KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Choroby pomidorów i zaburzenia fizjologiczne

Opublikowano 28.05.2021 r.
Objawy nieprawidłowego wzrostu i rozwoju w uprawie pomidorów gruntowych czy tunelowych występują dość często. Przyczyn tego zjawiska niesłusznie upatruje się w porażeniu roślin przez organizmy chorobotwórcze czy nieprawidłowym prowadzeniu zabiegów ochrony roślin. 

Zaburzenia fizjologiczne wpływające na zahamowanie wzrostu i rozwoju roślin obejmują: liście, kwiatostany, owoce, system korzeniowy i stożek wzrostu. 

Przyczyny zaburzeń

Do ważniejszych przyczyn wywołujących nieprawidłowy wzrost i występowanie zaburzeń fizjologicznych w uprawie pomidorów należą:

  • Niekorzystne warunki klimatyczne

Pomidor jest wrażliwy na chłód. Temperatura 5-8°C powoduje wyraźne zahamowanie wzrostu, zniekształcenie i zanik stożka wzrostu oraz silne, antocyjanowe przebarwienia spodniej strony liści i łodyg. Ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój pomidora jest też temperatura gleby. Niedobór światła, przy jednocześnie utrzymującej się wysokiej temperaturze powietrza, powoduje wyciąganie się rozsady i opóźnia wejście roślin w fazę owocowania. 


Nadmiernemu rozwojowi części wegetatywnej roślin, opóźniającemu kwitnienie i owocowanie sprzyja też zbyt wysoka wilgotność powietrza. Prawidłowa nie powinna przekraczać 60-65% wilgotności względnej.


Odpowiedni rozwój roślin zapewnia też zróżnicowana i dopasowana do fazy wzrostu wilgotność gleby. W fazie intensywnego owocowania wzrost systemu korzeniowego ulega silnemu ograniczeniu. Wtedy rośliny wymagają obfitego zaopatrzenia w wodę, a jej brak powoduje zrzucanie kwiatów, zawiązków i drobnienie owoców. Na niedobór wody w tym okresie wrażliwe są odmiany samokończące, a najbardziej odmiany karłowe sztywnołodygowe, o najsłabszym systemie korzeniowym. Podczas bardzo intensywnych opadów, w wyniku pogorszenia się stosunków powietrzno-wodnych w glebie, następuje żółknięcie i obumieranie liści oraz korzeni, zahamowanie wzrostu roślin, jak również opóźnienie ich kwitnienia i owocowania.

 

  • Nieodpowiedni odczyn

W uprawie pomidora pH powinno zawierać się w granicach 5,6-6,8. Wyższe hamuje pobieranie mikroelementów, natomiast poniżej 5,0 utrudnia, a nawet uniemożliwia, pobieranie makroelementów, szczególnie wapnia, fosforu i magnezu, a ponadto hamuje wzrost systemu korzeniowego.

  • Nieprawidłowe nawożenie

Nieprawidłowe odżywianie roślin (brak lub nadmiar składników pokarmowych), czyli nieprawidłowe nawożenie, niedobór składników (faktyczny brak lub niepobieranie przy nieodpowiednim odczynie podłoża), nadmiar składników (faktyczny nadmiar lub nadmierne pobieranie przy nieodpowiedniej formie i braku optymalnego odczynu), nierozwinięty, słaby system korzeniowy, złe zaopatrzenie w wodę. 

  • Nieprawidłowe nawodnienie

Nieprawidłowe nawadnianie (niedobór lub nadmiar wody) - zbyt mała lub duża jednorazowa dawka polewowa. Wilgotność podłoża należy dostosować do fazy wzrostu, okresu uprawy (zwiększenie wilgotności w okresach intensywnego nasłonecznienia), intensywności pobierania składników pokarmowych, wyparowania. Niedobór wody w podłożu jest przyczyną: zrzucania zawiązków, drobnienia owoców i wraz z innymi czynnikami - powstawania suchej zgnilizny wierzchołkowej.

 

  • Nieprawidłowo rozwinięty lub uszkodzony system korzeniowy

 Najczęstszymi objawami zmniejszenia aktywności korzeni są: zahamowanie lub osłabienie wzrostu części nadziemnej, chloroza i przedwczesne starzenie się roślin, utrata turgoru prowadząca do więdnięcia, nieprawidłowe wytwarzanie kwiatostanów i kwiatów, wolniejsze dorastanie owoców. Powodem może być brak optymalnych warunków uprawy: niska temperatura podłoża, nadmierne jego nawilgocenie oraz zbyt duże stężenie składników w podłożu (zasolenie), sadzenie rozsady wybiegniętej, z uszkodzonymi korzeniami.

Choroby abiotyczne, wywołane zaburzeniami fizjologicznymi

  • Sucha zgnilizna wierzchołkowa owoców pomidora

Powodowana jest przez niedobór wapnia, który często występuje przy okresowym niedoborze wody. Rozwojowi choroby sprzyja uprawa pomidorów na glebach lekkich, brak nawadniania oraz nadmierne nawożenie azotem i potasem. Nadmiar azotu i potasu w glebie uniemożliwia roślinom pobieranie wapnia. Objawy choroby pojawiają się na owocach w okresie intensywnego wzrostu. Początkowo na wierzchołku wzrostu widoczne są niewielkie, ciemnozielone, szkliste plamy, które szybko się powiększają i, w miarę rozwoju choroby, brunatnieją. Porażone owoce dojrzewają 1-2 tygodnie wcześniej niż zdrowe. Niekiedy objawy choroby są niewidoczne na zewnątrz owocu i można je zaobserwować dopiero po jego przekrojeniu.


Zapobieganie wystąpieniu choroby polega przede wszystkim na prawidłowym nawożeniu gleby makro- i mikroelementami, po wcześniejszej jej analizie. Dodatkowo należy utrzymywać stałą, optymalną wilgotność gleby (w razie potrzeby nawadniać), przede wszystkim w fazie zawiązywania i intensywnego wzrostu owoców. Po zauważeniu pierwszych objawów zaleca się kilkakrotne opryskiwanie gron (co 4-5 dni) nawozami wapniowymi, np. saletrą wapniową (granulowaną lub krystaliczną) w stężeniu 0,5-0,7% lub innymi produktami zawierającymi wapń. W małych przydomowych ogródkach należy przede wszystkim opryskiwać grona z owocami, a nie całe rośliny, ponieważ wapń nie przemieszcza się z liści do owoców. Plantacje wielkotowarowe, ze względów technicznych, powinny być chronione w całości przy wykorzystaniu dużej ilości wody (600-800 l).

  • Brak wiązania owoców

Przyczyną są niesprzyjające warunki klimatyczne po posadzeniu pomidorów w pole. Roślina nie wiąże owoców, jeśli pyłku jest zbyt mało lub kiełkuje on słabo, co może być spowodowane dużą różnicą temperatur pomiędzy dniem a nocą lub nadmierną zawartością azotu przy niewystarczającej ilości potasu w glebie. Na słabsze kiełkowanie pyłku wpływa także duża wilgotność powietrza, występująca podczas opadów deszczu, oraz zbyt niska lub wysoka temperatura.

  • Zniekształcenia owoców

Najczęściej są skutkiem niedostatecznego zapylenia kwiatów, czego przyczyną jest duża różnica temperatury pomiędzy dniem a nocą oraz niska temperatura, utrzymująca się w pierwszych tygodniach po posadzeniu roślin w pole. Takie warunki prowadzą do słabego wzrostu zalążni i zapadania się ścianek owocu w miejscu niedostatecznie zapylonego kwiatu. Zniekształcenia pojawiają się przede wszystkim na owocach już rosnących w pierwszym gronie kwiatowym.

  • Nierównomierne wybarwianie się owoców

Zaburzenie może być spowodowane: suszą, nadmierną wilgotnością gleby i powietrza, dużymi dobowymi wahaniami temperatury, wysoką temperaturą gleby i powietrza, niedoborem potasu lub nadmiarem innych składników pokarmowych. Na wybarwionym owocu występują jasne, różowe plamy, przy czym miąższ ma barwę charakterystyczną dla odmiany. Pojawienie się zielonej smugi - od szypułki do wierzchołka owocu - jest skutkiem niewystarczającej zawartości potasu w glebie, która występuje przy nadmiernym nawożeniu azotem.

  • Oparzeliny słoneczne

Tworzą się przy zbyt dużym nasłonecznieniu na całej powierzchni owoców lub ich odsłoniętych częściach. Powstają różnej wielkości plamy: białe skórzaste, nekrotyczne i niedojrzewające. Jeśli oparzenia są małe, oparzona część owocu dojrzewa z dużym opóźnieniem lub w miejscu tym pozostaje rozmyta, żółta plama. Uszkodzeniu najczęściej ulegają owoce odmian słabo ulistnionych.

  • Pękanie owoców

Jest powodowane dużymi wahaniami temperatury powietrza w ciągu doby i nieoptymalną wilgotnością gleby. Zdarza się też, że owoce pękają, gdy po długotrwałej suszy występują obfite opady. Jest to również cecha warunkowana podatnością danej odmiany na to zjawisko. Prawidłowe nawożenie azotem zmniejsza ryzyko pękania owoców.

  • Puste przestrzenie w owocach

Powstają podczas nadmiernego wzrostu komór nasiennych przy jednoczesnym niewytworzeniu galaretowatej substancji otaczającej nasiona. Przyczyną tego zaburzenia może być niedobór potasu i magnezu w glebie, nadmiar azotu oraz duże wahania temperatury powietrza. Najczęściej występują w owocach dużych, wielkokomorowych lub w wydłużonych, dwu- lub trzykomorowych. 

 
Karol Kłopot
Artykuł opracowany we współpracy z Lubelskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego w Końskowoli

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO