KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Uprawki pożniwne: jak zatrzymać wodę w glebie?

Opublikowano 12.07.2019 r.
Bieżący rok pokazał nam bezwzględnie, że największym problemem polskiego rolnictwa jest brak wody. Pogoda co prawda jest nieprzewidywalna, ale susza rolnicza odnotowywana jest praktycznie co roku i to bez względu na to, czy jest ciepło, czy chłodno.  

Gdy wilgotność gleby spada, najważniejszym zadaniem dla rolnika, jest uratowanie przed parowaniem tyle wody, ile się da. Właściwa agrotechnika, a latem przede wszystkim są to uprawki pożniwne, może zmniejszyć nieco parowanie wody z gleby. Jest to konieczne tym bardziej, że za miesiąc rozpoczną się siewy ozimin, a pierwszy, jeszcze w sierpniu, na pola wróci rzepak.

Uprawki pożniwne stosowane są latem, po roślinach wcześniej schodzących z pola jak na przykład: zboża, rzepak ozimy, strączkowe, czy rośliny motylkowe wieloletnie. Celem uprawek jest:

  • przykrycie resztek pożniwnych i chwastów
  • ograniczenie parowania i strat wody z gleby
  • ułatwienie poprawnego wykonania orki siewnej lub przedzimowej
  • zwalczanie chwastów nasiennych i rozłogowych.

Tradycyjnie pierwszym zabiegiem w uprawkach pożniwnych jest podorywka połączona z bronowaniem. Jednak zamiast pługa lepiej jest zastosować kultywator podorywkowy, którego wydajność robocza jest znacznie większa i lepsze są efekty jego pracy. Jak zalecają eksperci, oprócz kultywatora można stosować, tańszą w eksploatacji niż pług podorywkowy, bronę talerzową - choć nie należy tego robić na polach, gdzie występuje duża ilość perzu.


Po wzejściu chwastów na podoranym polu stosuje się bronę zębową, która płytko spulchnia glebę i niszczy siewki chwastów. Liczba zabiegów niszczących chwasty jest różna w zależności od czasu, w którym uprawki pożniwne mogą być wykonane oraz od... pogody, która wpływa na tempo wchodów chwastów. Dwa lub trzy zabiegi niszczące chwasty można wykonywać w okresie między najwcześniej zbieranymi roślinami na przełomie lipca i sierpnia, a orka przedzimową wykonywaną pod rośliny jare. 
Każde następne spulchnianie roli po wzejściu chwastów powinno być nieco głębsze niż poprzednie, aby przemieszczało ku powierzchni nowe nasiona. 


Pełny zespół zabiegów pożniwnych powinien być wykonywany przynajmniej raz na 3-4 lata, gdyż pozwala w istotny sposób zmniejszyć liczbę nasion chwastów znajdujących się w glebie. 

Pełny zespół uprawek pożniwnych przedstawia się następująco:

  • podorywka na głębokość 6-10 cm + bronowanie (lub zamiast pługa podorywkowego gruber narzędziami doprawiającymi)
  • bronowanie po wschodach chwastów
  • bronowanie lub kultywatorowanie z bronowaniem po wschodach chwastów lub po silnym zaskorupieniu.

 

Jak uprawki pomogą zatrzymać parowanie wody?

Po żniwach woda szybko paruje z nie uprawionej gleby, stąd pierwszym zadaniem rolnika jest jak najwcześniejsze zatrzymanie podsiąkania wody do powierzchni roli. Uprawki pożniwne powinny być płytkie, wykonane nawet na kilka centymetrów. Taka uprawa bowiem nie przesuszy głębszych warstw gleby, a jednocześnie przerwie podsiąkanie, a także pobudzi do kiełkowania chwasty i samosiewy. Chodzi przede wszystkim o to, by  przerwać kapilary glebowe, które przenoszą wilgoć z głębszych warstw gleby w górę.

Jak wyliczają eksperci, straty wody w wyniku tego procesu podczas upalnych, słonecznych dni mogą wynosić nawet 80 l na metr kwadratowy dziennie. 

Ilość wody, która odparowuje z gleby zależy od agregatów (grudek) glebowych w warstwie siewnej. Najlepiej, aby średnica cząstek glebowych wynosiła od 0,02 do 50 mm, a optymalnie 2 mm. Są one wtedy pośrednie - ani zbyt małe, aby powodować podsiąk kapilarny, ani też zbyt duże, aby były ,,napowietrzone", i z tego względu gleba się nie przesusza. Agregaty takiej wielkości działają jak swoista przykrywka, która wpływa na ograniczenie parowania wody.
Nie jest jednak dobrze, gdy agregaty glebowe są większe niż 50 mm - wtedy gleba intensywnie paruje, gdyż następuje gwałtowny ruch powietrza.

Nie jest także dobrze, gdy wielkość cząstek gleby wynosi 0,005 – 0,02 mm. Wtedy bowiem zachodzi zjawisko kapilarności czyli podsiąkania wody do powierzchni gleby z warstw głębszych, co także powoduje zwiększone parowanie.

Uprawki pożniwne przerywające wschody chwastów mają ogromne znacznie w przypadku ,,oszczędzania'' przez nas wody w glebie, gdyż wschody chwastów intensywnie zabierają wodę z gleby.

Pamiętajmy także, że słoma znajdująca się na powierzchni pola również zmniejsza parowanie wody, odbija bowiem promieniowanie słoneczne i ogranicza nagrzewanie powierzchni gleby. Dodatkowo    słoma ma jasną barwę ułatwiającą odbijanie promieni słonecznych podczas, gdy gleba często ma barwę ciemną ułatwiającą pochłanianie promieniowania i ogrzewanie się gleby.

Eksperci przekonują także, że rezygnacja z uprawy pożniwnej w warunkach suszy jest podstawowym błędem agrotechnicznym, gdyż w wyniku uprawy pożniwnej gleba lepiej chłonie wodę opadową, zmniejsza się spływ powierzchniowy, znacznie łatwiej można wykonać orkę siewną.

W regionach, w których często występują susze oraz na słabszych glebach zaleca się uprawiać mieszanki: zbożowo-strączkowe i motylkowo-trawiaste, które nie tylko lepiej wykorzystują zasobność gleby w składniki pokarmowe, ale również są mniej wrażliwe na przebieg pogody. Natomiast w czystym siewie, w sytuacji braku wody lepiej jest uprawiać zboża ozime kosztem jarych, ponieważ korzystają one z zapasów wody zimowej, a ich wzrost w mniejszym stopniu zależy od opadów w czasie wegetacji niż zbóż jarych. 

Pamiętajmy także, że duże znaczenie w zatrzymaniu wody w glebie mają międzyplony. Rośliny międzyplonowe co prawda korzystają z wody w okresie wegetacji i wysuszają glebę, ale pozostawiają po zbiorze dużo miejsca w glebie na zgromadzenie wody z opadów atmosferycznych, oraz po przyoraniu wzbogacają glebę w materię organiczną. Poprzez zastosowanie obornika , przyoranie resztek pożniwnych, słomy wprowadza się materię organiczną do gleby.

W czasie suszy sprawdzi się także bezorkowy system uprawy roli. Pomaga on w zatrzymaniu wody w glebie, nie niszczy jej struktury i ogranicza erozję. Pług w systemie bezorkowym zastępowany jest różnymi zestawami narzędzi uprawowych takimi jak: brona talerzowa, kultywator, glebogryzarka.

źródło: e-biuletyn Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Listopad 2016 r.
Lenart Stanisław: Zabiegi doprawiające. Zespoły zabiegów. Uprawa roli w różnych warunkach siedliskowych.

kontakt1.jpg Redakcja KalendarzRolnikow.pl
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO