Przydomowa oczyszczalnia ścieków - jakie rozwiązanie wybrać?

Nieoczyszczone ścieki stanowią zagrożenie dla ludzi, zwierząt i środowiska, a szczególnie wód. Polskie prawo nakłada na właściciela nieruchomości obowiązek oczyszczania ścieków, które powstają w jego gospodarstwie domowym. Może być to zbiornik bezodpływowy, czyli szambo lub oczyszczalnie ekologiczne albo drenażowe. Jednak najskuteczniejsze, a także najbardziej ekonomiczne i ekologiczne są nowoczesne, przydomowe oczyszczalnie ścieków o charakterze biologicznym, które cieszą się coraz większą popularnością. Pozwalają one na skuteczne i nieskomplikowane oczyszczanie ścieków oraz odprowadzenie ich do gruntu lub wód powierzchniowych. Przydomowa oczyszczalnia ścieków jest systemem urządzeń służących do neutralizacji ścieków wytwarzanych w gospodarstwie domowym. Oczyszczalnie te charakteryzują się niskim kosztem utrzymania, prostą eksploatacją, a także wysokim poziomem redukcji zanieczyszczeń.

W Polsce najpopularniejszym rozwiązaniem na gromadzenie nieczystości jest jak dotąd szambo. Mimo iż instalacja zbiornika na szambo nie jest zbyt kosztowna, to należy mieć na uwadze, że zbiornik wymaga regularnego opróżniania, ale też konserwacji, co należy wliczyć w koszty eksploatacji. Jeżeli szambo występuje w wersji z drenażem rozsączającym, wówczas drenaż emituje do gleby ścieki, które są kolejno filtrowane i oczyszczane, skąd następnie trafiają do ekosystemu. Instalacja ta powinna mieć właściwą wentylację do napowietrzania ścieków oraz zawierać zbiornik (osadnik) gnilny. Natomiast, jeśli jest to wersja szczelna, wówczas nie ma przeszkód na instalację szamba w różnych typach gleby i przy różnych poziomach wód gruntowych. Szambo tego typu ma także mniejsze wymagania pod względem obostrzeń środowiskowych, przez co dla wielu stanowi wygodne rozwiązanie.

Dużo większą inwestycją jest przydomowa oczyszczalnia ścieków. Początkowy koszt instalacji jest jednak dużo wyższy, lecz amortyzuje się w miarę użytkowania. Ostatecznie okazuje się ona dużo lepszym i tańszym rozwiązaniem niż zbiornik do szamba. W ostatnich latach dużą zachętą do budowy przydomowych oczyszczalni są proponowane dodatkowe fundusze środowiskowe, w postaci dofinansowania zakupu i montażu przydomowych oczyszczalni ścieków. Celem takiej pomocy jest wspieranie instalacji przydomowych oczyszczalni zamiast tradycyjnych szamb. Kolejną zaletą jest samo użytkowanie – nie wymaga częstego opróżniania i zabiegów konserwacyjnych, co redukuje koszty jej utrzymania. Rozwiązanie tego typu jest z pewnością dużo bardziej komfortowe, a wydatki związane z eksploatacją są niewielkie, w porównaniu do szamba. System ten, nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa środowiska naturalnego, a dodatkowo otrzymujemy wodę, która może być wykorzystana ponownie np. przy podlewaniu trawników lub do innych czynności gospodarczych.

Istnieje kilka rodzajów przydomowych oczyszczalni ścieków i wiele szczegółowych rozwiązań. Możemy wyróżnić pięć głównych rodzajów przydomowych oczyszczalni ścieków: 
- z drenażem rozsączającym, 
- z filtrem piaskowym, 
- z filtrem gruntowo-roślinnym, 
- ze złożem biologicznym, 
- z komorą osadu czynnego. 

Zasada działania przydomowej oczyszczalni jest dość prosta. Właściwe oczyszczanie odbywa się dwuetapowo, na wstępie następuje beztlenowe podczyszczenie, a kolejno doczyszczenie z użyciem bakterii tlenowych. Pierwszy etap oczyszczania – beztlenowy, polega na mechanicznym oddzieleniu zanieczyszczeń poprzez procesy opadania i wypływania, a także procesy związane z fermentacją osadu, w którym dominują mikroorganizmy beztlenowe. Kolejny etap oczyszczania ścieków – tlenowy, tu występują głównie procesy biologiczne, przeprowadzane za pomocą mikroorganizmów tlenowych. Po przeprowadzeniu całego procesu oczyszczania ścieki oczyszczone odprowadzane są do rzeki, jeziora lub gruntu. 

Wybór rodzaju oczyszczalni uzależniony jest od zasobów finansowych inwestora oraz od ograniczeń prawnych i technicznych związanych z jej budową. Wielkość i rodzaj oczyszczalni należy uwzględnić na etapie projektowania wybranej oczyszczalni. Należałoby sprawdzić jej przepustowość lub równoważną liczbę mieszkańców (RLM), dla której ma być przeznaczona. Planując budowę przydomowej oczyszczalni ścieków, konieczne jest sprawdzenie, czy grunt jest na tyle przepuszczalny, aby mógł wchłonąć oczyszczone ścieki. Ważna jest także możliwość zachowania bezpiecznych odległości od ujęć wody, budynku mieszkalnego oraz zweryfikowanie czy woda gruntowa jest dostatecznie nisko. Montaż i pomoc w doborze instalacji warto zlecić doświadczonej firmie, która zapewni staranne wykonanie oraz właściwy rozruch oczyszczalni.

Przykładowy koszt budowy szamba o pojemności 10 m3, wyceniony przez stronę www.jakbudowac.pl wynosi od
2 800 zł do 7 400 zł w zależności od materiału z jakiego jest wykonane. Do tych kosztów należy doliczyć koszt montażu około 2 000 zł. Eksploatacja w skali roku, dla 4-osobowej rodziny została wyceniona na 2 550–3 400 zł, przy założeniach, że szambo będzie opróżniane co ok. 3 tygodnie. 

Jeśli chodzi o koszt budowy przydomowej oczyszczalni ścieków, należy wziąć pod uwagę rodzaj wykorzystywanej technologii oraz ilość członków gospodarstwa domowego. Przykładowy kosztorys podany na stronie www.traidenis-pol.com dla 4-osobowej rodziny przy wyborze oczyszczalni z osadem czynnym, to koszty między 11 000–18 600 zł, natomiast wykorzystującej złoże biologiczne to przedział 6 500–22 000 zł. Do tego koszt montażu około 2 000 zł. Co najważniejsze, roczne koszty eksploatacji przydomowej oczyszczalni mieszczą się w granicach 200 złotych.

Z perspektywy ekologii, korzystniejszy będzie wybór przydomowej oczyszczalni ścieków, w której szkodliwe składniki ulegają rozkładowi. Plusem jest również wyeliminowanie nieprzyjemnych odorów, a także możliwość ponownego wykorzystania powstałej wody. Szambo jest z kolei hermetycznym zbiornikiem, który pozwala na chwilowe rozwiązanie problemu. Dobór metody odprowadzania ścieków zależy od czynników głównie finansowych, przestrzennych, ale też kilku innych. Dla wielu tradycyjne szamba są dużo tańsze w przeciwieństwie do nowoczesnych przydomowych oczyszczalni ścieków, pewne jest jednak, że ich eksploatacja jest dużo kosztowniejsza. Każde z przedstawionych rozwiązań ma oczywiście swoje zalety, ale też wady. Mimo to, w ostatnich latach świadomość ekologiczna społeczeństwa wzrasta, co przekłada się również na decyzje konsumentów. Przydomowe oczyszczalnie ścieków zyskują coraz szersze grono użytkowników, co stanowi dużą korzyść również dla środowiska. 

Źródło: 
Wiśniewska-Kadżajan B. – Przydomowe oczyszczalnie ścieków sposobem rozwiązania problemów gospodarki ściekowej na terenach wiejskich
Pawełek, J., Bugajski, P. – Rozwój przydomowych oczyszczalni ścieków w Polsce – zalety i wady rozwiązań
Puchlik M., Ignatowicz K. – Porównanie wybranych rozwiązań przydomowych oczyszczalni ścieków, www.jakbudowac.pl, www.traidenis-pol.com

Joanna Szczęsna Artykuł opracowany we współpracy z Kujawsko-Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Minikowie   Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj