KalendarzRolników.pl
PARTNERZY PORTALU
  • Narodowy Instytut Wolności
  • Partner serwisu Krajowa Rada Izb Rolniczych
  • Partner serwisu Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie
  • ODR Bratoszewice
  • Partner serwisu Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

WYSZUKIWARKA

Którą rasę kur wybrać w przydomowym chowie?

Opublikowano 25.09.2020 r.
Kury w przydomowym chowie są dobrym rozwiązaniem nie tylko na wsi, ale też na przedmieściach i działkach. Trzeba jednak pamiętać o wyborze odpowiedniej rasy. Kury przydomowe powinny się charakteryzować dobrą zdrowotnością i odpornością na niekorzystne warunki środowiska. Muszą też dobrze wykorzystywać podstawowe pasze gospodarskie i żerować na wybiegu. 

Jakie rasy kur w chowie przydomowym są godne polecenia i wypróbowania? Najbardziej polecanymi rasami kur w chowie przydomowym są typy ogólnoużytkowe, do których zaliczyć można Rhode Island Red, Rhode Island White, Plymouth Rock,

Leghorn oraz Sussex


Polecane są również rasy polskie rodzime, jak Zielononóżka kuropatwiana czy Żółtonóżka kuropatwiana. Coraz częściej w gospodarstwach występują najróżniejsze rasy kur ozdobnych, których nieśność jest niższa za to są bardzo efektowne. Poniżej krótka charakterystyka najpopularniejszych gatunków kur, które można spotkać w chowie przydomowym. 

RHODE ISLAND RED

W Polsce znana pod inną nazwą – Karmazyn. Jest to amerykański gatunek kury, który należy do typu nieśnego, ogólnoużytkowego. Ekspresowo przystosowała się do ekstensywnego chowu, dzięki czemu zdobyła popularność na całym świecie. Jest idealnym wyborem dla hodowcy – amatora, którego głównym celem jest zaopatrzenie gospodarstwa w mięso oraz jaja. 

Pochodzenie i charakterystyka

Nazwa Rhode Island pochodzi od stanu, w którym ptaki te zostały wyhodowane. W Polsce przydomek Karmazynów został im nadany ze względu na intensywną, mahoniową barwę upierzenia. Pióra o metalicznym połysku przyjmują przeróżne odcienie kolorystyczne – od ciemnoczerwonego do czarnego. Charakteryzują się małymi grzebieniami, czerwonymi zausznicami i żółtymi skokami. Z racji tego, że są to kury mięsno-nieśne, mają również mocną budowę ciała w części piersiowej i brzusznej. Karmazyny uważane są za niezwykle temperamentne – koguty często są agresywne, natomiast kury są łagodne i świetnie sprawdzają się w roli mamek. 

Wydajność nieśna

Kury Rhode Island dojrzewają stosunkowo późno. W Ameryce nieśność Karmazynów wynosi 200-230 jaj rocznie, w Polsce niestety nie osiągają aż takich wyników – średnio znoszą do 180 jaj rocznie. Jaja są duże o skorupie od jasno- do ciemnobrązowej – osiągają masę 57-62 g. 

Żywienie niosek

Odpowiednio zbilansowana dieta u Karmazynów jest kluczowa, bo to właśnie od niej zależy potencjał niosek. Równowaga mikro- i makroelementów w diecie kur wpływa na ich kondycję oraz nieśność. Szczególnie ważne jest utrzymanie prawidłowego stosunku wapnia i fosforu – w przypadku młodych kur stosunek ten powinien wynosić 2:1, u starszych osobników 5:1. 
Aby utrzymać odpowiednią równowagę tych składników, do diety kur wprowadza się preparaty witaminowe, gotowe pasze, bądź też inne dodatki żywieniowe, jak mączka z ostryg. 

Woda ze żwirkiem

Istotne jest, aby zapewnić ptakom nielimitowany dostęp do czystej wody oraz żwirku. Kura, pobierając 1 g paszy, wypija średnio 2-3 g wody, co w przeliczeniu na jednego ptaka daje około 
250 g wody. Kury w chowie przydomowym skarmiane są w większości przypadków mieszankami zbóż. Za najbardziej wartościową uznaje się kukurydzę,
ze względu na wysoką wartość energetyczną przy niskiej zawartości surowego. włókna 

W żywieniu kur należy unikać skarmiania żytem, ze względu na duże ilości polisacharydów nieskrobiowych. Związki te zwiększają bowiem wytwarzanie śluzu w przewodzie pokarmowym. Utrudnia to wchłanianie składników odżywczych i wody, co jest szkodliwe szczególnie dla młodych ptaków. Rośliny strączkowe podajemy w niewielkich ilościach. Wzrost zawartości strączkowych w diecie prowadzi do wzmożonej wilgotności odchodów, a to z kolei utrudnia utrzymanie wilgotności w kurniku na odpowiednim poziomie. 

Klimat w kurniku

Niezwykle duży wpływ na nieśność kur ma klimat kurnika – stopień wilgotności powietrza powinien wynosić 65-75%. Odpowiednią wilgotność zdecydowanie łatwiej utrzymać, jeśli kurnik nie jest zbyt mocno zatłoczony. Przyjmuje się, że na 1 m2 mogą przebywać 3-4 kury. 
W kurniku powinno się także znajdować duże i dobrze uszczelnione okno. Niezbędne jest bowiem zapewnienie kurom światła słonecznego także zimą, gdy nieśność pada. 
Należy pamiętać, że kury są ptakami, które silnie reagują za słabe lub za intensywne oświetlenie – zbyt silne naświetlenie prowadzi do wzrostu agresji i pterofagii. 

Grzęda na poziomie

Biorąc pod uwagę fakt, że rhodelandy są ptakami o dużym temperamencie, należy zadbać o to, by grzędy znajdowały się na równiej wysokości. W innym przypadku ptaki będą rywalizowały o najwyżej położone siedzisko. Dla karmazynów zaleca się przygotowanie gniazd o szerokości 30 cm, głębokości 35 cm i wysokości 40 cm. W kurniku przyda się także skrzynka, która posłuży ptakom jako piaskownica, choć latem kury wolą kąpać się w piasku bezpośrednio na wybiegu. 

Idealny wybieg dla karmazynów to taki, gdzie na 1 kurę przypada 10 m2 wolnej przestrzeni. Pamiętajmy, że spacerowanie, grzebanie czy też wygrzewanie się na słońcu w pozytywny sposób wpływa na kury, poprawia ich samopoczucie i znacząco zwiększa nieśność. Wybieg rhodelandów warto regularnie obsiewać mieszankami traw pastewnych lub zbóż. Są to kury, które chętnie wyszukują pożywienie – duży wybieg pozwoli zaoszczędzić nieco na ich wyżywieniu. 

ZIELONONÓŻKA KUROPATWIANA

Kury należące do ochrony zasobów genowych i polskich ras rodzimych. Gatunek kur, który idealnie wpasowuje się w rolnictwo ekologiczne coraz bardziej popularne w Polsce. 

Pochodzenie i charakterystyka

Zielononóżki zostały wyodrębione na przełomie XIX i XX wieku. W 1923 roku ustalono w Polsce wzorzec tej rasy. Pod koniec lat sześćdziesiątych XX wieku stanowiła 30% pogłowia kur. Dziś rasa ta występuje w stadach zachowawczych i hodowlach amatorskich. Uważa się, że jest to stara rasa, bardziej podobna do dzikiego przodka kury domowej ‒ kura bankiwa niż do większości współczesnych odmian kur. 

Są to kury o średniej wielkości, użytkowane jako mięsne oraz nieśne. Jak sama nazwa wskazuje, posiadają one charakterystyczne ubarwienie nóg oraz piór. U zielononóżek występuje bardzo silny dymorfizm płciowy, jeśli chodzi o upierzenie. Kurki mają szarobrązowe upierzenie jaśniejsze w okolicach piersi i szyi. Upierzenie kogutów natomiast jest kolorowe. Pierś i ogon w kolorze czarnym, grzbiet brązowy, brązowo-rudy natomiast sierpówki mają ciemnozielony połysk. 

Hodowla zielononóżki

Zielononóżki są kurami o stosunkowo dużej odporności na choroby i trudne warunki środowiskowo-klimatyczne. Niskie temperatury nie są dla nich czymś nadzwyczajnym. Kury te nie należą do gatunków szczególnie wymagających, jeśli chodzi o warunki żywieniowe – wystarcza im duża ilość zieleniny i niewielka ilość ziaren. 
Są to kury, które uwielbiają przebywać na świeżym powietrzu, dlatego niezwykle istotne jest zapewnienie im jak najdłuższego dostępu do pastwiska. Będą tam mogły swobodnie się poruszać i szukać dla siebie najlepszego pożywienia. 
Najlepsze pastwisko dla zielononóżek to takie, które jest obsiane mieszanką roślin motylkowych, jak koniczyna czy lucerna. Ptaki te muszą mieć cały czas dostęp do czystej wody. Przystępując do hodowli zielononóżek czy innych gatunków kur, należy pamiętać, aby nie przekraczać optymalnej obsady ptaków. W chowie ekologicznym stosuje się obsadę 6 dorosłych ptaków na 
1 m2 . Większe zagęszczenie osobników tej rasy może prowadzić do pterofagii, a w skrajnych przypadkach nawet do kanibalizmu. 

Wydajność nieśna

Zielononóżki kuropatwiane charakteryzują się średnią wydajnością nieśną, w ciągu roku znoszą 140-180 jaj. Jaja mają kolor od białego do kremowego, o wielkości 58 g. Jaja od kur zielononóżek mają w przybliżeniu o 30% mniejszą zawartość cholesterolu niż jaja innych ras kur, zawierają mniej złego cholesterolu LDL (o ok. 14%) oraz ok. 10-12% więcej dobrego cholesterolu HDL. Walory odżywcze i smakowe tych jaj są kluczowe dla świadomych konsumentów.

PLYMOUTH ROCK

Kolejnym gatunkiem kur w chowie przydomowym są Plymouth rock. Rasa zalicza się do typu średnio-ciężkiego. Przeznaczone do chowu nieśnego i mięsnego, choć w przypadku kierunku mięsnego hoduje się odmianę White rock – wyselekcjonowaną całkowicie białą odmianę plymouth. W Polsce, ptaki te cieszą się ogromnym zainteresowaniem ze względu na zdrowotność i upierzenie. 

Pochodzenie i charakterystyka

Wyselekcjonowana w połowie XIX w. w Massachusetts. Dziś ma zasięg międzykontynentalny. Cieszy się dużym zainteresowaniem w USA oraz w krajach europejskich. Ptaki charakteryzują się krótkim tułowiem i wklęsłą linią grzbietu. Cechą charakterystyczną jest jarzębate upierzenie. Spotkać można osobniki charakteryzujące się przeróżnym ubarwieniem od żółtego po czarne. Tak, jak w przypadku zielononóżek, występuje dymorfizm płciowy. Ubarwienie kogutów jest zawsze nieco jaśniejsze niż kurek. 

Wydajność nieśna

Kury Plymouth rock osiągają dojrzałość płciową po około 180 dniach życia. W ciągu roku średnio znoszą 170-200 ciemnożółtych-brązowych jaj o masie 58-63 g. Zarówno kurki Plymouth, jak i White rock są wykorzystywane, jako rody żeńskie do produkcji brojlerów. 

LEGHORN

Kury rasy Leghorn należą do najbardziej charakterystycznych przedstawicielek typu lekkiego. Długotrwałe starania hodowców, mające na celu wyeliminowanie instynktu kwoczenia sprawiły, że kury te znoszą nawet 300 jaj rocznie. Z tego powodu stały się najczęściej hodowanymi nioskami na świecie.

Pochodzenie i charakterystyka 

Leghorny to kury pochodzące z Włoch, skąd powędrowały do Stanów Zjednoczonych, tam też zaczęto pracę nad ich udoskonaleniem. Celem prac hodowlanych było wykształcenie gatunku wcześnie dojrzewającego, który będzie szczególnie nieśny. Po latach prób udało się wyhodować kury, które znoszą rocznie około 300 jaj. To prawie jedno jajko dziennie, przy jednoczesnym zredukowaniu do minimum instynktu kwoczenia. 

To najbardziej charakterystyczny i popularny gatunek w Europie. Kury eleganckie i duże (kura około 2 kilogramy, kogut – 2,7), ich pokrój nie wpływa na energiczność. Charakteryzują się wydatną, szeroką piersią i dużymi, przylegającymi do tułowia skrzydłami. Najczęściej występującym ubarwieniem jest kolorze biały, ale znane są również osobniki złote, srebrne (szare) i czarne. Jasnoczerwony grzebień,
znajdujący się na dość dużej głowie ma kilka ząbków i czerwone dzwonki o migdałowatym kształcie. Zausznice natomiast są białe. U leghornów mocno zaznaczony jest dymorfizm płciowy – koguty są zdecydowanie większe niż kurki. Mają również dużo większy ogon. 

Żywienie niosek

Uzyskanie jak największej liczby jajek wysokiej jakości zależy od diety niosek. Niezwykle ważne jest, by tak skomponować paszę, aby znalazły się w niej w odpowiednich proporcjach białka, węglowodany oraz tłuszcze. Najlepszym źródłem węglowodanów są ześrutowane zboża. Wartościowym składnikiem paszy będzie również kukurydza, która poza tym, że jest nośnikiem cukrów zawiera dużą dawkę potrzebnego tłuszczu. Ważnym elementem diety ptaków są warzywa, owoce i zielonki, które można rozłożyć do paśników lub rozrzucić po podłożu, aby kury mogły sobie swobodnie w nich chodzić i dziobać. 

Kury z wolnego wybiegu dostarczają sobie białko zwierzęce w postaci dżdżownic, drobnych ślimaków i owadów, jednak należy dostarczyć im również niewielkie ilości mięsa czy ryb. W małych hodowlach w zupełności wystarczy rozrzucenie resztek z obiadu. Aby dostarczyć kurom wapnia, który jest niezbędny do budowy skorupy jaj, do paszy dodaje się rozkruszone muszle ostryg i innych małży. W chowie klatkowym kurom powinno dostarczać się również żwirek i maleńkie kamyki, które ptaki chętnie połykają. Są one źródłem makro- i mikroelementów. 

Przestrzeń dla niosek

Jakość i klasa jajek w dużej mierze zależy od typu chowu, na jaki się zdecydowaliśmy. Najlepiej by było, gdyby nasze kury miały zupełnie wolny wybieg. Kury ściółkowe nie mają możliwości wyjścia z kurnika, ale w jego wnętrzu mogą poruszać się swobodnie. Chów klatkowy jest opcją najgorszą z możliwych. Niezależnie od tego, czy hodowane kury będą chowane ściółkowo, czy będą miały dostęp do wybiegu, budowa kurnika jest niezbędna. 

Kurnik powinien być oświetlony światłem słonecznym i mieć wentylację. W środku umieszczamy poidła z czystą wodą oraz karmniki na paszę i zielonkę, a także poprzeczne grzędy, na których kury mogą spać. Istotne jest, aby grzędy znajdowały się mniej więcej na tej samej wysokości – w ten sposób unikniemy bójek w stadzie. Jeśli kury nie mają dostępu do wybiegu, w kurniku powinna znaleźć się piaskownica wypełniona suchym piaskiem, w której będą mogły się odbywać kąpiele. Przy hodowli niosek niezwykle ważne jest to, żeby w kurniku znajdowała się dostateczna liczba gniazd, w których będą mogły składać jaja. Gniazdo umieszczamy w zacienionym miejscu, nieco odsuniętym od miejsca przebywania stada. 

SUSSEX

Pochodzenie i charakterystyka

Wywodząca się z Anglii Północnej rasa Sussex charakteryzuje się mięsem dobrej jakości, jest hodowana na całym świecie. Szczególne znaczenie odgrywa w Europie oraz Stanach Zjednoczonych. Kury należące do tej rasy mają oryginalne, mozaikowate upierzenie – najczęściej jest ono czarno-białe z brązowymi elementami. Tułów kształtem przypomina prostokąt, pierś natomiast jest szeroka i płaska. 

Wśród osobników występuje dymorfizm płciowy. Kogut jest zdecydowanie większy, waży około 3-4 kg, kura waży 2,5-3 kilogramów. Ze względu na rozmiary, kury rasy Sussex są dobrym źródłem mięsa. Sprawdzają się również jako nioski – rocznie składają około 220 jasnych jaj o masie 54-63 g.

Żywienie kur mięsnych

W hodowli kur mięsnych podstawowym celem jest szybki przyrost masy. Jednak tuczenie ptaków mieszankami wysokoenergetycznymi nie jest najlepszym pomysłem. Aby otrzymać dobre przyrosty masy, potrzebna jest dobrze zbilansowana dieta. Należy pamiętać o tym, że nadmiar węglowodanów zawartych w paszy odłoży się w postaci tłuszczu. Przy hodowli mięsnej zależy nam przede wszystkim, aby ptaki rozwijały mięśnie. Kluczowe jest podawanie im zwiększonych ilości białka – proteiny są niezbędne do rozbudowy mięśni i innych tkanek. 

Pokarm pochodzenia zwierzęcego jest najlepszym źródłem białka w diecie kur. Kury, które mają dostęp do wybiegu, dostarczają go sobie poprzez zjadanie dżdżownic, ślimaków czy małych owadów. Białko pochodzenia zwierzęcego można zastąpić roślinnym. Tu najlepiej sprawdzają się rośliny oleiste, jak rzepak i soja. Ze względu na dużą kaloryczność, należy je podawać w niewielkich ilościach. Wartościową paszą białkową są również produkty przemysłu tłuszczowego – tzw. śruty. Do najbardziej treściwych należy śruta sojowa. 

Warunki utrzymania kur mięsnych
Utrzymywanie kur mięsnych oznacza wymagania podobne do tych, które musimy spełnić przy chowie kur niosek. Należy wziąć pod uwagę fakt, że dla jednego dorosłego osobnika przeznaczamy około 2 m2 wolnej przestrzeni.

Odchów kurcząt

Ze względu na fakt, że kury mięsne są stosunkowo mało nieśne, produkcja kurcząt ogranicza się do wylęgu i sztucznego odchowu. Zaletą odchowu mechanicznego jest możliwość wyklucia znacznie większej liczby piskląt niż podczas wylęgu naturalnego. Zasadniczo odchów kurcząt mięsnych nie różni się od odchowu kurcząt nieśnych. Zasady są takie same. Dopiero po upływie 8 tygodni życia następują pewne zmiany. Po tym czasie rasom mięsnym zaczynamy podawać paszę o zwiększonej zawartości białka. Należy również oddzielić kogutki od młodych kurek. W przypadku piskląt rasy Sussex, dymorfizm płciowy nie jest wyraźnie zaznaczony, dlatego przystępując do rozpoznawania płci należy zwrócić się do specjalisty w tej dziedzinie. 

 
Karolina Kucharska 
Artykuł opracowany we współpracy z Dolnośląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu

Zainteresował Cię ten artykuł? Masz pytanie do autora? Napisz do nas tutaj

Komitet do spraw pożytku publicznego
NIW
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030
PROO