Komfort utrzymania, a opłacalność hodowli trzody

W dzisiejszych czasach największym wyzwaniem dla producentów trzody chlewnej jest utrzymanie właściwej dla danej grupy technologicznej temperatury w chlewni. Z jednej strony, należy zapewnić zwierzętom odpowiedni dopływ świeżego powietrza, z drugiej utrzymać właściwą temperaturę. W praktyce okazuje się, że niekorzystne warunki termiczne są jednym z najczęstszych stresów, jakie fundujemy naszym zwierzętom (zarówno wychłodzenie jak i przegrzanie).

Nieprawidłowe nagrzanie budynków najczęściej powoduje kolibakteriozę, a następnie chorobę obrzękową płuc, która może wystąpić w każdym wieku odchowywanych świń. Małe prosięta, od urodzenia do około 3.-4. tygodnia życia, funkcjonują z niewykształconym układem termoregulacji. Wszelkie odstępstwa od wymagań w zakresie temperatury otoczenia są dla osesków bardzo dotkliwe. Pierwszym niekorzystnym efektem jest niedokrwienie i niedotlenienie tkanek. Ze względu na niedostatek energii, która jest wykorzystywana na ogrzanie organizmu, występują poważniejsze zaburzenia odporności. Brak energii dość szybko przekłada się na zaprzestanie ssania pokarmu (ograniczenie pobierania siary – jedynego źródła przeciwciał matczynych gwarantujących odporność).

Najczęstszym objawem wychłodzenia u prosiąt jest biegunka. Niewielu hodowców zdaje sobie sprawę, że w konsekwencji spadku temperatury wewnętrznej, obniża się poziom hemoglobiny we krwi (niedokrwienie). Dla bakterii i wirusów jest to idealna okazja do zainfekowania osłabionego organizmu. U tych maluchów bardzo szybko dochodzi do odwodnienia, a nawet do śmierci. Niestety, w wielu chlewniach pojawia się problem z nieodpowiednią temperaturą na porodówkach, gdzie z jednej strony, trzeba utrzymywać temperaturę nieprzekraczającą 21O C dla loch i bardzo wysoką, przekraczającą 35O C dla noworodków. Należy pamiętać, że niekorzystne temperatury źle wpływają również na zwierzęta starsze.

Utrzymanie właściwych warunków temperaturowych dotyczy nie tylko najmłodszych zwierząt. W przedziale warchlak – tucznik największe znaczenie wpływ temperatury otoczenia ma na pobieranie paszy i jej wykorzystanie. Nawet nieduży spadek temperatury w chlewni powoduje obniżenie przyrostów masy ciała nawet o kilkanaście gramów na dobę. Tym samym rośnie zużycie paszy na kilogram przyrostu masy ciała. Generuje to kolejne straty, a co za tym idzie pogorszenie opłacalności tuczu. Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku, gdy temperatura otoczenia wzrasta powyżej poziomu komfortu zwierząt. Już kilka stopni Celsjusza wystarcza, by pobieranie paszy znacznie się obniżyło. I w tym przypadku konsekwencją są mniejsze przyrosty dobowe. Wysokie temperatury są bardzo stresogenne dla zwierząt i wpływają negatywnie nie tylko na tuczniki. Na stres cieplny negatywnie reagują lochy stada podstawowego. Większość hodowców zna tzw. gorączkę letnią, której efekty można zaobserwować kilka tygodni po przejściu upałów. Mowa tu przede wszystkim o zwiększonej liczbie loch, które powtarzają ruję, jak również mają zdecydowanie mniej liczne mioty. Wysoka temperatura jest także bardzo niekorzystnym zjawiskiem na porodówce. Lochy w czasie laktacji zareagują ograniczonym pobieraniem paszy, wyprodukują mniej mleka, co w konsekwencji doprowadzi do gorzej odchowanych prosiąt.

Okazuje się jednak, że nie tylko niewłaściwa temperatura otoczenia jest czynnikiem stresogennym dla świń. Umieszczenie licznych grup zwierząt na niewielkiej powierzchni wymaga bardzo dobrej wentylacji przez całą dobę, codziennie i przez cały rok. Głównym zadaniem wentylacji jest doprowadzenie do pomieszczeń, w których przebywają zwierzęta, świeżego powietrza z zewnątrz, i równocześnie usunięcie zanieczyszczonego ze środka. Od poziomu wentylacji zależy czystość powietrza, którym oddychają zwierzęta.

Czynnikiem decydującym o komforcie życia zwierząt jest wielkość grupy, w której są one utrzymywane. Z wielu badań i publikacji naukowych dowiadujemy się, że tuczniki i warchlaki bardzo dobrze czują się w grupach nieprzekraczających 40 sztuk w jednym kojcu. Wykazano bowiem, że przy takiej obsadzie zwierzęta są w stanie się rozpoznawać, co ma duże znaczenie po ustaleniu hierarchii. W liczniejszych grupach tuczniki trafiają na osobniki obce, co powoduje zaczepki i większą agresję w stadzie. Dyskomfort związany ze zbyt dużą liczebnością grupy, jak i ze zbyt dużym zagęszczeniem, jest czynnikiem negatywnie oddziałującym na każdą grupę technologiczną trzody chlewnej. W Polce obowiązują stosowne normy, które jasno określają, jaka powinna być powierzchnia na każdym etapie produkcji.

Konsekwencją zbyt dużego zagęszczenia zwierząt jest różnicowanie się wagowe w obrębie tej grupy, jak również wzrost poziomu agresji i kanibalizm (objawiający się obgryzaniem uszu i ogonów). Od poranienia się zwierząt już tylko mały krok do wzrostu zachorowalności na różnego rodzaju choroby bakteryjne i wirusowe. Niekorzystne warunki środowiskowe mogą działać na świnie bezpośrednio, ale i pośrednio. Wysoki komfort życia zwierząt zazwyczaj procentuje i w konsekwencji odpłaca lepszymi przyrostami dobowymi, od czego zależy opłacalność hodowli. Do poprawy warunków życia świń bez wątpienia należy także dbałość o czystość i higienę w chlewni. W chlewniach, gdzie stosuje się zasadę Cpp-Cpp (całe pomieszczenie pełne – całe pomieszczenie puste), wyniki produkcyjne są satysfakcjonujące.