Zalesianie gruntów rolnych - jakie wsparcie dla rolnika?

Zasadniczą przyczyną powstawania nieużytków w Europie i w Polsce są zmiany demograficzne i socjalne na wsi, a także w polityce rolnej państwa, wynikające z nadprodukcji żywności. Na ogół w pierwszej kolejności zaprzestaje się upraw gruntów
ubogich, choć to nie jest regułą. Obserwowany powrót lasu w wyniku sukcesji wtórnej na tereny lasowi wydarte wykazuje, że nie w każdym przypadku działalność człowieka zniszczyła całkowicie potencjał siedlisk. Przy sprzyjających okolicznościach
stwarza to możliwość odbudowy lub formowania nowych ekosystemów. Jednocześnie można zaobserwować nowe ośrodki sukcesji pierwotnej na nasypach, hałdach, wykopach, wyrobiskach górniczych i innych obszarach.

Można przypuszczać, że powierzchnia lasów prywatnych jest znacznie większa z powodu niezgłaszania powierzchni odnawialnych naturalnie (samosiewy) lub też sztucznie (poprzez sadzenie).

Polska należy do czołówki krajów europejskich, które zwiększyły powierzchnię leśną w wyniku intensywnych zalesień powojennych. Wzrost lesistości zanotowany między 1945 r. a 2000 r. (o7,6%) jest przede wszystkim wynikiem zalesienia ok. 1,2 mln ha gruntów nieleśnych głównie na Ziemiach Odzyskanych. Operacja ta odbywała się w latach 1945–1970.

Zalesienie jest jednym z ważniejszych przedsięwzięć przyrodniczo-gospodarczych. Oznacza ono inicjowanie procesu lasotwórczego i odtwarzanie leśnego ekosystemu w miejscu, w którym z różnych przyczyn i w różnym czasie został zamieniony na inne formy użytkowania ziemi.

Nie zawsze i nie wszędzie wprowadzanie gatunków drzewiastych na teren zajmowany wcześniej przez inny rodzaj uprawy lub inną formę użytkowania ziemi prowadzi do odtworzenia ekosystemu leśnego. Z wielu względów jest to niekiedy niemożliwe.

Zgodnie z zapotrzebowaniem społecznym i naturalnymi uwarunkowaniami mamy różne cele zalesień. Poza restytucją ekosystemów leśnych, mogą to być: plantacje, zespoły zastępcze, uprawy przedplonowe, zadrzewienia i inne.

Wobec licznych zagrożeń środowiska przyrodniczego i konieczności jego ochrony zalesianie, oprócz zwiększania istniejących zasobów leśnych, staje się narzędziem:
• ochrony przyrody i krajobrazu
• wzmacniania i poszerzania ochronnych funkcji
lasu w stosunku do wody (zmniejszanie niebezpie-
czeństwa powodzi przez zalesianie zlewni) i gleby (zapobieganie erozji)
• ograniczania skutków efektu cieplarnianego i przeciwdziałania globalnym zmianom klimatu
• podnoszenia walorów estetycznych i rekreacyjnych środowiska
• rekultywacji obszarów skażonych i zdegradowanych
• polityki przestrzennej, racjonalizacji użytkowania ziemi i kształtowania rozwoju regionalnego
• działania w sferze socjalnej, łagodzącym napięcia na rynku pracy (zatrudnienie) oraz dostarczającym
innych korzyści materialnych i duchowych wynikających z wielofunkcyjności lasu, a także podnoszących jakość życia człowieka.

W biurach powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa można uzyskać wsparcie na zalesienie gruntów porolnych. Jest to premia inwestycyjna realizowana w ramach poddziałania Wsparcie na zalesianie i tworzenie terenów zalesionych objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014–2020.

Ma ono na celu zwiększanie obszarów leśnych poprzez zalesianie i tworzenie terenów zalesionych na gruntach rolnych oraz gruntach z sukcesją naturalną. Rolnik może ubiegać się o pomoc w formie 3 premii: wsparcia na zalesienie, premii pielęgnacyjnej oraz zalesieniowej.

Na założenie uprawy leśnej powinien złożyć wniosek o przyznanie wsparcia na zalesienie, natomiast o przyznanie premii pielęgnacyjnej i zalesieniowej powinien wystąpić w roku następnym i w kolejnych latach. Wsparcie na zalesienie stanowi jednorazową zryczałtowaną płatność z tytułu poniesionych kosztów jego wykonania oraz ewentualnego ogrodzenia lub zabezpieczenia drzewek 3 palikami, wypłacaną w pierwszym roku po wykonaniu nasadzeń. Pomoc ta może być przyznana jednemu rolnikowi do powierzchni nie większej niż 20 ha w całym okresie programowania.

W harmonogramie działań PROW 2014–2020 na bieżący rok przyjęto, że o wsparcie na zalesienie będzie można występować od 1 czerwca do 31 lipca, a o premie pielęgnacyjną i zalesieniową już teraz – od 15 marca do 15 maja. Uruchomienie naboru wniosków o wsparcie na zalesienie zależne będzie od dostępności środków finansowych.

Tomasz Kaczmarek Artykuł opracowany we współpracy z Łódzkim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach  Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj