Poplony do żłobu i koryta
Opublikowano 16.04.2019 r.
Wprowadzenie poplonów do zmianowania wpływa korzystnie na stan fitosanitarny gleby, zdrowotność roślin następczych oraz poprawę bilansu pasz w gospodarstwie – dostarczają bowiem wartościowej paszy w postaci zielonki, siana i kiszonki stanowiących źródło białka dla zwierząt, zwłaszcza przeżuwających.
Poplony uprawiamy w czystym siewie lub w mieszankach między dwoma plonami głównymi. Skalę uprawy poplonów ogranicza mały udział roślin wcześnie schodzących z pola, takich jak rzepak czy jęczmień ozimy. Warunki meteorologiczne oraz termin sprzętu przedplonu wpływają bowiem na powodzenie uprawy międzyplonów: im wcześniej dojrzewa plon główny i im szybciej schodzi z pola, tym lepszy jest międzyplon. Coraz częstsze susze w miesiącach letnich zwiększają ryzyko niepowodzenia uprawy poplonów. Z tym większą starannością należy dobrać odpowiednie gatunki roślin oraz przestrzegać podstawowych zasad agrotechnicznych.
Uprawa roli
Po zbiorze przedplonu należy wykonać pożniwne zabiegi uprawowe, następnie orkę siewną z przedpłużkiem połączoną z bronowaniem, na głębokość:
• gleby ciężkie16-18 cm
• gleby lekkie 10-12 cm
by dokładnie przykryć resztki pożniwne.
Nawożenie
Dawki stosowanych nawozów zależą od zasobności gleby w składniki pokarmowe oraz od wymagań roślin uprawianych w międzyplonach.
Nie dotyczy: międzyplonów w ramach Pakietu 2. Ochrona gleb i wód Działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego PROW 2014–2020, w przypadku uprawy których obowiązuje zakaz nawożenia.
Nawozy fosforowe i potasowe oraz 1/2 dawki nawozów azotowych należy wysiać jesienią. Pozostałą część dawki nawożenia azotowego należy zastosować pogłównie w okresie wegetacji roślin. Przed siewem poplonów stasuje się nawozy mineralne w dawkach: P2O5 – 30-50 kg/ha, K2O – 60-80 kg/ha; pod rośliny niemotylkowe – N – 50-120 kg/ha. Międzyplony można nawozić gnojowicą w ilości 25-35 m3/ha. W przypadku stosowania obornika, należy nawóz wywieźć na podorywkę i przykryć orką siewną.
PAMIĘTAJ! Należy przestrzegać wymogów „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” w zakresie dopuszczalnej dawki azotu z nawozów naturalnych w czystym składniku wynoszącej 170 kg N/ha użytków rolnych! (DzU 1339 z 12 lipca 2018 r.).
Siew
Ilość wysiewu nasion powinna zapewnić dobre zwarcie łanu: dostateczne zakrycie międzyrzędzi przeciwdziała zachwaszczeniu. Materiał siewny przeznaczony na międzyplony powinien być wysokiej jakości. Nasiona roślin motylkowych należy przed siewem zaprawić nitraginą.
Głębokość siewu
Nasiona drobne, np. roślin krzyżowych oraz łubinów, siejemy na głębokość 1,5-3 cm, natomiast nasiona grube (rośliny strączkowe z wyjątkiem łubinów) głębiej – do 4- 5 cm.
Charakterystyka poplonów
Poplony, zwane także międzyplonami, dzielimy na:
- ścierniskowe – wysiewane w drugiej połowie lata po zbiorze wczesnego plonu głównego, a użytkowane jesienią tego samego roku
- na paszę (np. rzepa ścierniskowa) lub
- zielony nawóz (facelia, gorczyca biała, peluszka) lub
- zostawia się do wiosny jako rośliny zabezpieczające wody gruntowe przed spływem substancji szkodliwych z gleby (przyoranie następuje po 1 marca)
- ozime – wysiewane jesienią, zbierane wiosną następnego roku lub przyorane wiosną po 1 marca (np. żyto, rzepak ozimy)
- wsiewki poplonowe – siane wiosną jednocześnie z plonem głównym, siane w czasie wegetacji plonu głównego i pozostające po jego zbiorze do jesieni tego samego roku lub przyorane (np. seradela wsiana w żyto).
Poplony ścierniskowe
Najlepszym stanowiskiem dla nich są gleby średnie o wysokiej kulturze (żyzne piaski naglinowe i gliniasto-piaszczyste). Nieprzydatne do ich uprawy są: gleby bardzo ciężkie, podmokłe oraz bardzo lekkie i suche, a także zachwaszczone. W uprawie tych międzyplonów dominuje siew mieszanek, rzadziej roślin w czystym siewie. Uprawa mieszanek zmniejsza ryzyko niepowodzenia i przyczynia się do lepszego wykorzystania gleby oraz zawartych w niej składników pokarmowych. Wysiewając mieszanki znacznie zmniejszamy ryzyko porażki w uprawie, gdyż niekorzystne warunki dla jednego gatunku mogą być sprzyjające dla pozostałych. Mieszanki lepiej zacieniają glebę, co sprzyja zmniejszeniu strat wody.
Mieszanka powinna składać się nie więcej niż z 2-4 gatunków roślin o podobnych wymaganiach glebowych, klimatycznych i agrotechnicznych, o zbliżonej długości okresu wegetacji oraz podobnym tempie wzrostu i rozwoju. Dominującym (40-70% udziału w mieszance) powinien być gatunek dobrze plonujący w danym rejonie, najlepiej dostosowany do warunków glebowo-klimatycznych.
Przykład mieszanek w poplonach ścierniskowych:
– na gleby słabsze:
• łubin żółty + facelia (80 + 4 kg/ha)
• seradela + gryka (40 + 40 kg/ha)
• wyka ozima + facelia (40 + 4 kg/ha)
• łubin żółty + peluszka + gorczyca biała (120 + 60 + 6 kg/ha)
• facelia + seradela (3 + 30 kg/ha)
• gorczyca biała + facelia (10 + 3 kg/ha)
– na gleby średnio żyzne:
• peluszka + słonecznik (150 + 15 kg/ha)
• wyka jara + peluszka + owies (65 + 75 + 60 kg/ha)
• wyka jara + życica (125 + 25 kg/ha)
• wyka jara + bobik + słonecznik (100 + 80 + 15 kg/ha)
• łubin wąskolistny + peluszka + słonecznik (100 + 60 + 15 kg/ha)
– na gleby żyzne (ciężkie):
• bobik + wyka jara + słonecznik (120 + 40 + 10 kg/ha)
• bobik + peluszka + słonecznik (100 + 100 + 15 kg/ha)
• bobik + peluszka + wyka siewna + słonecznik (140 + 60 + 60 + 10 kg/ha)
• peluszka + wyka jara + rzepak (50 + 20 + 4 kg/ha).
Przygotowaną mieszankę należy wysiać w dobrze przygotowaną glebę do 5 sierpnia.
Poplony ozime
Wysiewane jesienią zbierane lub przyorywane wiosną następnego roku, np. żyto ozime, rzepak ozimy, mieszanka żyta z trawami, żyto z wyką.
Przygotowanie pola pod te uprawy polega na wykonaniu zespołu upraw pożniwnych po sprzęcie przedplonu, a następnie wykonaniu orki siewnej. Nawożenie mineralne zależy od zasobności gleby oraz od potrzeb nawozowych gatunku lub mieszanki roślin. W zależności od składu poplonu nawożenie azotem w chwili ruszenia wegetacji powinno wynosić od 60 do 120 kg N w czystym składniku. Dawka fosforu powinna być zbliżona, a potasu większa od stosowanych pod uprawę tych samych gatunków na nasiona. Dawkę nawożenia mineralnego przedsiewnie można zmodyfikować, jeżeli zastosujemy nawożenie organiczne: obornika 1-2 t/ha lub gnojowicy bydlęcej 15-20 m3/ha.
Termin siewu dla większości tych roślin przypada na koniec sierpnia do drugiej dekady września.
• rzepik ozimy: 10-12 kg/ha przy rozstawie rzędów do 18 cm
• żyto+ rzepik: 100 kg żyta + 6 kg/ha rzepiku
• rzepak ozimy: 8-10 kg/ha
• żyto ozime: do 180 kg/ha
• mieszanka żyta ozimego z wyką kosmatą: 60-80 kg żyta + 40-60 kg wyki/ha
• mieszanka rajgrasu angielskiego (życicy trwałej) z wyką ozimą: 20 kg trawy + 40 kg wyki ozimej/ha przy głębokości siewu 1,5 cm.
Wsiewki poplonowe
Rośliny te wysiewane są wiosną wraz z rośliną główną, po zbiorze której następuje zasadniczy ich wzrost i zbiór jesienią tego samego roku. Wsiewki początkowo rozwijają się słabo, dobierając więc rośliny do wsiewek należy zwrócić uwagę na wrażliwość tych roślin na zacienianie w pierwszym okresie rozwoju. Do roślin spełniających te wymogi należą: seradela, lucerna chmielowa i niektóre trawy (życice, kupkówka).
Wsiewki poplonowe stosuje się wczesną wiosną jednocześnie z rośliną jarą lub w rosnącą już roślinę ozimą, a także może być zasiana łącznie z rośliną ozimą już jesienią. Ze zbóż najlepsze do tego celu są żyto ozime i jęczmień jary.
Siew łączny jest możliwy wtedy, gdy nasiona plonu głównego i wsiewki są tej samej wielkości, a więc wymagają tej samej głębokości siewu. Jeżeli wielkość nasion jest zróżnicowana, siew musi być rozdzielny, wykonany w tym samym terminie.
W żyto najczęściej wysiewa się seradelę ze względu na te same wymagania glebowe. Ilość seradeli wsiewanej siewnikiem w żyto wynosi: 30-40 kg nasion/ha. Seradelę można wysiewać ręcznie, w ilości 60-70 kg nasion na hektar, rzutowo w fazie kłoszenia się żyta. Seradela jest odporna na przymrozki i dlatego można ją zbierać do późna. Ilość zielonej masy wynosi 9-15 t/ha.
Jako wsiewki śródplonowe z powodzeniem uprawiamy szybko rosnące gatunki trawy. Polecane są: życica wielokwiatowa, życica trwała, życica westerwoldzka, kupkówka pospolita i stokłosa uniolowata. Najlepszą rośliną ochronną jest jęczmień jary, a gorszymi żyto i pszenżyto ozime.
Trawy wysiewamy w okresie jesiennym do 20 września i w okresie wiosennym do 15 kwietnia. Po zbiorze rośliny ochronnej konieczne jest zastosowanie pogłówne dawki azotu w ilości 50-90 kg N/ha. Przeciętny plon zielonej masy wynosi 8-16 t/ha.
Anita Maj-Kałdońska
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach realizuje na obszarach wiejskich województwa łódzkiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.
|