KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Narodowy Instytut Wolności

WYSZUKIWARKA

Jak rozpocząć ekologiczną uprawę ziół?

Opublikowano 20.02.2021 r.
Zioła to jedna z najciekawszych grup roślinnych, nie tylko ze względu na lecznicze właściwości, ale też dużą różnorodność. Wartość polskiej branży uprawy ziół w 2018 r. wyniosła około 200 mln zł, w 2019 r. zaliczono ją do grona jednej z najbardziej opłacalnych na rodzimym rynku. Obecnie Polska znajduje się na trzecim miejscu w rankingu producentów ziół w Unii Europejskiej i zapewnia ok. 16-20% światowej produkcji tego surowca.

W uprawie ziół mamy ograniczoną liczbę dostępnych i dopuszczalnych do stosowania środków ochrony roślin, dlatego warto zastanowić się nad wyborem ekologicznej metody uprawy. Zachętą do podjęcia takiej decyzji jest również świadomość, że mięty pieprzowej i szałwii lekarskiej gleby muszą być żyzne i wilgotne.

Gleby lekkie i suche nie nadają się do uprawy. Na uprawę tymianku nadają się gleby przeciętne, mogą być piaszczysto-gliniaste czy gleby o lżejszej strukturze. Tymianek mając małe wymagania wodne dobrze znosi krótkotrwałe susze, jednak wraz z szałwią z racji pochodzenia może przemarzać w czasie bezśnieżnych, mroźnych zim. W związku z tym plantacje tych roślin będą wymagały przykrycia przed nadejściem sezonu zimowego.

PŁODOZMIAN A UPRAWA ZIÓŁ

W gospodarstwie ekologicznym duże znaczenie ma właściwy płodozmian. Przedplonem dla roślin zielarskich mogą być zboża, rzepak, rośliny warzywne czy inne rośliny zielne. Po roślinach późno schodzących z pola warto wysiać międzyplony do przyorania, aby wzbogacić glebę w składniki pokarmowe. Międzyplony mają również wpływ na ograniczenie zachwaszczenia, gdyż stanowią konkurencję dla chwastów. Jesienna uprawa gleby w przypadku roślin wcześnie schodzących z pola polega na wykonaniu podorywki celem rozdrobnienia i wymieszania z glebą resztek pożniwnych, a następnie niszczeniu chwastów z użyciem brony. Gdy stosowane były międzyplony należy wymieszać międzyplon z glebą stosując bronę talerzową, a później wykonać orkę zimową. Zaś orkę jesienną należy zostawić w ostrej skibie. Celem wiosennej uprawy jest przygotowanie gleby do siewu oraz ograniczenie strat wody, dlatego wiosenną uprawę powinniśmy rozpocząć jak najwcześniej.

Najczęściej stosuje się zestawy uprawowe typu: włóka, kultywator, brona, odpowiedni wał. Dobór narzędzi uprawowych zależy od stanu pola.

SIEW I NAWOŻENIE

Zioła są roślinami bardzo zróżnicowanymi pod względem wielkości produkowanych nasion, stąd wysiewa się ich różną ilość. Od wielkości nasion zależy również głębokość siewu. Bardzo płytko wysiewamy nasiona cząbru, majeranku, melisy, tymianku, bo tylko na głębokość około 0,5 cm. Zaś ilość wysiewanych nasion może się wahać od 2-2,5 kg/ha w przypadku melisy do 7-8kg/ ha nasion dla cząbru czy majeranku. Dla większości ziół termin siewu przypada między końcem marca a przełomem kwietnia.

Natomiast wschody z reguły można zaobserwować już po dwóch tygodniach. W przypadku mięty plantacje zakłada się z sadzonek uzyskiwanych z rozłogów podziemnych. Za najodpowiedniejszy termin założenia plantacji uznaje się termin wiosenny lub jesienny przy uwzględnieniu dobrej wilgotności gleby. Sadzonki wsadza się w rzędy oddalone o 30-40 cm na głębokość 1 cm, jednak warunkiem założenia plantacji jest odczyn gleby zbliżony do obojętnego.

Podobnie jak w przypadku innych upraw należy i tutaj zaplanować odpowiednie nawożenie, które uzależnione jest od zasobności gleby i przedplonu. Nawozimy przed siewem, a wysokość dawek nawozów waha się od 60-70 kg N/ha, 50-70 kg P2O5/ha oraz 70-100 kg K2O/ha dla cząbru do 80-120 kg N/ha, 60-80 kg P2O5/ha, 120-140 kg K2O/ha dla mięty pieprzowej. W przypadku uprawy roślin dwuletnich w drugim roku uprawy stosując nawożenie dzielimy dawkę azotu. Pierwszą stosujemy po rozpoczęciu wegetacji, a drugą 3-4 tygodnie później. Fosfor i potas stosujemy wczesną wiosną. W uprawie szałwii czy melisy nawozy fosforowo-potasowe i część dawki azotu stosujemy przed założeniem plantacji, pozostałą część po wschodach roślin.

W kolejnych latach prowadzenia plantacji wspomagamy ją fosforem i potasem jesienią lub wiosną wraz z nawożeniem azotowym. Dawkę azotu dzielimy na części stosując pierwszą dawkę wczesną wiosną, drugą po pierwszym pokłosie ziela,
ewentualnie trzecią dawkę po drugim pokłosie ziela w przypadku szałwii.

W ekologicznych uprawach stosowanie właściwego nawożenia oraz wykorzystywanie odmian odpornych na choroby czy szkodniki przyczynia się do ograniczenia patogenów. Ekstrakty z miodli indyjskiej, złocienia dalmatyńskiego czy gorzkli właściwej stanowią podstawę preparatów ochrony roślin w uprawach ekologicznych.

Natomiast zastosowanie właściwego płodozmianu, kompostowanie materiału organicznego czy użycie odpowiedniej czystości
materiału siewnego oraz ściółkowanie okażą się pomocne w ograniczeniu zachwaszczenia.

ZBIORY I PLONY

Po starannie przeprowadzonej uprawie ziół nadchodzi czas na zbiór, którego termin i sposób zależy od rodzaju pozyskiwanego surowca. Zazwyczaj zbiór ziela czy liści przeprowadza się na przełomie V/VI, w czerwcu przed kwitnieniem ziół, natomiast zbiór kwiatów i owoców nieco później. Wysokość uzyskanego plonu w postaci surowca zielarskiego jest zróżnicowana. Uprawiając cząber można uzyskać 4-5 t /ha ziela, zaś plon ziela otartego jest o połowę mniejszy. W przypadku upraw kminku uzyskujemy 1,5-2,5 t/ha nasion. Zbiór następuje z użyciem maszyn tnących takich jak kosiarka samojezdna lub listwowa czy przyczepa tnąco-zbierająca. W przypadku mniejszych powierzchni można dokonać ręcznego zbioru z użyciem nożyc czy sekatora.

Należy pamiętać, że po zbiorze trzeba wysuszyć materiał zielarski w warunkach naturalnych lub z wykorzystaniem
suszarni termicznych. W suszarniach temperatura suszenia nie powinna być większa niż 30-35°C, zaś okres suszenia zależy od warunków oraz rodzaju surowca i trwa około 2-3 tygodni.

Biorąc pod uwagę wysoką opłacalność produkcji zielarskiej, jak również wzrastający popyt na surowiec zielarski warto rozważyć uprawę tych roślin, zwłaszcza metodami ekologicznymi.

kontakt1.jpg
Agnieszka Kurciuk
Artykuł opracowany we współpracy ze specjalistami ze Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Częstochowie 
Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO