Jesienne wapnowanie
Opublikowano 29.10.2021 r.
O efektywności nawożenia decyduje wiele czynników naturalnych i agrotechnicznych. Największe znaczenie ma odczyn gleby, jej zasobność w składniki pokarmowe oraz zawartość materii organicznej.
Wapnowanie gleb
Optymalny odczyn to podstawowy parametr żyzności gleby. Decyduje o przemianach stosowanych nawozów mineralnych i organicznych, możliwościach akumulowania próchnicy oraz dostępności składników pokarmowych, czyli o skuteczności nawożenia. Optymalny odczyn pH wynosi dla:
- gleb bardzo lekkich – 5,1-5,5;
- gleb lekkich – 5,6-6,0;
- gleb średnich – 6,1-6,5;
- gleb ciężkich – 6,6-7,0.
Toksyczny ruchomy glin
Obniżenie pH poniżej optymalnego przedziału wpływa na zahamowanie tempa wzrostu roślin, a tym samym na zmniejszenie plonu. Szczególnie niebezpieczne jest pojawienie się w glebie (przy pH poniżej 4,5), toksycznego dla roślin ruchomego glinu. Rośliny uprawiane na silnie zakwaszonych glebach wykazują objawy typowe dla niedoboru fosforu, manganu, wapnia i potasu. System korzeniowy ulega silnej redukcji i stopniowo zamiera. W takich warunkach bardzo dobre zaopatrzenie roślin w składniki pokarmowe łagodzi działanie glinu, natomiast tylko wapnowanie usuwa jego toksyczne działanie na system korzeniowy.
Im lżejsza, tym bardziej kwaśna
Podnoszenie odczynu powyżej podanych wartości gleby wpływa ujemnie na właściwości gleby i przyśpiesza jej degradację. Im gleba lżejsza, tym z natury bardziej kwaśna, a wapnowanie stosowane w nadmiarze bardziej szkodliwe.
W warunkach, gdy wapnowanie nie jest konieczne, lepiej stosować mniejsze dawki – 1-2,5 t CaO /ha niż jednorazowe większe – 3-6 t CaO /ha. Im wyższa jednorazowa dawka wapna, tym większe zakłócenia właściwości gleby i przemian w niej zachodzących. Średnio, co najmniej 25% wapna zostaje wymyte już w pierwszym roku.
Procesy przemian po wapnowaniu trwają dość długo. Odczyn gleby stabilizuje się dopiero po roku. Największą efektywność wapnowania stwierdza się w wieloletnich doświadczeniach w drugim, trzecim i czwartym roku po jego zastosowaniu.
Wapnowania nie należy wykonywać w tym samym roku, w którym stosuje się obornik lub inny nawóz organiczny.
Wapnowanie po żniwach
Najlepszym terminem na wapnowanie jest okres pożniwny, do późnej jesieni, ponieważ lepiej można wtedy wymieszać wapno z całą warstwą gleby ornej. Dłuższy jest też okres od jego zastosowania do siewu roślin. Im wcześniej zaaplikujemy wapno, tym szybciej uzyskamy efekt. Na glebach lekkich i średnich zaleca się ostrożne stosowanie formy tlenkowej.
Potrzeby w laboratorium
Określenie potrzeb wapnowania gleby i dawki wapna ustalane są z reguły w laboratorium, najczęściej w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej, na podstawie wyniku analizy odczynu (pH w 1 M KCl) i kategorii gleby. Po określeniu potrzeb wapnowania ustala się dawkę wapna, korzystając z danych zawartych w tabeli.
W warunkach, gdy wapnowanie jest konieczne, zaleca się stosować od 3 ton CaO/ha na gleby bardzo lekkie, do 6 ton CaO/ha na gleby ciężkie. Praktyka wskazuje, że bezpieczniejsze i bardziej efektywne jest dzielenie dawki nawozów wapniowych, tak by jednorazowo nie stosować więcej niż połowę zalecanych dawek, czyli od 1 t do 2,5 t CaO/ha, a po 2‑3 latach zabieg powtórzyć.
Zalecana dawka jest podana w czystym składniku (CaO), więc należy ją przeliczyć na masę nawozu. Nawóz wapniowy tlenowy zawiera np. 70% CaO, czyli chcąc zastosować 1,5 t CaO /ha należy zastosować: 1,5 t / 0,7 = 2,1 t /ha masy tego nawozu.
Wapno węglanowe zawiera najczęściej około 45% CaO, czyli po przeliczeniu (1,5 t CaO / 0,45) dawka wynosi 3,3 t/ha wapna węglanowego.
Badanie zapotrzebowania
Podstawą do ustalenia zapotrzebowania na nawozy w gospodarstwie są aktualne badania odczynu i zawartość przyswajalnych składników pokarmowych w glebie. Zatem nie można mówić o racjonalnym nawożeniu nie wykonując, co 4- 5 lat, analizy gleby. Wykonanie analizy gleby można zlecić w laboratoriach chemiczno-rolniczych.
Podstawowa analiza obejmuje określenie odczynu pH gleby i potrzeb wapnowania w zależności od kategorii agronomicznej, a także zasobności w przyswajalne formy fosforu, potasu oraz magnezu.
Pobieranie próby glebowej
Oto lista prostych czynności prawidłowego pobierania próby glebowej:
- należy sporządzić szkic sytuacyjny pól gospodarstwa,
- na polach zakreślić zasięg powierzchni uprawianych roślin (oddzielnie okopowe, zboża, rzepak, łąka, pastwisko),
- powierzchnia użytku przypadająca na próbkę ogólną, przy wyrównanej pod względem glebowym powierzchni i zbliżonym ukształtowaniu terenu, nie może przekraczać 4 ha,
- próbkę należy przygotować oddzielnie dla każdej uprawy. Dopuszcza się pobranie jednej próbki z różnych upraw, jeśli mają podobne wymagania i historię nawozową pola,
- próbki glebowe pobiera się z profilu glebowego z warstwy ornej z kilkunastu miejsc pola tak, aby była reprezentatywna. Zalecana głębokość pobierania wynosi od 0-20 cm na glebach ornych i 5-20 cm na łąkach i pastwiskach (z miejsc pobrania próbek usuwamy 5 cm warstwę darni). W uprawach sadowniczych próbę pobiera się z dwóch poziomów ‒ z warstwy
- 0-20 cm i 21-40 cm (oddzielnie jako próbki),
- na jedną próbę ogólną należy pobrać 15-20 próbek pojedynczych, całość wymieszać i przenieść około 0,5 kg-1 kg gleby do pudełka lub woreczka, nadając numer na próbie i na sporządzonym przez siebie planie póln
- próbek nie należy pobierać na obrzeżach pola, w miejscach po stogach i kopcach oraz w zagłębieniach i ostrych wzniesieniach terenu,
- próbki glebowe pobiera się za pomocą laski glebowej, którą wbija się pionowo w glebę i po przekręceniu wyjmuje, a następnie z podłużnego zagłębienia (rowka) zeskrobuje całą zawartość do torebki. Można również pobierać je za pomocą świdra lub szpadla,
- do stacji chemicznej najlepiej dostarczyć próbę świeżą, bezpośrednio pobraną z pola lub, jeśli to jest możliwe, uprzednio wysuszoną w temperaturze pokojowej.
Ponieważ właściwości gleby są zmienne, nawet w obrębie niewielkiego pola, sposób pobierania próbek ma duże znaczenie. Wiele analiz obarczonych jest błędem z powodu niedbale pobranej próbki. Jeżeli nie będzie ona dobrze reprezentować naszego pola, postawimy błędną diagnozę i ustalimy wysokość nawożenia w niewłaściwy sposób. Dlatego należy pamiętać, żeby próba była reprezentatywna. Chcąc, by ten warunek został spełniony, należy przestrzegać opisanych zasad.
Źródło: materiały Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej we Wrocławiu
Urszula Kozaczuk
Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu
Jeden z 16 Ośrodków Doradztwa Rolniczego w kraju. Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu realizuje na obszarach wiejskich województwa dolnośląskiego zadania z zakresu doradztwa rolniczego. Podstawowym zadaniem Ośrodka jest doradztwo rolnicze, obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mającego na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich. Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj
|