Rzepak ozimy – którą odmianę wybrać?

Z pewnością nasuwa się pierwsze pytanie jaką odmianę wybrać?

Czy to będzie odmiana mieszańcowa czy też populacyjna. Pojawiają się kolejne trudne tematy, jak chociażby czy siać rzepak tradycyjnie czy też w uprawie uproszczonej. Zwracam również uwagę na ograniczoną ilość stosowanych środków ochrony roślin, substancje aktywne, które zostały wycofane (chloropiryfos, chloropiryfos metylowy – substancji nie stosujemy od 16 kwietnia 2020 r.) oraz limitowane zaprawy. Choroby rzepaku, które z każdym rokiem się nasilają i nabierają coraz to szerszego znaczenia gospodarczego, np. zgnilizna twardzikowa. Uprawa rzepaku bez odpowiedniego płodozmianu, zwiększanie struktury zasiewu, a co z tym jest związane – to choroby, np. kiła kapusty. Szkodniki, z którymi musimy walczyć od jesieni aż do niemalże żniw, np. śmietka kapuściana, chowacze i słodyszek rzepakowy. Czynniki zewnętrzne, które nie są zależne od rolnika, można tu przytoczyć niekorzystne warunki atmosferyczne z ostatniej dekady, np. susza, upały i wiosenne przymrozki. A co z ograniczeniami w nawożeniu azotem? Tu warto również zwrócić uwagę na dyrektywę azotanową. To namiastka dylematów, z którymi spotykają się rolnicy uprawiający rzepak ozimy. 

Podczas Krajowych Dni Pola w Minikowie zaprezentowanych zostało aż 41 odmian rzepaku ozimego, kilku czołowych hodowli: Hodowle Roślin Strzelce oraz Smolice, Bayer, Euralis, KWS, LG, Saatbau, Chemirol, Ampol-Merol, Procam. Osoby zwiedzające kolekcję odmianową miały pełne spektrum do podziwiania i wyboru tej najlepszej odmiany, którą wysieją na kolejny sezon w swoich gospodarstwach. Przy doborze odmian warto zwróć uwagę na odmiany rekomendowane dla danego regionu.

Takim wyznacznikiem dla terenu woj. kujawsko-pomorskiego jest Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Chrząstowie. W 2020 roku w Krajowym Rejestrze Odmian Roślin Uprawnych jest zapisanych aż 161 odmian rzepaku ozimego. Rolnicy mają również propozycję odmianową ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych. Odmiany rzepaku ozimego różnicują się pod kilkoma względami, np. plenności, odporności na choroby i szkodniki, jakości technologicznej nasion. Dlatego wybór odmiany w znacznym stopniu wpływa na efekty produkcyjne i ekonomiczne uprawy. Ilość oferowanych odmian sprawia trudności w wyborze odpowiednich do warunków gospodarstwa. Proponujemy Państwu również ranking odmian rzepaku ozimego na 2020 rok, który został opracowany przez prof. Franciszka Rudnickiego z Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, w którym proponowane są odmiany mieszańcowe oraz populacyjne. W rankingu ocenione zostały takie cechy, jak: odchylenie od oceny średniej, plon nasion, zawartość tłuszczu w nasionach, zimotrwałość, odporność na choroby oraz pochylenie łanu.

Podczas Krajowych Dni Pola rolnicy mogli także porównać siew rzepaku metodami uproszczonymi, czyli Strip Till i metodą tradycyjną, czyli po orce. Na polu produkcyjnym prezentowane były trzy możliwości siewu uproszczonego. Zaprezentowały się takie firmy, jak Agroland ze Śmielina, siejąc rzepak 12 sierpnia 2019 roku, 6-metrowym agregatem Mzuri, firma Czajkowski siejąc rzepak 14 sierpnia ub.r., również 6-metrowym agregatem oraz 16 sierpnia ub.r. firma Bogart, która zasiała rzepak maszyną Strip Dog o szerokości 3 metrów. Do siewu była przeznaczona jedna odmiana dla wszystkich maszyn przy jednolitym nawożeniu, o które zadbała firma Yara. Kolekcja odmianowa rzepaku zasiana była 22 sierpnia ub.r. po orce, siewnikiem Horsch Pronto 6 AS. Wybór metody siewu, to podejście indywidualne do każdego gospodarstwa. Każda z powyższych sposobności ma swoje wady i zalety, dlatego też w Minikowie prezentujemy je w sposób niezależny. Rzepaki wysiane w sierpniu 2019 roku były w dobrej kondycji i też w takiej samej przetrwały okres zimowy. Jesienią można było zaobserwować zróżnicowanie między systemami siewu oraz różnice pomiędzy odmianami, które polegały na wyglądzie roślin i zakryciu rzędów.

Zaprawy nasienne dla rzepaku ozimego oraz środki ochrony roślin to temat rzeka, który nie raz spędzał sen z powiek rolnikowi. Z pewnością należy stosować zaprawy oraz środki ochrony, które są zarejestrowane,  zgodnie z etykietą danego preparatu. Zwiedzający poletka w Minikowie mogli naocznie ocenić system ochrony dwóch firm, kolekcją odmianową opiekowała się firma Innvigo, natomiast rzepakiem w siewie uproszczonym firma Bayer.  

Sucha i chłodna wiosna niestety nie rozpieszczała rolników, a kwietniowe przymrozki niekorzystnie odbiły się na kondycji plantacji rzepaku. Wspomniane wiosenne niskie temperatury spowodowały na niejednej odmianie liczne uszkodzenia, które były widoczne na łodydze czy też na przemrożonych kwiatostanach. Pomimo tego, że rzepak był w pełni chroniony i zastosowane były wszystkie niezbędne preparaty fungicydowe, czynniki atmosferyczne w okresie maja i czerwca wpłynęły niekorzystnie na kondycję plantacji. Otóż, zbyt duża ilość nawalnego deszczu i wysoka temperatura spowodowały, że pojawiły się choroby grzybowe. W tym roku śmiało można stwierdzić, że „króluje” zgnilizna twardzikowa. Warto zaznaczyć, że z tą chorobą, jeszcze co prawda niewidoczną, walczymy stosunkowo wcześnie. Najważniejsze zabiegi wykonujemy w fazie wydłużonego pędu oraz w fazie kwitnienia i pod koniec kwitnienia, powinno to zabezpieczyć roślinę przed chorobą.

Podsumowując, rzepak ozimy jest naprawdę wymagającą rośliną. Dlatego też, decydując się na jego uprawę w gospodarstwie należy się mocno zastanowić i dokonać dobrego wyboru. W artykule zostały poruszone niektóre aspekty i dylematy związane z uprawą tej rośliny. Z każdym następnym sezonem uprawy rzepaku jesteśmy mądrzejsi, ale każdy kolejny sezon stawia przed nami nowe problemy i wyzwania.