Jak długo żyją ptaki?

Długowieczność zamknięta w obrączce

Pierwotnym założeniem obrączkowania ptaków było poznanie ich wędrówek, czyli odpowiedzi na pytania gdzie lecą, jak długo trwa wędrówka i w jakim przebiega okresie. Obrączki jednak dały jeszcze jedną ważną informację, a mianowicie jak długo żyją ptaki. Dzięki najnowszym badaniom statystycznym możemy także badać, jak wygląda przeżywalność ptaków od momentu opuszczenia przez nie gniazda oraz jak zmienia się ona w czasie. Tego typu dane są ważne dla ochrony ptaków, ponieważ mogą nas ostrzec, że w populacji dzieje się coś nie tak.

Odczytać dane

Oczywiście, żeby się tego dowiedzieć, zaobrączkowany ptak musi dać nam informację zwrotną. O ile zaobrączkowany na żadne pytanie nie odpowie, o tyle ornitolodzy i pasjonaci już tak. Takie dane uzyskuje się najczęściej poprzez chwytanie ptaków, albo poprzez zebranie danych z martwego ptaka z obrączką. 

Ptasi informatorzy

O ile obrączkować mogą nieliczni, o tyle wiadomości powrotne może dostarczać każdy. W zamian za informację udzieloną o obrączkowanym ptaku, centrala obrączkowania odeśle nam informacje na temat tego kto, gdzie i kiedy naszego ptaka obrączkował, a także informacje na jego temat zebrane przez innych obserwatorów. Niekiedy można w ten sposób zdobyć całą historię o ptaku, którego widzieliśmy.

To jak długo żyją te kruki? 

autor: Monika Miniewska 

Kruki to wspaniałe ptaki, które towarzyszą nam na polach i łąkach. W okresie zimowym czarne upierzenie ładnie odbija się w białym śnieżnym puchu, a głos kruka słychać z dużej odległości. Niestety, ptaki te rzadko dożywają 25 lat, więc informacja, jakoby dożywały siedemdziesiątki jest już mocno na wyrost. Można jednak przeczytać o kruku, który w niewoli przeżył 59 lat. 

Bocian biały 

autor: Monika Miniewska 

Choć średnia długość życia to od 23 do 29 lat, to rekordzista na wolności przeżył 39 lat. Ptak został zaobrączkowany w Szwajcarii. Obrączkę dzielnie nosił przez 38 lat i 11 miesięcy, a ponieważ został zaobrączkowany w wieku około miesiąca, a informacja powrotna niestety dotyczyła martwego ptaka, to pełna długość życia wynosiła 39 lat. Następny biały rekordzista, to bocian wykluty i zaobrączkowany we Francji. Choć do poprzednika trochę mu zabrakło, to 34 lata i 10 miesięcy życia też jest pięknym wiekiem.

Bocian czarny

Tu rekord należy do bociana zaobrączkowanego jako pisklę w Polsce i znalezionego martwego w wieku 18 lat i 7 miesięcy. Długość życia to około 12 lat. Rozpatrując te informacje należy pamiętać, że są to rekordy, wyjątkowe dla gatunków. 

Struktura wieku ptasich populacji jest inna niż ludzkiej. O ile u ludzi, w normalnych warunkach prawie wszyscy dożywają starości, to duża część ptaków ginie w pierwszym roku życia, gdy są jeszcze mało doświadczone i narażone na liczne niebezpieczeństwa. Szczególnie dotyczy to gatunków wędrownych, jak bociany. Szacuje się, że po wylocie z gniazda ginie 60-75% urodzonych w danym roku ptaków, a do 5. roku życia odsetek przeżywalności utrzymuje się na poziomie 50%. Dopiero starszych u ptaków śmiertelność spada do poziomu 20-25% osobników na rok. 

A co z ptakami żyjącymi w mieście?

Okazuje się, że ptaki w mieście żyją dłużej, ale są gorszego zdrowia. Do takiego wniosku doszli naukowcy, którzy zbadali populację kosów żyjących w mieście i poza miastem. Wyniki ich badań pokazały, że kosy miejskie są przeciętnie starsze od tych leśnych, choć to te leśne wykazują lepszy stan DNA.

Kos w wielkim mieście

Dziś kosy są częstymi mieszkańcami miast. Dość dobrze adaptują się też do miejskich warunków życia. Choć w środowisku miejskim wykazują szybsze oznaki starzenia, to w praktyce proporcja starszych ptaków do młodszych okazuje się wyższa. To oznacza, że ich śmiertelność w mieście jest mniejsza, a pożytki mieszkania w pobliżu ludzkich siedzib wyrównują niekorzystne skutki zdrowotne. Naukowcy za przyczynę takiego stanu rzeczy uznają choćby mniejszą liczbę naturalnych wrogów, więcej łatwego do zdobycia pożywienia i być może także cieplejsze i łagodniejsze zimy. 

Długowieczność zamknięta w komórce

Liczba neuronów w korze mózgowej jest kluczem do przewidywania długości życia. Teoria ta obala mit, jakoby wielkość ciała czy szybkość metabolizmu determinowała jego długość. 

Profesor psychologii i biologii Suzana Herculano-Houzel z Uniwersytetu Vanderbilt (USA) porównała dane dotyczące maksymalnej długości życia różnych gatunków zwierząt z informacjami na temat ilości neuronów w ich korze mózgowej. Wyniki jej prac wykazały, że papugi i ptaki śpiewające, w tym krukowate, posiadają najwięcej neuronów w korze mózgowej i dlatego żyją dłużej, niż ssaki naczelne podobnej wielkości, które dysponują nieco mniejszą liczbą komórek nerwowych. Badaczka uważa, że kora mózgowa pełni w organizmach zwierząt stałocieplnych nie tylko rolę ośrodka mieszczącego wyższe funkcje psychiczne, jak planowanie czy rozumowanie, lecz stanowi również centrum dowodzenia, które zawiaduje dostosowywaniem funkcji fizjologicznych do aktualnej sytuacji życiowej. Zdaniem specjalistki to właśnie zdolność do adaptacji jest kluczem do długiego życia.

Cóż, warto zadbać o swoje komórki nerwowe, skoro to jedyna droga do długowieczności. „Nie ubolewaj nad tym, że się starzejesz. To przywilej, który nie jest dany wszystkim.”

Monika Miniewska Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. LODR prowadzi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.Realizacja zadań uwzględnia kierunki rozwoju wyznaczone w regionalnych i lokalnych programach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, ustalonych przez właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj