Fakty i mity na temat jajka

Jaką rolę odgrywa jajko w codziennej diecie każdego z nas?

Opinia o jajach na przestrzeni ostatnich lat bardzo się zmieniła – kiedyś z powodu niesłusznych doniesień traktowane po macoszemu, dziś zalecane przez lekarzy i dietetyków. Światowy Dzień Jaja został ustanowiony w roku 1996 roku w Wiedniu podczas światowej konferencji, gdzie zdecydowano, że każdego roku święto to przypadać będzie na drugi piątek października.

Każdego roku coraz więcej krajów prowadzi świadome działania, aby zainteresować media jajami i dotrzeć w ten sposób do konsumentów, zachęcając ich do zwiększenia spożycia. „Polacy jedzmy jaja” to teza mająca niepodważalne argumenty naukowe na temat cennych właściwości jaj. Jaja są często określane przez naukowców naturalną pigułką witaminową w 100% naturalnym opakowaniu, niczym koktajl zawierający wiele niezbędnych witamin i minerałów potrzebnych w zdrowej diecie. Jaja są źródłem wszelkich substancji dobroczynnych.

Co jest w jajku?

Cholina jest konieczna dla prawidłowej funkcji nerwów i mięśni oraz przyczynia się do rozwoju mózgu i dobrej pamięci.

Żelazo odgrywa ważną rolę w produkcji czerwonych krwinek oraz jest niezbędne w transportowaniu tlenu w organizmie Kwas foliowy, usprawnia wytwarzanie nowych komórek i wspomaga rozwój płodu, więc jest szczególnie ważny dla kobiet w ciąży. Jod jest potrzebny do syntezy hormonu tarczycy oraz decyduje o poprawnym funkcjonowaniu tego narządu.

Luteina i zeaksantyna nie tylko pomagają w zachowaniu dobrego wzroku, mogą również pomóc w zmniejszeniu ryzyka chorób związanych ze starzeniem się gałki ocznej, tj. katarakty czy zwyrodnienia plamki żółtej.

Proteiny są niezbędne dla budowy i naprawy mięśni, organów, skóry, oraz innych tkanek ciała. Są potrzebne do produkcji hormonów, enzymów i przeciwciał.

Witamina A jest potrzebna do zdrowego rozwoju komórek; wspomaga wzrost, uzyskanie zdrowego wyglądu skóry oraz poprawę funkcji wzroku i systemu odpornościowego. Witamina B12 jest niezbędna dla poprawnego formowania się czerwonych krwinek. Wspiera również prawidłowe funkcje mózgu i systemu nerwowego. Ryboflawina wspomaga zdrowy wygląd skóry i dobry wzrok. Witamina B5 jest ważna dla prawidłowej przemiany materii, odgrywa bowiem istotną rolę w procesie uwalniania energii ze spożywanej żywności, a także przy wzmożonym wysiłku umysłowym. Witamina D jest kluczowa dla zdrowych kości i zębów; jest także niezbędna dla przyswajania wapnia.

Witamina E z kolei pomaga zachować zdrowy układ moczowo-płciowy, nerwowy oraz zdrowe mięśnie. Profesor Frank Hu z Harvardzkiej Szkoły Zdrowia Publicznego od wielu lat zajmuje się problematyką jaj w żywieniu i profilaktyce chorób cywilizacyjnych, w szczególności cukrzycy i chorób krążenia.

Najnowsze badania fińskich naukowców z University of Eastern Finland, opublikowane w czasopiśmie „American Journal of Clinical Nutrition”, dowodzą, że jedzenie jajek może zmniejszyć ryzyko cukrzycy typu 2. Okazuje się, że spożywanie 4 jajek tygodniowo zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2 o ponad jedną trzecią.

Dzielenie się jajkiem podczas śniadania wielkanocnego ma odniesienie do wigilijnego opłatka. Jajko pełni rolę podarunku, którego intencją jest życzenie pomnażania sił witalnych. Każdy kolor miał swoje znaczenie i przeznaczenie. W chrześcijaństwie jajko wiązane jest z motywem zmartwychwstania Chrystusa i symbolizuje nadzieję na życie wieczne. Dominującą barwą pisanek w kulturze chrześcijańskiej była czerwień. Zwyczaj ten wiąże się z legendą dotyczącą zmarfakty twychwstania Chrystusa: Maria Magdalena, która pierwsza ujrzała Chrystusa zmartwychwstałego, pobiegła do domu. Zauważyła, że jajka w jej gospodarstwie zabarwiły się na czerwono. Podzieliła się nimi z apostołami, do których udała się z radosną wiadomością. Na pamiątkę zmartwychwstania kolor czerwony stał się symbolem zwycięstwa, radości i dobrych wiadomości. Później na kolorowych jajkach zaczęto skrobać i pisać ornamenty. I tak powstały kroszonki i pisanki. Na ziemiach polskich najstarsze pisanki pochodzą z końca X wieku. Odnaleziono je podczas wykopalisk archeologicznych na opolskiej wyspie Ostrówek, gdzie odkryto pozostałości grodu słowiańskiego. Wzór rysowano na nich roztopionym woskiem, a następnie wkładano je do barwnika – łupin cebuli lub ochry, które nadawały im brunatnoczerwoną barwę. Na dawnych ziemiach polskich, dzisiejszej Ukrainie, jajka zdobiono w celach magicznych.

Barwione i zdobione jajka stanowiły również szczególny element praktyk magicznych mogących zapewnić zdrowie i dorodność nie tylko ludziom, ale i zwierzętom gospodarczym – w tym celu zwykło się nimi pocierać chore miejsca lub toczyć po grzbietach zwierząt. W wielu kulturach podkreśla się wspólny rytm jaja ze światem, słońcem, płodnością, zmartwychwstaniem.

Również w kulturze chrześcijańskiej, zwłaszcza w prawosławiu, w Niedzielę Wielkanocną składano przy grobach pisanki, dzieląc się w ten sposób z przodkami radością ze zmartwychwstania Chrystusa.

Jajka są przypomnieniem nieustannego trwania i cykliczności życia. Jako znak przerwanego istnienia są podawane na żydowskich stypach, są równocześnie wyrazem nadziei, której nie wolno tracić. Egipcjanie, i Rzymianie wykorzystywali jaja w obrzędach pogrzebowych: złożone w grobie miały dawać nadzieję na nowe życie zmarłych, a położone wokół nagrobków były wyrazem pamięci o przodkach. Oprócz walorów zdrowotnych, terapeutycznych, zastosowań w medycynie współczesnej, a kiedyś ludowej, magicznych oraz wierzeniach kultowych, jaja odegrały ważną rolę w inżynierii. Przy budowie wielu kościołów, katedr, monumentalnych budowli architektonicznych jaja stosowano jako dodatek do zaprawy wapiennej oraz były cennym i popularnym spoiwem farb olejnych i temperowych. Sama nazwa tempery, znanej już w starożytności, oznaczała technikę opartą na jajku. Emulsję naturalną, jaką było jajko, stosowano w malarstwie sztalugowym, freskowym i stiukowym.

Rafał Przybyła Artykuł we wespółpracy z Śląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj