Właściwości botwiny
Botwina ma duże właściwości odżywcze i lecznicze. Jest lekkostrawna, niskokaloryczna. Zawiera błonnik, który wpływa pozytywnie na trawienie. Jest źródłem witaminy B2, która odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Zawiera też dużo witaminy C, wzmacniającej organizm, odpowiedzialnej za ochronę przed infekcjami. Poza tym botwina jest bogata w witaminę A i K1. Witamina A wpływa pozytywnie na wzrok, wygląd włosów, skóry i paznokci. Z kolei witamina K1 wpływa na krzepliwość krwi i jest odpowiedzialna za prawidłową mineralizację kości. Poza tym jest dobrym źródłem kwasu foliowego i witaminy B9, wspierających funkcjonowanie wątroby, prawidłowy rozwój komórek nerwowych. Botwina jest dobrym źródłem witaminy E, nazywanej „witaminą młodości” - chroni organizm przed uszkodzeniem komórek w wyniku działania wolnych rodników. Poza tym to warzywo zawiera bardzo dużo magnezu, miedzi i żelaza. Dzięki dużej zawartości minerałów botwina odkwasza organizm. Polecana dla osób, które spożywają dużo cukrów, pieczywa i mięsa - produktów działających zakwaszająco. Botwina pobudza apetyt, koi nerwy. Warto ją spożywać w czasie infekcji, przeziębień, podwyższonej temperatury.
Oto kilka przepisów kulinarnych z botwiny.
Surówka z botwiny, marchwi, selera i rzodkiewki
Składniki:
- 1 pęczek botwiny,
- 1 średnia marchew,
- 1 seler naciowy,
- 1 pęczek rzodkiewki,
- oliwa z oliwek,
- musztarda,
- sok z cytryny.
|
Sposób przygotowania:
Warzywa dokładnie umyć i osuszyć. Botwinę pokroić w paski. Obrać marchew i zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Drobno pokroić seler naciowy. Rzodkiewkę pokroić w małą kostkę. Przygotować lekki sos winegret na bazie soku z cytryny, musztardy i oliwy z oliwek. Wszystkie składniki połączyć i dokładnie wymieszać.
|
Surówka z botwiny, koperku i szczypiorku
Składniki:
- 1–2 pęczki botwiny,
- 1 pęczek koperku,
- 1 pęczek szczypiorku,
- 2 łyżki śmietany,
- ½ opakowania serka homogenizowanego,
- 1–2 ząbki czosnku,
- sól, cukier i sok z cytryny do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Zieleninę umyć, osączyć i drobno pokroić. Przygotować sos - czosnek obrać, pokroić i rozetrzeć z solą. Śmietanę wymieszać z serkiem homogenizowanym, roztartym czosnkiem i doprawić solą i cukrem do smaku. Pokrojoną zieleninę, zakwasić sokiem z cytryny i wymieszać z sosem.
|
Surówka wiosenna z fetą
Składniki:
- 1 pęczek botwiny,
- 1 pęczek koperku,
- 1 pęczek koperku,
- 1 młoda marchew,
- 1/2 zielonego ogórka,
- 15 – 20 dag sera fety,
- 2-3 łyżki oliwy z oliwek,
- pieprz, sól do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Koperek drobno pokroić. Fetę pokroić w kostkę, dodać do koperku i delikatnie wymieszać. Botwinę umyć i pokroić. Marchew zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Ogórek pokroić w małą kostkę. Wszystkie składniki połączyć, dodać oliwę. Wymieszać. Doprawić do smaku solą i pieprzem.
|
Sałatka z botwiny i jajek
Składniki:
- 1 pęczek botwiny,
- 3 jajka ugotowane na twardo,
- 1 czerwona cebula,
- 2 łyżki posiekanego szczypiorku,
- sok z 1/2 cytryny,
- 4 łyżki gęstej i kwaśnej śmietany (18%),
- 1 łyżka majonezu,
- 1 łyżka octu malinowego,
- 1 płaska łyżeczka cukru,
- sól, pieprz i mielona słodka papryka do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Małe buraczki przy liściach botwinki obrać (nie odcinać od liści), opłukać. Zagotować wodę z solą, dodać sok z cytryny. Do wrzątku włożyć botwinę, gotować ok. 5 minut. Odcedzić, przelać zimną wodą. Pokroić na małe kawałki. Cebulę obrać i pokroić w drobną kostkę, zalać wrzącą wodą i odstawić na kilka minut. Następnie odcedzić. 2 jajka pokroić w kostkę, a jedno zostawić do dekoracji.
