Wszystko, co musisz wiedzieć o bakteriach glebowych

Rozłożą, ale muszą mieć azot

Dla bakterii rozkładających substancję organiczną najważniejszym składnikiem mineralnym jest azot. Większość resztek pożniwnych zawiera 1,5-2,0% N, co jest ilością na ogół dla bakterii wystarczającą. Jeżeli substancja organiczna dostająca się do gleby (np. resztki pożniwne) zawiera mniejsze ilości azotu, bakterie pobierają brakujący N z gleby. Przy dużej ilości materiału energetycznego ubogiego w N, mogą one zużyć cały zapas azotu glebowego, przez co rośliny cierpią na brak tego składnika. Dlatego też bardzo ważnym czynnikiem ekologicznym jest stosunek C:N w masie organicznej gleby. Z tego też powodu do gleby nie należy wprowadzać np. słomy ubogiej w azot, bez odpowiedniego dodatku nawozów azotowych. 

Uruchamiają trudno przyswajalne związki mineralne

W warunkach tlenowych i w środowisku obojętnym lub słabo kwaśnym rozkład celulozy powodują bakterie, w tym niektóre promieniowce. Próchnica jest na ogół bardzo odporna na rozkład (mineralizację). Jednak niektóre organizmy, a szczególnie promieniowce, mogą przyczyniać się do jej mineralizacji. Wydzielając kwasy, drobnoustroje przyczyniają się do uruchomienia trudno przyswajalnych związków mineralnych, w tym także i fosforu. 

Stwierdzono również, że bakterie produkujące kwasy organiczne wpływają na uwolnienie potasu ze skaleni, a bakterie glinokrzemianowe mają zdolność rozpuszczania glinokrzemianów i uwalniania z nich potasu. W ten sposób roślinom wyższym mogą zostać udostępnione nie tylko P i K, ale także Ca, Mg i inne składniki.

Wiążą wolny azot z powietrza

Wśród bakterii pobierających wolny azot z powietrza glebowego wyróżnia się bakterie symbiotyczne i niesymbiotyczne. Te pierwsze (brodawkowe) żyją w symbiozie z roślinami motylkowymi, tworząc w ich korzeniach brodawki. Pobierają one z rośliny węglowodany, a dostarczają jej związków azotu. Największą rolę spośród bakterii brodawkowych spełnia rodzaj Rhizobium, w którym wyróżnia się gatunki przystosowane do współżycia z poszczególnymi rodzajami lub grupami roślin motylkowatych. 
Bakterie brodawkowe należą do tlenowych i najlepiej rozwijają się w glebach dobrze natlenionych, a rozwój ich ustaje przy całkowitym braku tlenu. Rozwijają się w glebach przy odpowiedniej ich wilgotności, bowiem w suchych rośliny wytwarzają słaby system korzeniowy i stopień zakażenia bakteriami brodawkowymi też jest słaby. W tych przypadkach dobre rezultaty daje szczepienie gleby specjalną szczepionką, zawierającą tzw. aktywne szczepy bakterii Rhizobium (np. Nitraginą). Bakterie te do dobrego rozwoju wymagają odczynu zbliżonego do obojętnego. 

Do bakterii niesymbiotycznych należą przede wszystkim Azotobacter (tlenowiec) i Clostridium (beztlenowiec). Azotobacter występuje w glebach uprawnych o korzystnych właściwościach wodno-powietrznych. Jest bardzo wrażliwy na zakwaszenie środowiska i rozwija się lepiej, gdy gleba zawiera dostateczne ilości związków fosforowych i wapniowych, a pH wynosi 6,5-8,0. Bakterie Clostridium są znacznie mniej wymagające i bardziej odporne. Rozwijają się jeszcze dobrze w glebach o pH 4,7 i o ograniczonym dostępie tlenu (gleby ciężkie, podmokłe).

Znaczenie bakterii wiążących wolny azot z powietrza jest bardzo duże. Polega między innymi na zwiększeniu stosunku azotu do węgla w glebie, co wpływa korzystnie na jej żyzność. W zależności od mechanizmu pobierania, gatunku i warunków glebowo-klimatycznych, bakterie mogą wiązać od kilkudziesięciu do kilkuset kilogramów azotu na 1 ha. 

Tomasz Przepiórka Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. LODR prowadzi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.Realizacja zadań uwzględnia kierunki rozwoju wyznaczone w regionalnych i lokalnych programach rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, ustalonych przez właściwe organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego.   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj