Choroby zawodowe rolników

Ze względu na złożoność środowiska pracy, rolnik narażony jest na szkodliwe działanie wielu czynników: 

• fizycznych (pył, hałas, wibracje);
• chemicznych (środki ochrony roślin, nawozy mineralne);
• biologicznych (baterie, wirusy, grzyby);
• psychofizycznych (obciążenia fizyczne).

Przy długotrwałym oddziaływaniu czynniki te mogą prowadzić do chorób zawodowych, które w początkowej fazie mogą nie dawać wyraźnych objawów.

Statystyka

W 2018 roku przyznano w Polsce 337 jednorazowych odszkodowań z tytułu uszczerbku na zdrowiu bądź śmierci wskutek choroby zawodowej u rolników. Dominowały choroby roznoszone przez kleszcze: borelioza (282) oraz kleszczowe zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych (14). Liczne były też choroby układu oddechowego (24). Pozostałe to choroby skóry oraz przewlekłe choroby układów nerwowego i ruchu.

Zdaniem specjalistów liczba uznanych chorób zawodowych nie odzwierciedla rzeczywistej liczby zachorowań, gdyż wielu rolników bagatelizuje symptomy chorobowe i nie podejmuje żadnych działań.

Czym jest choroba zawodowa? 

W myśl artykułu 12 ustawy z 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2019 poz. 299),

choroba zawodowa rolnika to taka choroba, która powstała w związku z pracą w gospodarstwie rolnym i objęta jest wykazem chorób zawodowych określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu Pracy.

Rozszerzoną definicję choroby zawodowej przedstawia Kodeks Pracy:

„Za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących    w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych narażeniem zawodowym”.

Wykaz chorób zawodowych i okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej, pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym, sposób i tryb postępowania dotyczący zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmioty właściwe  w sprawie rozpoznawania chorób zawodowych określono w Rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1367). 

Procedura rozpoznawania choroby zawodowej

Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się państwowemu inspektorowi sanitarnemu i inspektorowi pracy, właściwym dla miejsca, w którym praca była wykonywana. Zgłoszenia może dokonać lekarz lub ubezpieczony.

Powiatowy inspektor sanitarny kieruje rolnika do jednostki orzeczniczej, na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania, a następnie wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej stwierdzenia. Od decyzji przysługuje odwołanie do wojewódzkiego inspektora sanitarnego, a w dalszej kolejności – skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Świadczenia z tytułu chorób zawodowych

Prawomocna decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest podstawą do ubiegania się o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego rolników. Jeśli rolnik, u którego stwierdzono chorobę zawodową, objęty jest ubezpieczeniem KRUS, nabywa uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników, tj. przedłużonego zasiłku chorobowego (powyżej 180 dni, do maksymalnie 360 dni), jednorazowego odszkodowania lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy.

Jednorazowe odszkodowanie ustala się dla ubezpieczonego w wysokości proporcjonalnej do określonego procentowo stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom, które zostały uznane za długotrwale niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym oraz spełniają pozostałe warunki określone w przepisach ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Żadne świadczenie nie wynagrodzi jednak utraty zdrowia i groźby skrócenia życia, lepiej więc w miarę możliwości chronić się przed rozwojem choroby. 

Andrzej Siennicki Artykuł opracowany we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj