KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych

WYSZUKIWARKA

Karłowatości zbóż rozpoczynają się jesienią

Opublikowano 30.10.2019 r.
Od czasu znaczących zmian klimatu, gdy wegetacja wysianych zbóż ozimych trwa często do ostatnich dni roku największym jesiennym problemem w zbożach stają się mszyce, które przenoszą wirusy chorób. Najpoważniejszą jest żółta karłowatość jęczmienia, występująca także na innych zbożach.

Jeszcze 30 lat temu wegetacja ozimin kończyła się w Polsce wraz z nastaniem listopada - najczęściej już wtedy rozpoczynały się śniegi i zimowe temperatury. Teraz przedłużająca się ciepła jesień niesie ze sobą nowe zagrożenia, nieznane wcześniej rolnikom.

Mszyce jesienią to problem

W tym roku Instytut Ochrony Roślin alarmował, że w uprawach zbóż ozimych licznie pojawiły się mszyce. Mszyce jesienią najczęściej przenoszą wirusa żółtej karłowatości jęczmienia - jednej z najpoważniejszych chorób zbóż (ang. BYDV – Barley yellow dwarf virus).

Żółta karłowatość jęczmienia powszechnie uważana jest za najgroźniejszą wirozę zbóż występującą na całym świecie. Choroba zagraża wszystkim gatunkom zbóż i traw, ale szczególnie niebezpieczna jest dla jęczmienia ozimego. W Polsce najczęściej stwierdza się obecność wirusów dwóch wirusów żółtej karłowatości jęczmienia - BYDV-MAV i BYDV-PAV.

Wirusy przenoszone są przez mszycę czeremchowo-zbożową i mszycę zbożową. Najczęściej naloty mszyc pokrywają się ze wschodami jęczmienia i pszenicy, więc zakażenie następuje łatwo. Zakażenie następuje jesienią i pierwsze objawy widać na zbożach jeszcze przed wejściem z w zimowy odpoczynek. Do porażenia dochodzi krótko po wschodach roślin. Najczęściej w okresie długiej i ciepłej jesieni, ale również w każdej fazie rozwojowej zboża. Im młodsze rośliny zostają zainfekowane, tym poważniejsze są skutki tej choroby.

Żółta karłowatość jęczmienia

Pierwsze symptomy żółtej karłowatości jęczmienia na zbożach dostrzeżemy, niestety, dopiero wiosną, choć zboża porażane są jesienią. Najpierw dostrzeżemy je na końcach liści, następnie przebarwieniu ulega cała powierzchnia liścia. Porażone są całe place - nie zdarza się, by porażone była jedna roślina. Choroba występuje w całej Polsce.

Kolor przebarwień zależy od gatunku rośliny gospodarza:

  • pszenica przebarwia sie na czerwono- pomaranczowo,
  • jeczmień na intensywnie zółto,
  • pszenżyto na zółto,
  • żyto na rdzawo-brazowo,
  • owies na amarantowo-fioletowo.

Liście staja się kruche i sztywne. W przypadku jęczmienia oprócz skarłowacenia i żółknięcia obserwuje się nasilenie krzewienia, powodujące zmiany pokroju roślin.

Monitorujmy naloty mszyc

Choć mamy ochłodzenie, zapowiadana jest jeszcze ciepła pogoda w listopadzie. To zobowiązuje nas do monitorowania nalotów mszyc - choć już IOR-PIB i tak informował, ze tej jesieni mszyce na uprawach w Winnej Górze występują licznie. Do monitoringu można wykorzystać żółte tablice lepowe. W przypadku nalotu może być konieczny zabieg chemiczny - choć większość rolników nie ma w zwyczaju wykonywania takich zabiegów jesienią.

Podobną sytuację mieliśmy jesienią 2014 roku, kiedy to w sezonie 2014/15 ponad 80% roślin wykazywało zakażenie wirusem.

Jak informują eksperci, zwalczanie żółtej karłowatości jęczmienia obejmuje trzy kierunki działania:

  • dobór optymalnego terminu siewu celem zmniejszenia ryzyka infekcji jesiennych,
  • zwalczanie chemiczne mszyc – wektorów na oziminach,
  • hodowle i oprawę odmian odpornych i tolerancyjnych.

Zabiegi insektycydowe należy przeprowadzać w okresie późnej jesieni, 5-6 tygodni po wschodach, w rejonach podwyższonego zagrożenia wiroza.

Karłowatość pszenicy

Ta choroba nie jest tak groźna, jak żółta karłowatość jęczmienia. Główną różnicą jest fakt, że głównym objawem karłowatości pszenicy są charakterystyczne, drastyczne skarłowacenia roślin, którym nie towarzyszą przebarwienia liści. Choroba, jak dotąd, występuje w Polsce w niewielkim nasileniu, przeważnie na obrzeżach pól i wzdłuż ścieżek przejazdowych i nie stanowi znaczącego zagrożenia dla upraw.

Źródła:

Metodyka integrowanej ochrony jęczmienia ozimego i jarego - Instytut Ochrony Rościn - Państwowy Instytut Badawczy, Poznań 2017

Metodyka integrowanej ochrony pszenicy ozimej i jarej - Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy, Poznań 2017

Choroby wirusowe zbóż w Polsce - Instytut Ochrony Roślin - Państwowy Instytut Badawczy, Poznań 2010

kontakt1.jpg Redakcja KalendarzRolnikow.pl
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO