KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Dziedziczenie ustawowe – spadek dla kogo i w jakiej wysokości?

Opublikowano 09.04.2019 r.
Zainteresowanie prawem spadkowym, zasadami dziedziczenia oraz związanymi z tym prawami i obowiązkami często uważane jest za nietaktowne czy wręcz niestosowne. Tymczasem znajomość tych przepisów może nas uchronić np. przed przyjęciem spadku zawierającego wyłącznie długi.

Regulacje prawa spadkowego umożliwiają człowiekowi urzeczywistnienie dążenia do pozostawienia trwałych śladów swej ziemskiej egzystencji i funkcjonowania w społeczeństwie. Pobudzają więc go do aktywności życiowej i gospodarczej oraz gromadzenia majątku, np. poprzez prowadzenie oszczędnego życia. 

Zgodnie z przepisami, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jego spadkobierców. Jednakże niezależnie od woli spadkodawcy, jego małżonek i inne osoby bliskie, które mieszkały z nim do dnia jego śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku (czyli od śmierci spadkodawcy) z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym. 

Powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. W przypadku dziedziczenia ustawowego (z którym mamy do czynienia w przypadku, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu) w pierwszej kolejności powołane są do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych, jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych, a jeżeli również one nie dożyły otwarcia spadku, to dalszym zstępnym.

Jeżeli spadkodawca nie posiadał zstępnych (dzieci, wnuków), powołani do spadku z ustawy są jego małżonek i rodzice. Przy czym udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy wraz z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku. 

Jeżeli spadkodawca nie miał zstępnych ani małżonka, cały spadek przypada jego rodzicom, w częściach równych. Natomiast jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych lub jeżeli któreś z rodzeństwa nie żyje – zstępnym tego rodzeństwa w częściach równych. W przypadku, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, a spadkodawca nie ma rodzeństwa lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku. 

W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy. Natomiast w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa spadkodawcy cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy. Dziedziczą oni w częściach równych, przy czym jeżeli któreś z dziadków spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym.

W braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada w częściach równych tym dzieciom małżonka spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadku.

Jeżeli natomiast nie ma żadnych osób powołanych do dziedziczenia z ustawy, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo znajdowało się ono za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu.

Warto pamiętać, że dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajdują się w niedostatku i nie mogą otrzymać należnych im środków utrzymania od osób, na których ciąży względem nich ustawowy obowiązek alimentacyjny, mogą żądać od spadkobiercy nieobciążonego takim obowiązkiem środków utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartości jego udziału spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadość temu roszczeniu także w ten sposób, że zapłaci dziadkom spadkodawcy sumę pieniężną odpowiadającą wartości jednej czwartej części swojego udziału spadkowego.

Niezależnie od kręgu spadkobierców, małżonek dziedziczący z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, wyjąwszy zstępnych spadkodawcy mieszkających z nim razem w chwili jego śmierci, może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam. Uprawnienie to nie przysługuje małżonkowi, jeżeli wspólne pożycie małżonków ustało za życia spadkodawcy.

Może się zdarzyć, że spadkobierca ustawowy zostanie wyłączony z dziedziczenia, w przypadku tzw. uznania go za niegodnego. Niegodność dziedziczenia nie następuje z mocy prawa, gdyż konieczne jest orzeczenie sądowe. 

Spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:
- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem trzech lat od otwarcia spadku. Warto pamiętać, że spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył, przy czym jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Prawo dotyczące dziedziczenia ustawowego w ciągu lat ulegało wielu zmianom, dlatego należy każdorazowo upewnić się, czy znane nam przepisy są nadal aktualne. Zasada ta dotyczy zresztą nie tylko zagadnień związanych z dziedziczeniem, ale wszelkich przepisów prawnych.

 

 

kontakt1.jpg
Monika Bauza
Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Podstawowym zadaniem KPODR jest udzielanie wszechstronnej pomocy rolnikom, mieszkańcom obszarów wiejskich oraz przedsiębiorcom związanym z przetwórstwem rolno-spożywczym w celu zwiększania dochodów gospodarstw rolnych oraz poprawy warunków życia na wsi.Główna siedziba znajduje się w Minikowie (pow. Nakielski). Ośrodek posiada oddziały w Zarzeczewie (pow. Włocławski) oraz w Przysieku (pow. Toruński). Posiada własne wydawnictwo,które jest wydawcą miesięcznika Wieś Kujawsko-Pomorska oraz wielu poradników. Organizuje liczne wystawy i targi -m.in Międzynarodowe Targi Rolno-Spożywcze "Agrotech" w Minikowie, które na obszarze 12ha odwiedza corocznie ok. 350 wystawców i około 35 tys. zwiedzających.

 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

POWIĄZANE TEMATY:dziedziczenie ustawowe
Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO