System ryczałtowy w rolnictwie - jak to działa?

Rolnik ryczałtowy sprzedaje swoje produkty po ocenie netto powiększonej o kwotę podatku. Jednak podatek ten nie jest traktowany jako podatek należny i rolnik nie odprowadza go do budżetu państwa. Co do zasady koszt tego wsparcia jest ponoszony przez budżet państwa, nabywca bowiem produktów rolnych, który wypłaci rolnikowi ryczałtowemu kwotę zryczałtowanego zwrotu, ma prawo – przy spełnieniu określonych warunków – do obniżenia swojego podatku należnego o kwotę tego zwrotu.

Zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy o podatku od towarów i usług rolnik ryczałtowy to rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Aby bardziej to sobie zobrazować powinniśmy się przyjrzeć definicjom produktów rolnych, która w ostatnim czasie uległa zmianie oraz odpowiedzieć sobie na pytanie – czym jest działalność rolnicza?

W świetle ustawy o VAT działalność rolnicza to produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcja warzywnicza, gruntowa, szklarniowa i pod folią, produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza, chów, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych, produkcja zwierzęca typu przemysłowego lub fermowego (…), a także świadczenie usług rolniczych.

Natomiast określając definicję produktów rolnych ustawodawca odszedł od wcześniej stosowanego zamkniętego katalogu towarów uznawanych za produkty rolne (likwidacja załącznika nr 2 do ustawy o podatku od towarów i usług), na rzecz wskazania cech towarów, które uznawane są na gruncie VAT za produkty rolne. Idąc dalej w ustawie określane są jako towary pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego. Produktami rolnymi w rozumieniu VAT są również towary, o których mowa w art. 20 ust. 1c i 1d ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych u.p.d.o.f.), a więc przetworzone w sposób inny niż przemysłowy produkty roślinne i zwierzęce (z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym), jeżeli łącznie spełnione są trzy warunki:
1) przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze, z wyłączeniem uboju zwierząt rzeźnych i obróbki poubojowej tych zwierząt, w tym również rozbioru, podziału i klasyfikacji mięsa, przemiału zbóż, wytłoczenia oleju lub soku oraz sprzedaży podczas wystaw, festynów, targów i kiermaszy;
2) jest prowadzona ewidencja sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1e u.p.d.o.f.;
3) ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody.

Za produkt roślinny pochodzący z własnej uprawy uważa się również mąkę, kaszę, płatki, otręby, oleje i soki wytworzone z surowców pochodzących z własnej uprawy.

Jak zostało wyżej napisane rolnik ryczałtowy funkcjonuje mi.in. w oparciu o art. 43 ust. 1 pkt 3, zgodnie z którym zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.

Dzięki temu taki rolnik jest zwolniony również z obowiązku:
- rejestracji do celów VAT,
- wystawiania faktur sprzedaży,
- prowadzenia ewidencji dla potrzeb podatku VAT,
- składania deklaracji VAT i plików JPK.
Jedynym obowiązkiem rolnika ryczałtowego jest przechowywanie oryginałów faktur VAT RR oraz kopie oświadczeń, o których mowa w ust. 4 art. 116 ustawy o VAT, przez okres 5 lat, licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę. Obowiązek ten obejmuje również faktury VAT RR i oświadczenia, gdy wystawione są one w formie elektronicznej.

Faktura VAT RR

Zgodnie z przepisami faktura VAT RR to dokument wystawiany przez podatnika  zarejestrowanego jako czynny podatnik VAT nabywającego płody rolne od rolnika ryczałtowego. Faktura wystawiana jest w dwóch egzemplarzach, spośród których oryginał przekazywany jest dostawcy.

Poprawnie wystawiona faktura VAT RR powinna być oznaczona jako „Faktura VAT RR” i zawierać co najmniej:
- imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy,
- numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy,
- datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury,
- nazwy nabytych produktów rolnych,
- jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów,
- cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku,
- wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku,
- stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku,
- kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych,
- wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku,
- kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie,
- czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.

Ponadto faktura VAT RR powinna również zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: „Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług.”

Nabywca produktów rolnych – podatnik VAT czynny ma możliwość odzyskania kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku – wypłaconego wcześniej rolnikowi ryczałtowemu i dokonać odliczenia go tylko w okresie rozliczeniowym, w którym dokonano zapłaty. Odliczenia można dokonać pod warunkiem, że:

• nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną,
• zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego lub na jego rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem,
• w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.

Należy dodać, że za datę dokonania zapłaty uważa się datę wydania dyspozycji bankowej przekazania środków finansowych na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, jeżeli dyspozycja ta została zrealizowana. Dla potrzeb rozliczania podatku VAT nie jest więc istotna data wystawienia faktury VAT RR, ale data złożenia dyspozycji bankowej przekazania środków pieniężnych na konto rolnika. Jest to szczególny przypadek, kiedy odliczenia nie można dokonać w późniejszym okresie.