stosuje się w celu zniszczenia wszystkich stadiów rozwojowych owadów i roztoczy. Substancje zakłócające rozwój i biologię owadów nazywane są insektycydami. Można je stosować poprzez opryskiwanie, zadymianie, zamgławianie oraz wykładanie pułapek. Zabiegi te należy dostosować do rodzaju szkodników, a także do toksyczności zastosowanej substancji.
Katarzyna Guzek
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. LODR prowadzi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.Realizacja zadań uwzględnia kierunki rozwoju wyznaczone w regionalnych i lokalnych programach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, ustalonych przez właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego. Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|