Przygotować sos: wymieszać śmietanę z majonezem i octem malinowym, dodać cukier, sól, pieprz, paprykę do smaku i dokładnie wymieszać. Do salaterki włożyć botwinę, posypać szczypiorkiem, dodać pokrojone jajka, cebulę, polać sosem i wymieszać. Wstawić na pół godziny do lodówki. Przed podaniem przybrać ćwiartkami jajka.
|
Sałatka z botwiną, szynką, jajkami i fetą
Składniki:
- 1 pęczek botwinki,
- 15 dag szynki,
- 10 dag sera feta,
- 3 jajka,
- 2 łyżki majonezu,
- 2 łyżki jogurtu naturalnego,
- 1 ząbek czosnku,
- 1 - 2 łyżki ziaren słonecznika,
- 2 łyżeczki octu winnego,
- ½ łyżeczki oregano,
- sól, pieprz do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Botwinkę opłukać i drobno pokroić (buraczki obrać i pokroić w małą kostkę). Zagotować 2 szklanki wody, włożyć botwinę, osolić i gotować do miękkości około 10 minut na małym ogniu. Po ugotowaniu odcedzić i wystudzić. Jajka ugotować na twardo, pokroić w kostkę. Szynkę pokroić w drobną kostkę.
Przygotować sos - majonez wymieszać z jogurtem i roztartym z solą czosnkiem. Dodać ocet, oregano i doprawić solą i pieprzem do smaku. Ser feta pokruszyć połączyć z botwiną, jajkiem, szynką. Wszystkie składniki wymieszać z sosem. Posypać ziarnami słonecznika. Ziarna można uprażyć na suchej patelni. Sałatkę udekorować świeżymi listkami botwiny i jajkiem.
|
Botwinka z zielonym ogórkiem
Składniki:
- 1 – 2 pęczki botwiny,
- 2 litry bulionu,
- 5 ziemniaków,
- 1 marchew,
- 2 ogórki wężowe,
- 2 łyżki śmietany,
- 2 łyżki octu,
- 1 pęczek pokrojonego koperku,
- 2 liście laurowe,
- 3 -4 ziarna ziela angielskiego,
- sól, pieprz, cukier do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Bulion z dodatkiem liści laurowych, ziela angielskiego, zagotować. Warzywa oczyścić, umyć. Odciąć liście od ogonków liściowych i małych buraczków botwiny. Drobno pokroić ogonki liściowe i buraczki, wraz z octem dodać do bulionu. Marchew zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Ziemniaki obrać i pokroić w kostkę. Ziemniaki, marchew dodać do bulionu i gotować ok. 15 minut. Liście botwiny pokroić, ogórki, obrać, pokroić w kostkę i dodać do gotującej się zupy. Gotować jeszcze 5 minut. Następnie zabielić śmietaną. Doprawić do smaku i posypać koperkiem.
|
Botwinka z jajkiem
Składniki:
- 1 litr rosołu z drobiu,
- 1 pęczek botwiny,
- 2 młode buraki,
- 1 marchew,
- 1 pietruszka,
- sok z 1 cytryny,
- 75 ml 18% śmietany,
- 1 jajko ugotowane na twardo,
- drobno pokrojony koperek lub szczypiorek,
- sól, pieprz.
|
Sposób przygotowania:
Marchew i pietruszkę umyć, obrać i zetrzeć na tarce o dużych oczkach. Buraki obrać i pokroić w kostkę. Warzywa dodać do rosołu i gotować ok. 10 minut. Następnie dodać umytą i pokrojoną botwinę. Gotować do miękkości warzyw. Śmietanę zahartować kilkoma łyżkami gorącej zupy i dodać do zupy. Doprawić do smaku. Przed podaniem dodać jajko pokrojone w ćwiartki i posypać szczypiorkiem albo koperkiem.
|
Botwinka z młodymi ziemniakami i koperkiem
Składniki:
- 2 pęczki botwiny,
- 1 litr bulionu,
- 50 dag młodych ziemniaków,
- 1 pęczek koperku,
- 2 łyżki masła,
- sól, pieprz.
|
Sposób przygotowania:
Liście botwiny pokroić w paski, a buraczki obrać i pokroić w plasterki lub półplasterki. Ziemniaki obrać, pokroić w ćwiartki, zalać bulionem i gotować aż ziemniaki będą półmiękkie. Stopić łyżkę masła i podsmażyć plasterki buraczków, włożyć do bulionu. Stopić drugą łyżkę masła i podsmażyć liście z ogonkami, dodać do bulionu. Gotować do miękkości warzyw. Koperek drobno pokroić, dodać do zupy. Doprawić do smaku solą i pieprzem.
|
Chłodnik z botwiny
Składniki:
- 1 – 2 pęczki botwiny,
- 1 litr rosołu lub wywaru warzywnego,
- 1 większy młody burak,
- 1 zielony ogórek,
- 2 łyżki posiekanego szczypiorku i koperku,
- 1/2 szklanki śmietany,
- 1/2 szklanki kefiru,
- sok z ½ cytryny,
- 2 -3 jajka ugotowane na twardo,
- sól, cukier do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Botwinę umyć, pokroić i zalać niewielką ilością wody. Dusić pod przykryciem na ok. 10 minut. Burak obrać zetrzeć na tarce o dużych oczkach i zalać 1 szklanką wrzącej wody. Zagotować i zostawić pod przykryciem. Ogórek obrać i drobno pokroić. Wywar lub rosół przecedzić, dodać botwinę. Przecedzić wywar z buraka i dodać do zupy. Doprawić do smaku i wystudzić. Następnie śmietanę z kefirem dokładnie wymieszać i dodać ogórek oraz zieleninę. Dodać do zupy, wszystko wymieszać i schłodzić. Na talerzach położyć pokrojone w ćwiartki jajka i zalać chłodnikiem.
|
Chłodnik litewski
Składniki:
- 1 duży pęczek botwiny,
- sok z 2 cytryn,
- 4 ogórki małosolne,
- 1 długi zielony ogórek,
- ½ pęczka rzodkiewki, koperku i szczypiorku,
- 1 ząbek czosnku,
- 400 ml gęstego jogurtu naturalnego,
- 4 łyżeczki cukru,
- sól, pieprz do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Botwinkę umyć, liście z ogonkami pokroić na małe kawałki, a buraczki obrać i pokroić w kostkę. Botwinkę włożyć do małej ilości gotującej się wody. Dodać połowę cukru i sól do smaku. Gotować 5 minut, zakwasić sokiem z cytryn. Odstawić z ognia i wystudzić. Dodać pokrojone w kostkę ogórki i rzodkiewki, posiekany koper i szczypiorek, zmiażdżony czosnek. Dodać jogurt, wymieszać. Doprawić solą, pieprzem i resztą cukru. Odstawić do lodówki na 12 godzin. Podawać z jajkiem ugotowanym na twardo.
|
Botwina duszona z jabłkiem
Składniki:
- 2 pęczki botwiny,
- 2 cebule,
- 1 jabłko,
- sok z 1/2 cytryny,
- 1 łyżeczka mąki,
- 1 łyżka masła, sól,
- pieprz do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Cebule oczyścić. Jabłko umyć, obrać. Cebule pokroić w ósemki, a jabłko w słupki. Botwinkę oczyścić, umyć i pokroić. Do rondla wlać 2 szklanki wody, dodać pokrojone same buraczki, łyżeczkę soku z cytryny, posolić i gotować do miękkości. Następnie dodać liście z botwiny, gotować ok. 10 minut. Dodać jabłko i jeszcze chwilę pozostawiać na ogniu. Zrobić zasmażkę: masło rozgrzać na patelni, dodać cebulę zeszklić, wsypać mąkę i wymieszać. Zasmażkę dodać do botwiny i jabłka. Przyprawić sokiem z cytryny, solą, pieprzem i wymieszać.
|
Botwina po królewsku
Składniki:
- 2 – 3 pęczki botwinki,
- 3 łyżki oliwy z oliwek,
- 2- 3 ząbki
- czosnku,
- 1 łyżka posiekanej natki pietruszki,
- ½ szklanki śmietany,
- 1/ 2 łyżki przesianej mąki pszennej,
- szczypta ostrej mielonej papryki i przyprawy curry,
- sok z cytryny,
- sól.
|
Sposób przygotowania:
Botwinę umyć, pokroić w paski. W rondlu rozgrzać oliwę, włożyć botwinę. Oprószyć papryką, lekko posolić. Skropić sokiem z cytryny i wymieszać. Dusić na małym ogniu pod przykryciem, aż listki lekko zmiękną. Śmietanę wymieszać z mąką i szczyptą curry. Dodać do botwinki i wymieszać. Nie dopuszczając do wrzenia, podgrzewać na małym ogniu, aż sos zgęstnieje. Czosnek posiekać, wymieszać z natką pietruszki i dodać do botwiny.
|
Botwina podsmażana
Składniki:
- 1 pęczek botwiny,
- 1 łyżka posiekanego koperku,
- 2 ząbki czosnku,
- 2 łyżki 18% śmietany,
- oliwa z oliwek do smażenia,
- sól, pieprz do smaku.
|
Sposób przygotowania:
Botwinę umyć, drobno pokroić. Czosnek obrać pokroić w plasterki i podsmażyć na oliwie. Następnie dodać botwinę i trochę wody. Dusić pod przykryciem do miękkości botwiny. Przełożyć do salaterki, dodać śmietanę, koperek. Doprawić do smaku solą i pieprzem.
|
Botwina w wielkim stylu powraca na polskie stoły. Warto rozsmakować się w daniach z botwinką - bo są nie tylko wyjątkowo smaczne, ale też bardzo zdrowe!
Źródło: J. Kłossowska, „Smacznie i zdrowo od rana do wieczora”, Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa 1984
|
Barbara Majusz
Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie realizuje na obszarach wiejskich województwa śląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.
|