Jesienne choroby zbóż - jakie środki ochrony?

Jesienne choroby zbóż

Od kilku lat w naszym kraju są lekkie zimy, więc nie ma co liczyć, że patogeny się wymrożą. Te odmiany roślin, które mają niewystarczającą odporność na choroby grzybowe, potrzebują wyjątkowej uwagi. W świetle zasad Integrowanej Ochrony Roślin, należy rozpoznać zagrożenie, żeby pomyślnie je zwalczyć.

Oto najbardziej typowe choroby zbóż, które można zaobserwować jesienią.

Zgorzel siewek (więdnięcie siewek, fuzarioza siewek) – choroba grzybowa, która poraża kiełki i korzonki zarodkowe siewek; w tych częściach roślin pojawiają się brunatne zatokowe plamy lub następuje całkowite ich brunatnienie; kiełki są
zniekształcone, poskręcane, spłaszczone i rzadko udaje im się wyjść na powierzchnię gleby, jeśli jednak się uda, liść jest zniekształcony; choroba ta prowadzi do całkowitego zamierania siewek, co jest przyczyną strat w plonie nawet do 20%; najczęściej atakowane są: pszenica ozima, żyto i jęczmień; zapobieganie: stosowanie zaprawionego materiału siewnego.

Próg szkodliwości ekonomicznej dla pszenicy:

Zgorzel siewek (Gibborella spp., Fusarium spp.) - brak opracowań

Mączniak prawdziwy zbóż i traw – występuje już jesienią i dotyka wiele gatunków zbóż; objawia się watowatym nalotem (grzybnia) na nadziemnej części roślin; z czasem kolor grzybni ciemnieje, a wśród strzępek pojawiają się owocniki (czarne
kropki); zaatakowane chorobą liście żółkną i zamierają; straty mogą wynosić średnio ok. 40% plonu ziarna.

Próg szkodliwości ekonomicznej dla pszenicy

Septorioza paskowana liści pszenicy – pierwsze jej objawy obserwujemy już na liściach wschodzącego zboża; początkowo
są to małe jaśniejsze podłużne plamy, które szybko żółkną i powiększają się, zajmując podłużne oddzielone nerwami obszary o nieregularnych końcach; z czasem pojawiają się na nich ułożone w równoległych rzędach ciemne punkty, czyli piknidia (owocniki grzyba); przy silnym porażeniu plamy mogą występować na całym liściu, powodując jego zasychanie; najczęściej atakuje pszenicę, jednak można ją spotkać także na pszenżycie i życie oraz na jęczmieniu i niektórych trawach; powoduje straty w plonie ziarna od 5 do 30%.

Próg szkodliwości ekonomicznej dla pszenicy

Łamliwość źdźbła zbóż (podsuszka) – pierwsze objawy widoczne są na źdźbłach zbóż już jesienią w postaci plam w kształcie\ soczewek i kresek; z czasem stają się jaśniejsze, a brunatna zostaje tylko obwódka; na ich środkowej części można zauważyć ciemną grzybnię; zaatakowane źdźbła łatwo się łamią i wylegają; prowadzi do osłabienia źdźbeł, zmniejszenia długości kłosa, obniżenia MTZ oraz wylegania zbóż poprzez wyłamywanie.

Próg szkodliwości ekonomicznej dla pszenicy

Plamistość siatkowa jęczmienia – poraża jęczmień we wszystkich fazach rozwoju; występuje w dwóch typach objawów (w zależności od szczepów grzyba i rośliny-gospodarza): siteczka lub brunatne jednorodne plamy otoczone chlorotyczną siateczką; silnie porażone liście żółkną i zamierają; nasileniu choroby sprzyja wysoka wilgotności powietrza (ok. 80%); proces zarodnikowania odbywa się w szerokich granicach temperatur od 10 do 25° C; konidia roznoszone są przez wiatr na stosunkowo małe odległości; zabiegi przy użyciu środków ochrony roślin wykonuje się zapobiegawczo lub z chwilą pojawienia się pierwszych objawów; od końca fazy krzewienia do fazy kłoszenia; wczesną wiosną warto wykonać lustrację plantacji czy na liściach nie pojawiają się nowe.

Próg szkodliwości ekonomicznej dla zbóż

Zapobieganie występowaniu chorób grzybowych: chemiczne zaprawianie nasion, wybór mniej podatnych na chorobę odmian, stosowanie przerwy w uprawie roślin zbożowych na tym samym polu, przyspieszenie mineralizacji resztek pożniwnych, uregulowanie stosunków powietrzno-wodnych gleby, zrównoważone nawożenie NPK, niszczenie samosiewów zbóż, unikanie sąsiedztwa zbóż oraz opryskiwanie fungicydami.

W tabeli przedstawiono środki ochrony roślin, które są zalecane do ochrony zbóż ozimych w tzw. terminie T„0”. Jesienna obserwacja zbóż ozimych, wczesne wykrycie choroby i wykonanie zabiegu fungicydowego, umożliwiają oziminom niezakłócony rozwój. Dzięki temu zabiegowi wchodzą w okres spoczynku zimowego zdrowe i silne. Ten stan pozwala im łatwiej przetrwać okres przerwy wegetacyjnej.

Jak widać, środków ochrony roślin jest wiele, choć ich działanie nie jest przebadane na wszystkich roślinach zbożowych. Brak rejestracji niektórych z nich spowodowane jest również niewystępowaniem danej choroby u konkretnego gatunku rośliny (np.: plamistość siatkowa jęczmienia). Niektóre choroby mają różne objawy na różnych gatunkach roślin lub noszą inną nazwę.

Trzeba jednak zawsze pamiętać, że tak jak u ludzi czy zwierząt najważniejsza jest prawidłowa diagnoza, czyli w tym przypadku identyfikacja zagrożenia i dobór odpowiedniego lekarstwa.