KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie

WYSZUKIWARKA

Biologiczne metody walki ze szkodnikami upraw

Opublikowano 01.06.2021 r.
W ochronie roślin, metodami biologicznymi nazywamy czynne wykorzystanie organizmów pożytecznych do zwalczania lub ograniczania liczby szkodników, a także zapewnienie tym organizmom dobrych warunków rozwoju. Wyróżniamy trzy kierunki zagospodarowania organizmów pożytecznych: introdukcję, kolonizację, ochronę pożytecznych entomofagów (zwierzę odżywiające się owadami również inne owady).
 
Introdukcja – to wprowadzenie organizmu na teren, na którym dotychczas nie występował. Jednakże proces ten jest żmudny i długotrwały. Musi być poprzedzony licznymi badaniami. Pochopne przeniesienie danego organizmu na nowe terytorium narusza jego dotychczasową równowagę biologiczną, a tak być nie może, nie jest to naszym celem. Introdukcje wymagają opracowania łatwej i masowej metody hodowli entomofaga.
 
Przykładem łatwego introdukowania może być osadzenie kruszynka w sadach jabłoniowych i śliwowych, gdzie ogranicza liczebność owocówek. Larwy kruszynka żywią się jajami wszystkich owocówek, a także innych gatunków motyli.
 
Chemiczna ochrona wymagałaby zastosowania 2-3 oprysków insektycydem. Innym przykładem wprowadzenia entomofaga jest osiec korówkowy – obcy dla naszych ekosystemów. Jego pierwotną ojczyzną jest zachodnia część Ameryki Północnej. Do Gorzowa Wielkopolskiego został sprowadzony z urugwajskiego ośrodka Defensa Agricola w Montevideo we wrześniu 1923 r. Próba aklimatyzacji dała dobre rezultaty. Osiec korówkowy zwalcza bawełnicę korówkę, która należy do mszycowatych i jest groźnym szkodnikiem w sadach. Bawełnica korówka jest też skutecznie ograniczana przez naturalnie występujące biedronki i skorki. Potrafią one skutecznie kontrolować jej liczebność i często, gdy bawełnica się pojawi, rozwój jej populacji zatrzymuje się na niewielkim poziomie, można więc zrezygnować z chemicznej ochrony.
 
Czasowa kolonizacja polega na wprowadzaniu organizmu pożytecznego w momencie zagrożenia upraw. Organizm ten jest entomofagiem, który nie przeżywa zimy lub nie rozmnaża się w danych warunkach środowiska. Tę metodę chętnie wykorzystuje się w szklarniach ze względu na możliwość kontrolowania temperatury, wilgotności i liczebności populacji entomofaga (przykładem jest dobroczynek szklarniowy zwalczający przędziorki).
 
Ochrona pożytecznych entomofagów występujących naturalnie
 
Sukces w ograniczeniu populacji szkodników za pomocą organizmów pożytecznych wymaga zabiegów mających na celu rozwój populacji tych owadów. Monokultury, intensywna chemiczna ochrona, wykorzystanie środków owadobójczych na dużą skalę ograniczają występowanie populacji entomofagów.
 
Do ochrony organizmów pożytecznych możemy przyczynić się na kilka sposobów:
1) metodą kompensacji polegającą na ograniczeniu stosowania środków chemicznych i ich selektywizacji, czyli skrupulatnym wybieraniu insektycydu i terminu wykonania zabiegu
2) metodami protekcyjnymi, czyli zwiększające liczbę entomofagów; ważna jest tutaj ochrona ptaków, budowanie skrzynek lęgowych, karmników, ochrona miejsc naturalnego ich występowania i żerowania (zadrzewienia śródpolne, przydrożne, na rowach, dzikie łąki, zagajniki, nieużytki itp.); ponadto wysiewanie wokół upraw miododajnych roślin, wabiących owady nam sprzyjające, pozostawianie naturalnych miedz, pasów nieskoszonej lucerny, a także zakładanie sztucznych „zielonych” osłon wokół upraw; szkodniki pozostające na tych miejscach staną się pokarmem zapewniającym przeżycie naszym sprzymierzeńcom w okresach krytycznych; będą również siedliskiem drobnych kręgowców ograniczających w znacznym stopniu populacje szkodników; jednym słowem – zadbajmy o szeroko pojętą bioróżnorodność środowiska naszych upraw w polu, sadzie, ogrodzie.
 
Dzięki owadom pożytecznym możemy ograniczyć liczbę oprysków przeciwko szkodnikom, obniżając tym samym koszty ochrony, zużycie sprzętu i paliwa oraz nakład pracy. Trzeba mieć na uwadze, że opryskując uprawy czy to polowe, czy sadownicze preparatami działającymi totalnie, wraz ze szkodnikami niszczymy całą populację naszych sprzymierzeńców. Do tych niebezpiecznych środków należą preparaty z grupy fosforoorganicznych i syntetycznych pyretroidów. Neonikotynoidy także wykazują ograniczoną selektywność, ponadto są niebezpieczne dla pszczół. Z tego powodu, aby nie niszczyć populacji owadów pożytecznych, nie powinniśmy stosować pyretroidów i fosforoorganików w pełni sezonu. Dotyczy to nie tylko oprysków przeciw mszycom, ale też innym szkodnikom (owocówki, zwójki). Wadą tych preparatów, poza brakiem selektywności, jest też bardzo krótkie działanie. Po oprysku na mszyce, w sprzyjających warunkach już po 7-10 dniach zaobserwujemy nowe kolonie szkodnika.

 

 
Olga Gasztych
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach 

Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach realizuje na obszarach wiejskich województwa łódzkiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO