Słodkie przysmaki na Trzech Króli - świętujmy po królewsku

Trzech Króli - kulinarne tradycje 

Tradycje związane z dniem Objawienia Pańskiego – jednego z pierwszych świąt ustanowionych przez Kościół katolicki – są dziś w Polsce niemal zupełnie zapomniane. Jednak jeszcze podczas międzywojnia, zanim władze Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej wymazały z kalendarza święto Trzech Króli, obchodzone było ono z całym ceremoniałem.

Zwyczaj wypiekania królewskich słodkości trafił do Polski w XVII wieku wraz z przybyciem na nasze dwory francuskich kucharzy i cukierników. Na południu Europy, nie tylko we Francji, lecz także we Włoszech, Portugalii czy Hiszpanii ciasta te nadal dominują na stołach 6 stycznia, ciesząc biesiadników swoim wspaniałym smakiem i, oczywiście, zwiniętym wewnątrz drobiazgiem.

Najbardziej znane na świecie są jednak tradycyjne francuskie ciasta Trzech Króli – rosca de reyes (wieniec dla króla) i galette des rois (królewskie ciasto). Łączy je ukryta w środku wypieków niespodzianka. Zazwyczaj jest to migdał, czasem drobna moneta, a w najlepszych niemieckich cukierniach – maleńka figurka z saksońskiej porcelany (najstarsze pochodzą z XVIII wieku i są warte fortunę). Znalezienie schowanego w cieście skarbu (bez względu na to, czy jest nim cenny drobiazg, czy zwykły migdał) to dobra wróżba na nadchodzący rok, a także symbol władzy.

Zgodnie z dawnym zwyczajem, znalazca niespodzianki był bowiem wybierany migdałowym królem lub królową świątecznego balu. Szczęściarz, w którego porcji znalazł się skarb, mógł wybrać sobie towarzysza lub towarzyszkę tanecznej zabawy (króla lub królową), by razem odbierać wszystkie hołdy na przyjęciu. Dawniej królowie mieli jednak także swoje obowiązki.

Przede wszystkim to właśnie oni płacili za szampana, którym wznoszono toasty za zdrowie monarszej pary i mieli obowiązek zorganizować dla współbiesiadników karnawałowe przyjęcie.

Drożdżowy wieniec lub francuski placek Rosca to drożdżowe ciasto, kształtem przypominające wianek lub koronę. Wypiek jest bogato zdobiony kandyzowanymi owocami i specjalnymi posypkami, czasami wzbogacany rodzynkami albo rozmaitymi farszami.

Rosca de reyes

Alternatywą dla ozdobnej drożdżówki jest świąteczny placek galette des rois. Na południu Francji często przygotowuje się go, jak roscę – z ciasta drożdżowego.

Bardziej znana jest jednak wersja tego wypieku robiona na północy kraju, z ciasta francuskiego. Placek wypełniony jest słodką masą migdałową, a jego wykonanie, o ile skorzystamy z gotowych płatów francuskiego ciasta, zajmuje kilkadziesiąt minut. Cała trudność polega na przyrządzeniu masy migdałowej – utarciu masła z cukrem pudrem i połączeniu z posiekanymi migdałami (lub migdałową mączką), żółtkami, cukrem waniliowym i alkoholem (rum i likier pomarańczowy). Masę (i świąteczną niespodziankę) należy szczelnie zamknąć między dwoma płatami francuskiego ciasta i… gotowe.

Aby placek miał złocistą skórkę, należy posmarować go rozkłóconym jajkiem. Galette des rois piecze się krótko – około 30 minut w temperaturze 180 st. C. Prosto, pysznie i bardzo świątecznie!

Galette des rois

Składniki:
krem cukierniczy:

• 250 ml mleka,
• laska wanilii,
• 3 żółtka,
• 50 g drobnego cukru,
• 20 g skrobi kukurydzianej (maizeny)
• krem migdałowy:
• 60 g miękkiego masła,
• 60 g cukru pudru,
• 60 g mączki migdałowej,
• 6 g skrobi kukurydzianej,
• 1 jajo, aromat migdałowy,
• 100 g kremu cukierniczego

Przygotowanie:
krem cukierniczy: żółtka ubić z cukrem na kogel mogel i dokładnie wymieszać z maizeną; laskę wanilii rozciąć na pół i ostrzem noża wydobyć ziarenka; rozciętą laskę i ziarenka wrzucić do mleka, ustawić na średnim ogniu; gdy się zagotuje, wlać je wąskim strumieniem (wcześniej wyciągnąć laskę wanilii) do masy z żółtek, cały czas energicznie mieszając trzepaczką lub ubijając mikserem; następnie miksturę przelać do rondla i gotować kilkanaście minut na średnim ogniu; cały czas mieszać masę trzepaczką i zeskrobywać ją ze ścianek i dna rondla; gdy krem zgęstnieje i na jego powierzchnię zaczną wydobywać się pęcherzyki powietrza, rondel zestawić z ognia; gotowy krem cukierniczy przełożyć do naczynia wyłożonego folią spożywczą, szczelnie zawinąć i odłożyć w chłodne miejsce na mniej więcej godzinę; krem frangipane (powstaje z połączenia kremu cukierniczego i migdałowego):

krem migdałowy: miękkie masło ugnieść łyżką z cukrem do uzyskania gładkiej masy; dodać do niej maizenę, mączkę migdałową, jajko oraz kilka kropli olejku migdałowego; wszystko dobrze wymieszać; gdy krem uzyska jednorodną konsystencję, połączyć go ze 100 g kremu cukierniczego ułożyć galette des rois: w jednym płacie ciasta francuskiego wyciąć koło o średnicy 27 cm; położyć je na blachę (Francuzi używają specjalnych okrągłych płaskich form o lekko zagiętych ku górze brzegach; jeśli nie mamy takiej, możemy wykorzystać zwykłą blachę do pieczenia lub dno z tortownicy); na ciasto wyłożyć krem frangipane – przy zewnętrznych krawędziach wzdłuż całego obwodu zostawić kilkucentymetrowy margines; w kremie umieścić figurkę; w drugim płacie ciasta francuskiego również wyciąć koło (o tej samej średnicy co poprzednie) i nakryć nim kółko z wyłożonym kremem; wzdłuż marginesu docisnąć palcami oba płaty do siebie; brzegi ciasta zawinąć do góry, tworząc falbankę; wierzch ciasta posmarować jajkiem, po czym nożem delikatnie zaznaczyć wzór na jego powierzchni; włożyć do piekarnika nagrzanego do temperatury 180 st. C i piec przez 40 minut.

Karmelowiec

Składniki:

• 4 żółtka,
• 1 margaryna,
• 2 szklanki cukru pudru,
• 2 łyżeczki proszku do pieczenia,
• 3 szklanki mąki,
• łyżka miodu,
• puszka mleka skondensowanego słodzonego,
• 1 opakowanie płatków migdałowych,
• 1 śnieżka na mleko,
• 0,5 litra śmietany kremówki 36%,
• 2 małe żelatyny

Przygotowanie: żółtka, margarynę, szklankę cukru pudru, proszek do pieczenia, mąkę i miód połączyć ze sobą i zagnieść ciasto; włożyć na 15 minut do lodówki, potem podzielić na 2 części; rozwałkować i wyłożyć na duże blaszki; upiec 2 placki (około 25 minut);

Krem: ubić śnieżkę w ¾ szklanki mleka; w drugiej misce ubić śmietanę ze szklanką cukru pudru; rozpuścić żelatynę w pół szklanki mleka lub wody; połączyć ze sobą śnieżkę i śmietanę, dodać żelatynę; wylać masę na ciasto, przykryć drugim plackiem; na wierzch wylać karmel i posypać migdałami. 

Życzymy Wam słodkiego świętowania - niech będzie po królewsku :-) 

Agnieszka Szczukocka Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj