KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Zioła w rolnictwie ekologicznym - jaką mają rolę?

Opublikowano 19.04.2019 r.
Rolnictwo ekologiczne jest najbardziej naturalnym systemem produkcji rolniczej. W systemie tym nie korzysta się ze sztucznych substancji w postaci środków ochrony roślin, nawozów, regulatorów wzrostu czy też syntetycznych dodatków do pasz. Dlatego tak ważna jest wiedza o właściwościach roślin, gdyż mamy do dyspozycji to, co dała nam natura. A jak jest z ziołami w rolnictwie ekologicznym?

Wydawać by się mogło, że jest to znaczne ograniczenie, jednak świat roślin jest tak bogaty, że naprawdę jest z czego czerpać. Poza tym ochrona roślin według zasad rolnictwa ekologicznego jest jedynym słusznym rozwiązaniem zarówno dla zdrowia konsumenta, jak i dla całego środowiska przyrodniczego. Z pomocą przychodzi nam zjawisko allelopatii, które polega na wzajemnym oddziaływaniu różnych roślin na siebie.

Oddziaływanie to może być zarówno korzystne, jak i szkodliwe. Rośliny dla własnej ochrony wydzielają poprzez wszystkie swoje części, zarówno nadziemne, jak i podziemne naturalne substancje chemiczne o różnym działaniu, np. grzybobójczym czy owadobójczym. W ten sposób wokół siebie wytwarzają specyficzne środowisko oraz kształtują życie mikrobiologiczne gleby. Mechanizmy te wykorzystuje się od pokoleń w rozwiązywaniu problemów ze szkodnikami na plantacjach roślin uprawnych. Celowo sadzi się obok siebie niektóre gatunki, aby stymulowały wzajemnie swój wzrost lub przeciwnie – hamowały go. Dobrym przykładem takiego oddziaływania może być uprawa czosnku i cebuli na plantacji truskawek. Lotne substancje wydzielane przez czosnek i cebulę ograniczają porażenie truskawek przez groźną chorobę grzybową, jaką jest szara pleśń. Większość znanych nam i powszechnie uprawianych ziół ma pozytywne allelopatyczne działanie na hodowane w gospodarstwie rośliny. Siejąc tak piękne i zarazem użyteczne zioła, jak: lawenda, cząber, nagietek, ogórecznik, szałwię chronimy bezpośrednio uprawy w gospodarstwie, ale również tworzymy miejsce atrakcyjne dla owadów, ptaków i małych ssaków, które są wspaniałymi sprzymierzeńcami w walce o zdrowe plony. 

Do ochrony plantacji w rolnictwie ekologicznym można jeszcze w inny sposób wykorzystać zioła. Mianowicie można przygotować z nich różnego rodzaju wywary, wyciągi i gnojówki. Ziół, które mają zastosowanie w rolnictwie ekologicznym w postaci wywarów czy gnojówek jest naprawdę dużo i przede wszystkim są łatwo dostępne. Królową wśród nich jest bezsprzecznie pokrzywa, ale w działaniu nie ustępuje jej także skrzyp polny, wrotycz, bez czarny, bylica, krwawnik pospolity i wiele innych znanych i mniej znanych ziół.

Poniżej kilka prostych przykładów na wykorzystanie pospolitych ziół do walki z chorobami i szkodnikami upraw w rolnictwie ekologicznym. 

Pokrzywa

Pokrzywę znają niemalże wszyscy i pewnie większość osób miała z nią bezpośredni  kontakt, więc nie trzeba nikogo przekonywać, że włoski gruczołowe pokrzywy są parzące (zawierają kwas mrówkowy). Pokrzywa jest bardzo wartościową rośliną, zawiera wiele minerałów (potas, magnez, fosfor, wapń, żelazo), witamin (A, C, K, z grupy B) oraz przyswajalną krzemionkę, która ma działanie wzmacniające. Tak bogaty skład zapewnia wszechstronne działanie. Stosowana jest  w kosmetyce, lecznictwie, a także w ochronie upraw ekologicznych. W rolnictwie ekologicznym można wykorzystać zarówno wywar, wyciąg, jak i gnojówkę. Bez względu na to, jaką formę wybierzemy, działanie pokrzywy wspaniale wzmacnia i uodparnia rośliny oraz chroni przed chorobami i szkodnikami. Ze względu na duże ilości azotu zalecana jest również do nawożenia pogłównego np. pomidorów, ogórków, selerów, roślin kapustnych, także kwiatów jednorocznych, bylin oraz drzew owocowych. Sposób przygotowania preparatów na bazie pokrzywy jest bardzo prosty. 

Gnojówka: do pojemnika włożyć 1 kg świeżego ziela pokrzywy lub 200 g suszonego, zalać 10 l wody, najlepiej deszczowej, odstawić na 2 tygodnie. Można dodać garść nawozu wapniowego, kompostu lub nawozu zwierzęcego. Codziennie zamieszać, po 2 tygodniach rozcieńczyć 10-krotnie wodą i podlewać rośliny.

Wywar: kilogram świeżego ziela lub 200 g suszonego zalać 10 litrami wody. Doprowadzić do wrzenia i gotować 30 minut. Wywar rozcieńczyć wodą w proporcji 1:5, stosować w postaci oprysku do zwalczania chorób grzybowych, takich jak zamieranie pędów malin, szara pleśń, mączniak, rdza, a także np. na rozsadę kapusty przeciwko kile oraz chowaczom łodygowym i mączlikowi.

Wyciąg: kilogram świeżego ziela lub 200 g suszonego zalać 10 litrami gorącej wody na 12–24 godzin. Opryskiwać bez rozcieńczenia rośliny przeciwko przędziorkom i mszycom. Preparat należy nanosić dokładnie na obie strony liści.

Skrzyp polny

Skrzyp polny jest byliną o kształcie małej choinki, przy zrywaniu skrzypi, stąd jego nazwa. Skrzyp bardzo licznie rośnie na polach, miedzach, łąkach. Z tego powodu jest traktowany jako wyjątkowo uporczywy chwast. Możemy jednak zrobić z niego pożytek, gdyż zawiera bardzo dużo krzemu. Gnojówka ze skrzypu wzmacnia rośliny, dzięki czemu są one odporne na choroby grzybowe. 

Gnojówka: rośliny skrzypu wrzucić luźno do wiadra, zalać wodą (najlepiej deszczówką). Odstawić w zacienione miejsce, po upływie tygodnia pojawią się bąbelki, co świadczy o tym, że nastąpiła fermentacja. Gnojówka na takim etapie może służyć do walki ze szkodnikami. W tym celu należy ją rozcieńczyć w proporcji 1:50, czyli 1 część gnojówki, 50 wody. Stosować profilaktycznie na liście, w celu ochrony przed mszycami, przędziorkami, tarcznikami.

Wywar: 1 kg świeżego ziela lub 200 g suszonego zalać 10 litrami wody, odstawić do następnego dnia. Potem całość gotować przez 30 minut. Po wystygnięciu, przecedzić, rozcieńczyć w proporcji 1:3, opryskiwać rośliny przeciwko takim chorobom, jak szara pleśń, mączniak prawdziwy i rzekomy, parch jabłoni, kędzierzawość liści brzoskwini. 

Wrotycz pospolity 

Wrotycz jest rośliną wieloletnią, dorastającą do 1 m wysokości. Kwiaty w postaci koszyczków, kwitną na żółto od lipca do września. Jest gatunkiem pospolitym, występuje w całym kraju na miedzach, przydrożach i brzegach lasów. Wrotycz ma działanie przeciwrobacze (glisty, owsiki), pomaga w zwalczaniu wszawicy, świerzbu, ponadto może być stosowany jako środek owadobójczy i dezynfekujący. Badania wykazały, że wrotycz zawiera toksyczny beta-tujon, dlatego nie powinien być stosowany wewnętrznie, za to świetnie się sprawdza do walki ze szkodnikami. Dlatego w rolnictwie ekologicznym jest cennym surowcem do ochrony plantacji. Wczesną wiosną z suszonych roślin można stosować preparat do opryskiwania drzew i krzewów w celu zniszczenia zimowych form szkodników. Latem natomiast warto przygotowywać preparaty ze świeżych roślin.

Gnojówka: 1 kg pociętego ziela zalać 10 l wody, odstawić na około 2 tygodnie, codziennie mieszać. Stosować bez rozcieńczenia na glebę, zwalcza pędraki, nicienie, drutowce.

Wyciąg: 300 g wrotyczu zalać 10 l ciepłej wody. Odstawić na dobę. Rozcieńczyć wodą w proporcji 1:2. W postaci oprysku stosować do zwalczania mszyc, śmietek, bawełnicy korówki, gąsienic bielinków oraz owocówki jabłkóweczki.

Wywar: 500 g rozdrobnionego ziela lub 75 g suszonego zalać 10 l wody, zostawić na 24 godziny, następnie gotować 30 minut. Po wystygnięciu przecedzić i rozcieńczyć w proporcji 1:5. Wywar stosować zapobiegawczo i przy porażeniu roślin przez takie szkodniki, jak: pchełki, mączlik szklarniowy, opuchlaki, kwieciaki, roztocz truskawkowy i mrówki.

Do wszelkiego rodzaju wywarów i wyciągów roślinnych warto dodać potasowe mydło ogrodnicze w ilości 10–20 g na litr ciepłej wody lub szare mydło w kostce, ale uprzednio starte. Mydło dodane do preparatów roślinnych tworzy błonkę na powierzchni opryskiwanych roślin, ułatwiając przyleganie i wydłużając działanie ochronne.

Stosując wyciągi, wywary oraz gnojówki roślinne do ochrony naszych plantacji, mamy pewność, że uzyskane plony są całkowicie bezpieczne dla konsumenta. Z pewnością nie będą zawierały pozostałości po środkach ochrony roślin, co niestety zdarza się dość często. Poza tym, niezwykle satysfakcjonujący jest również fakt, że stosując zasady rolnictwa ekologicznego nie przyczyniamy się do wciąż wzrastającej chemizacji rolnictwa, a tym samym dbamy o stan środowiska, w którym żyjemy.

 

 

kontakt1.jpg
Ilona Oleś
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Tematy pokrewne:
Rolnictwo ekologiczneRolnictwo ekologiczne

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO